تربیت دینی فرزند(خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
برای اینكه بتوانید فرزندان خود را به نماز و مسایل دینی علاقمند سازید، قبل از هر چیز باید بدانید كه ارتباط با نوجوان و جوان حساس است و در شیوه دعوت او به مسائل دینی باید بسیار دقیق بود، هرگز صفات خوب دیگران را با صفات بد آنان مقایسه نكنید و اخلاق خوب دیگران را تو سر آنها نكوبید و هرگز در مسایل دینی از در خشونت وارد نشوید كه این امر آنان را به دفاع باز می دارد و از شنیدن كلام شما بیزار می كند، حال با توجه به این مطالب به نكات ذیل توجه كنید:(باید نسبت به كلیه نكات توجه داشته باشید و با توجه به زمان و شرائط و مقتضای حال آنها را به كار ببرید.)
۱. زبان دل: برای تربیت اخلاقی لازم است از زبان دل كمك گرفت و با «محبت» كه زمینه ساز تربیت اخلاقی است وارد میدان شد، در دعوت فرزندان به كار خیر به آنها بفهمانید كه من عاشق و دوستدار شما هستم نمی خواهم و نمی توانم ضرری را (چه دنیوی و چه اخروی) در مورد شما عزیزانم تصور كنم.
۲. تحریک عواطف:
از شیوه های تحریك عواطف، تشویق، تهدید، تلقین، معرفی الگو، بیان غیرمستقیم كمك بگیرید:
الف. تحریك عواطف: برای تشویق آنان به مسائل دینی از زمان هایی استفاده كنید كه اخلاق آنها خوب است و احساس می كنید رابطه آنان با شما خوب است. اگر می دانید آنان نسبت به رضایت شما حساس هستند می توانید از حق خود بر آنها استفاده كنید، مثلاً بگوئید اگر این كار را نكنید من از دست شما راضی نیستم، یا اگر می دانید نسبت به امام حسین ـ علیه السّلام ـ علاقه نشان می دهند می توانید از نماز ظهر عاشورای ایشان سخن بگوئید و... (قرائتی،ص ۱۵۸)
ب. تشویق: آنان را تشویق كنید تا به مسائل دینی اهمیت دهند، مثلاً بگوئید اگر در نماز خود سستی نكردید شما را به زیارت امام یا امام زاده ـ علیه السّلام ـ و یا به سفر تفریحی و... می برم.(قرائتی،ص ۱۶۶)
ج. تهدید: اگر زبان تشویق و محبت كارساز نبود می توانید از تهدید و تنبیه استفاده كنید، مثلاً به آنها بگوئید از پول توجیبی یا مهمانی خبری نیست یا من با شما تا زمانی كه به نماز اهمیت ندهید حرفی نمی زنم.(قرائتی،ص ۱۶۶)
د. تلقین: از صفات خوب آنها سخن بگوئید و سعی كنید با برجسته كردن صفات خوب آنها اعتماد آنان را به خود جلب كنید، وقتی كه مطمئن شدند شما واقعاً خیرخواه آنها هستید و با آنان رابطه صمیمی دارید در مقابل انتقاد شما ساكت می شوند.(قرائتی،ص ۱۷۴ـ۲۲۰ـ۲۲۸)
هـ . الگو: جوان به الگو اهمیت می دهد، سعی دارد صفات او را در خود شبیه سازی كند، شما می توانید با افرادی رفت و آمد كنید كه دارای جذابیت باشند، با نشاط باشند و در عین حال اهل نماز و مسجد باشند تا فرزندان شما از اخلاق خوب آنان به طور ناخودآگاه درس بگیرند و تصورشان نسبت به افراد متدین بازسازی شود، چرا كه برخی فكر می كنند دین داری یعنی بی نشاطی، غم، غصه و ... .(قرائتی،ص ۱۷۴ـ۲۲۰ـ۲۲۸)
و. بیان غیرمستقیم: جوانان نسبت به انتقاد مستقیم به خاطر غرور دوره جوانیشان حساسیت نشان می دهند بنابراین باید با توجه به تغییرات روحی و جسمی كه برای جوانان حاصل می شود و با عنایت به نیازهای این دوره از عمر آنان سخن گفت، هرگز مقابل دیگران به نصیحت و اندرز آنان اقدام نكنید و زبان نصیحت و اندرز را بسیار كوتاه كنید و تا می توانید به شكل تك به تك با آنان سخن بگوئید.(قرائتی،ص ۱۷۴ـ۲۲۰ـ۲۲۸)
۳. خانواده سخت گیر: راستی آیا از خود پرسیده اید كه مدیر خانواده سخت گیری هستید یا نه؟ آیا شیوه های تربیتی شما صحیح بوده یا نه؟ آیا نماز نخواندن آنان نوعی اعتراض به سخت گیری های احتمالی شما نیست؟ برای اینكه نسبت به خانواده سخت گیر اطلاع بیشتری پیدا كنید لازم است بدانید كه این خانواده ها نسبت به درخواست های نوجوانان خود همیشه اگر چه صحیح باشد و مشروع، امتناع می ورزند این امر نوجوانان را وا می دارد تا عملاً رفتارهایی را كه مورد تنفر والدین است انجام دهند.(دهشیری، ص ۲۱۶) حال اگر احساس می كنید رفتار شما این گونه بوده است چه بهتر است كه نسبت به آن تجدیدنظر كنید و علناً از فرزندانت به خاطر سخت گیریهایتان عذرخواهی كنید و از آنان بخواهید كه با هم مشورت كنید و شیوه صحیحی كه مطابق نظر صحیح (تربیت اسلامی) باشد در خانه اجرا كنید.
گاهی والدین می خواهند فرزندان خود را به شیوه قدیم بار آورند و همیشه از كارهای خود و سختی های گذشته سخن به میان می آورند شما باید با توجه به نیازها و امكانات این زمان به تربیت آنها اقدام كنید.
۴. اظهار محبت: انسان تشنه محبت است اگر به كسی محبت كنیم او را شیفته خود ساخته ایم.(عباس رحیمی، ص ۱۸۹) در روایت داریم كه محبت خود را ابراز كنید چرا که این امر باعث دوستی و محبت زیادتر و پایدارتر می شود. برخی از خانواده ها به خاطر مسائل مختلفی از ابراز محبت به هم ابا می ورزند و این باعث مشكل در روابط می شود.
۵. محیط ناسالم: بسیاری از رفتارهای جوان و نوجوان ریشه محیطی (محل كار، مدرسه، اجتماع و...) دارد بنابر این برای از بین بردن آن حالات و رفتارهای او و ایجاد رفتار صحیح و مطلوب باید به محیط و شرائط آن توجه كرد.(تربیت اخلاق، ص ۲۲۷) به عنوان مثال اگر می دانید كه محیط او ناسالم است كمك كنید تا محیط كار یا تحصیلش را عوض كند و در محلی كار یا تحصیل كند كه افراد متدین وجود دارند.
۶. کمک گرفتن از فرد مطّلع و خوش برخورد: شما می توانید از فردی آگاه كه با جوانان شما آشنائی دارد و مورد قبول فرزندانتان است بخواهید با آنان سخن بگوید و آنان را به فوائد نماز خواندن و ضررهای ترك نماز آشنا سازد.
۷. اصل جایگزینی: یكی از اصول روان شناختی كه در تربیت مهم است، اصل جایگزینی است؛ یعنی اگر جوان را از كاری منع كردید، در مقابل آن به او كاری جذاب معرفی كنید، به عنوان مثال فقط نگوئید با این فرد و آن فرد همنشینی نكن، بلكه بگوئید با آن فرد رفت و آمد بكن، این فرد آدم شایسته ای است و لیاقت رفاقت با تو را دارد یا اگر او را از نوار مبتذل مثلاً منع می كنید در مقابل به او نوارهای موسیقی مجاز را معرفی كن.
۸. هزینه کردن: برای امور معنوی آنها بیشتر هزینه كنید، مثلاً برای آنها كتب دینی بخرید، آنها را به زیارت ببرید و یا عالمی را به خانه دعوت كنید تا با آنان درباره اصول دینی سخن بگوید. اگر كسی به درستی با اصول دین آشنا شود دیگر خود به خود احكام دین را متوجه می شود. برخی افراد چون اصول دین را نمی دانند و به آن با تفكر نرسیده اند نماز نمی خوانند.
منابع:
(۱) قرائتی، محسن، اقتباس از قرآن و تبلیغ، چاپ اول، ۱۳۷۲، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
(۲) افضل السادات دهشیری، تربیت اخلاق، چاپ اول، ۱۳۷۰، سازمان تبلیغات اسلامی.
(۳) عباس رحیمی، زندگی موفق، نشر جمال، چاپ اول، ۱۳۸۲، نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم، ۱۳۶۶.
(۴) تربیت اخلاق.
