تدمیری خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تُدْمیری، ابوالعباس احمد بن عبدالجلیل (د ۵۵۵ق/ ۱۱۶۰م)، ادیب بود. اصلش از تدمیر اندلس بود و در المریه نشو و نما یافت و نزد بزرگانی همچون ابوعلی صدفی، ابومحمد ابن عطیه و ابومحمد زهری دانش آموخت (ابنابار، ص۹۳؛ سیوطی، ج۱، ص۳۲۱؛ ابنقاضی، ج۱، ص۱۳۸؛ مراکشی، ج۱، ص۲۲۳). تدمیری در لغت، نحو و ادب دستی توانا داشت و شعر نیز میسرود (ابنابار، ص۹۳؛ سیوطی، ج۱، ص۳۲۱؛ ابنقاضی، ج۱، ص۱۳۸؛ مراکشی، ج۱، ص۲۲۳؛ ذهبی، ص۱۵۶) و بزرگان لغتگاه به نظرات او استناد کردهاند (تاجالعروس، ذیل جبر).
وی زمانی که به مراکش سفر کرده بود، سمت استادی فرزندان سلطان مراکش را برعهده گرفت (سیوطی، ج۱، ص۳۲۱؛ ابنقاضی، ج۱، ص۱۳۸؛ مراکشی، ج۱، ص۲۲۳). مدتی نیز در بجایه مسکن گرفت و در آنجا برای محمد بن علی بن حمدون وزیر خاندان بنی ناصر صنهاجی کتابی با نام نظمالقرطین و ضم اشعار السقطین تدوین نمود که در آن اشعار کتاب الکامل مبرد و النوادر ابوعلی قالی را جمعآوری کرده است (سیوطی، ج۱، ص۳۲۱؛ ابنقاضی، ج۱، ص۱۳۸؛ مراکشی، ج۱، ص۲۲۳). تدمیری همچنین شرحی بر کتاب الجمل زجاجی دارد که شفاءالصدور نامیده شده است. وی این کتاب را که به قول ابنابار و مراکشی پرمحتوا و گرانقدر بوده است، مختصر کرد و المختزل نامید (سیوطی، ج۱، ص۳۲۱؛ ابنقاضی، ج۱، ص۱۳۸؛ مراکشی، ج۱، ص۲۲۳؛ حاجیخلیفه، ج۱، ص۶۰۴؛ زرکلی، ج۱، ص۱۴۳).
دیگر آثار او اینهاست:
۱. التصریح لشرح غریب الفصیح، که شرحی بر کتاب الفصیح ثعلبکوفی است. (زرکلی، ج۱، ص۱۴۳)
۲. التوطئه، در علم نحو.
۳. شرح کتاب شواهد الغریب عزیزی.
۴. الفوائد و الفرائد. (سیوطی، ج۱، ص۳۲۱؛ ابنقاضی، ج۱، ص۱۳۸؛ مراکشی، ج۱، ص۲۲۳)
تدمیری در نبرد ۵۵۵ق که طی آن عبدالمؤمن بن علی از سلاطین موحدون (حک ۵۲۴- ۵۵۸ق/۱۱۶۳-۱۱۳۰م) مهدیه را از دست نُرمانها پس گرفت، حضور داشت و بعد از بازگشت از آنجا در فاس درگذشت (سیوطی، ج۱، ص۳۲۱؛ ابنقاضی، ج۱، ص۱۳۸؛ مراکشی، ج۱، ص۲۲۳).
فهرست منابع:
(۱) ابنابار، التکملة لکتاب الصله، به کوشش ابراهیم ابیاری، قاهره/بیروت، ۱۹۸۹م؛
(۲) ابنقاضی، جذوة الاقتباس، رباط، ۱۹۷۳م؛
(۳) تاجالعروس؛
(۴) حاجیخلیفه، کشف الظنون؛
(۵) محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، حوادث و وفیات، به کوشش عبدالسلام تدمری، بیروت، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م؛
(۶) زرکلی، اعلام؛
(۷) سیوطی، بغیة الوعاه، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م؛
(۸) عباس مراکشی، الاعلام بمن حل مراکش و اغمات من الاعلام، فاس، ۱۳۵۵ق/۱۹۳۶م؛