ترجمه اقریقایی(خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
۷
ترجمه قرآن به زبانهای افریقایی. مهمترین زبانهایی كه مسلمانان افریقایی غیر عرب‌زبان بدان تكلم می‌كنند، سواحلی (در شرق افریقا خاصه تانزانیا و كنیا)، هوسایی (در غرب افریقا)، و یوروبایی است. نخستین ترجمه قرآن به زبان سواحلی را گودفری دیل (عضو هیئت تبشیری دانشگاهها، اعزامی به افریقای مركزی ) در ۱۳۰۲ ش/ ۱۹۲۳ در لندن انجام داد. او این ترجمه را همراه با حاشیه‌هایی متأثر از مجادلات مسیحی بر رد اسلام منتشر كرد. این ترجمه را علمای مسلمان زنگبار تأیید كردند (هالوی ، ص ۱۰۲). دومین ترجمه سواحلی قرآن از آن شیخ‌مبارك احمد احمدی، رهبر هیئت تبلیغی احمدیه (قادیانیه) در شرق افریقا، بود كه وی آن را در ۱۳۳۲ ش/ ۱۹۵۳ در نایروبی همراه با تفسیری از قرآن منتشر كرد. در این تفسیر وی كوشیده است مسائل جدلی را كه غیرمسلمانان مطرح كرده‌اند، پاسخ دهد (هالوی ، ص ۱۰۲ـ۱۰۳). در مقام پاسخگویی به آرای احمدیه، شیخ‌عبداللّه صالح فارسی (قاضی اعظم كنیا) تصمیم به ترجمه قرآن گرفت. وی قبلاً برخی ایرادات ترجمه شیخ‌مبارك را در رساله‌ای منتشر كرده بود. ترجمه او در ۱۳۴۸ ش/ ۱۹۶۹ منتشر شد (هالوی ، ص ۱۰۴؛ خان، ۱۹۸۷، ص ۲۵۶ـ۲۵۷) (برای گزارش كاملتر در باره ترجمه‌های قرآن به زبان سواحلی رجوع كنید) (خان، ۱۹۸۷، ص ۲۵۵ـ۲۵۷؛ هالوی، ص ۱۰۲ـ ۱۰۴).
نخستین ترجمه قرآن به زبان هوسایی را شیخ‌ابوبكر محمود جومی، قاضی‌القضاه شمال نیجریه، با همكاری گروهی از علما (از ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۸ ش) به انجام رساند. وی ترجمه قرآن را از جزء سی‌ام آغاز كرد. متن كامل ترجمه وی در ۱۳۵۸ ش/ ۱۹۷۹ در بیروت چاپ و در كانو منتشر گردید (خان، ۱۹۸۷، ص ۲۵۴). در این ترجمه وی آیات را در یك طرف و ترجمه را در طرف دیگر قرار داده و در ابتدای هر سوره خلاصه‌ای از تعالیم آن سوره را آورده است. توضیحاتی نیز در حاشیه هر صفحه درج شده است.
دومین ترجمه هوسایی كه تنها شامل بخشی از قرآن است، از آن احمد ابوالسعود و عثمان‌الطیب است كه در بیروت، بدون ذكر تاریخ و نام مترجم و ناشر، منتشر شده است. سومین ترجمه قرآن به زبان هوسایی را شیخ‌احمد لِمو و نصیرو مصطفی انجام داده‌اند. آنان در این ترجمه از تفاسیر گوناگون قرآن استفاده كرده‌اند (خان، ۱۹۸۷، ص ۲۵۵). ترجمه دیگر قرآن به هوسایی، با نام احسان المنان فی ابراز خبایا القرآن ، به قلم شیخ محمد ناصربن مختار صنهاجی، از علمای پر اثر نیجریه، است كه همراه با تفسیر قرآن در چهار جلد (بیروت ۱۴۰۹/ ۱۹۸۸) به چاپ رسیده است. آخرین ترجمه قرآن به زبان هوسایی، كار بشیراحمد محیی‌الدین است كه در ۱۳۷۲ ش/ ۱۹۹۳ در مدرس هند، همراه با تفسیر، در سه جلد چاپ شده است.
نخستین تلاشها برای ترجمه قرآن به زبان یوروبایی را مبلّغان مسیحی صورت دادند. آنان پیش از ترجمه قرآن، كتابهایی در باره اسلام، از جمله زندگینامه مختصری از رسول اكرم، منتشر كرده بودند. نخستین بار مبلّغی مسیحی به نام كول ، قرآن را به یوروبایی ترجمه كرد. وی این كار را به پیشنهاد جمعی از اعضای كلیسای مقدّس مسیحی آغاز نمود و در ۱۳۲۴/ ۱۹۰۶ ترجمه خود را به پایان رساند. این كتاب ابتدا در انگلستان و در ۱۳۰۳ ش/ ۱۹۲۴ در لاگوس منتشر گردید (خان، ۱۹۸۷، ص ۲۵۲). دومین تلاش برای ترجمه قرآن به زبان یوروبایی را مبلّغان احمدی انجام دادند. در ۱۳۳۶ ش/ ۱۹۵۷ ترجمه بخشی از قرآن به زبان یوروبایی به قلم حاج سانیائولو ، مبلّغ احمدیه، منتشر شد كه به سبب استقبال از آن بارها تجدید چاپ گردید. از آنجا كه این ترجمه با برخی آرای فرقه احمدیه همراه بود، علمای یوروبایی آن را ترجمه صحیح قرآن تلقی نكردند و گروهی از آنان به ترجمه جدیدی پرداختند كه در ۱۳۵۱ ش/ ۱۹۷۲ به اتمام رسید و تصحیح آن بر عهده گروه دیگری از علما نهاده شد. نتیجه كار این گروه نیز به گروه سومی داده شد تا یك بار دیگر به طور كامل با متن اصلی مقابله شود. متن نهایی این ترجمه در ۱۳۵۲ ش/ ۱۹۷۳ آماده گردید و در همان سال در بیروت منتشر شد (خان، ۱۹۸۷، ص ۲۵۳ـ۲۵۴).
یكی دیگر از زبانهای افریقایی، زبان آفریكنس (زبان محلی و رسمی در افریقای‌جنوبی) است. ترجمه‌ای از قرآن از مترجمی ناشناس در ۱۳۲۹ ش/ ۱۹۵۰ به این زبان منتشر شد (پیرسون، ص ۵۰۵). دو ترجمه كامل قرآن از اسماعیل عبدالرزاق همراه با شیخ‌صلاح‌الدین (منتشر شده در ۱۳۳۹ش/۱۹۶۰) و محمداحمد باقر (منتشر شده در ۱۳۴۰ ش/ ۱۹۶۱) در دست است. علت اصلی تأخیر ترجمه قرآن به زبانهای افریقایی، مخالفت علما با ترجمه قرآن به آن زبانها بوده است (خان، ۱۹۸۷، ص ۲۵۱؛ خان، ۱۹۸۷، ص ۲۵۸) (برای دیگر ترجمه‌ها رجوع كنید)( خان، ۱۹۸۷، ص ۲۵۷ـ ۲۵۸).
