تزیین آسمان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یک نگاه به آسمان در یک
شب تاریک و پرستاره، و توجه به آن عوالم رؤیائی دوردست، و تصور نظامهائی که بر آنها حاکم است، و دقت در زیبائی و ظرافت و عظمت و سکوت اسرارآمیز و پر ابهتی که بر آنها سایه افکنده، انسان را در جهانی مملو از
عرفان و نور حق وارد می‌کند، و در عوالمی از عشق پروردگار سیر می‌دهد که با هیچ زبانی قابل توصیف نیست.
قرآن کریم در مورد هنرنمایی شگفت انگیز
خداوند در زیباسازی آسمان به وسیله ستارگان می فرماید: «انا زینا السماء الدنیا بزینة الکواکب» ما آسمان پائین را با ستارگان
تزیین کردیم. (
نکره بودن «زینة» بر
تفخیم و تعجب دلالت دارد)
مراد از
زینت هر چیزی است که به وسیله آن چیز دیگری را آرایش دهند و زیبا سازند. و کلمه کواکب عطف بیان و یا
بدل از زینت است. و در کلام خدای سبحان مساله زینت دادن
آسمان دنیا به وسیله ستارگان مکرر آمده است.
و این آیات خالی از این ظهور نیستند که آسمان دنیا یکی از آسمانهای هفتگانه‌ای است که
قرآن کریم نام برده و مراد از آن همان فضایی است که ستارگان بالای زمین در آن فضا قرار دارند، هر چند که بعضی از مفسرین این آیات را طوری توجیه و معنا کرده‌اند که با فرضیه‌های هیأت قدیم موافق درآید و بعضی دیگر آن را طوری توجیه کرده‌اند که با فرضیه‌های هیات جدید منطبق شود.
به راستی یک نگاه به صفحه آسمان در شبهای تاریک و پر ستاره، چنان منظره زیبائی در نظر
انسان مجسم می‌سازد که او را مسحور و مفتون خویش سازد. گوئی با زبان بی زبانی با ما سخن می‌گویند، و رازهای آفرینش را بازگو می‌کنند گوئی همه شاعرند و زیباترین غزلهای عشقی و عرفانی را پی درپی می‌سرایند. چشمک زدنهای آنها بیانگر رازهائی است که جز در میان عاشق و معشوق وجود ندارد. به راستی منظره ستارگان آسمان آنقدر زیبا است که هرگز چشم از دیدن آن خسته نمی‌شود، بلکه خستگی را از تمام وجود انسان بیرون می‌کند (هر چند این مسائل در عصر و زمان ما برای شهرنشینانی که در دود کارخانه‌ها غوطه ورند، و طبعا آسمانی تاریک و سیاه دارند چندان مفهوم نیست، ولی روستانشینان هنوز می‌توانند ناظر این گفته قرآنی یعنی تزیین آسمان با ستارگان درخشان باشند.
جالب اینکه می‌گوید: آسمان پائین را با کواکب تزیین کردیم در حالی که فرضیه‌ای که در آن زمان بر افکار و دانشمندان حاکم بود می‌گفت فقط آسمان بالا آسمان ستارگان ثوابت است (آسمان هشتم طبق فرضیه
بطلمیوس ). ولی چنانکه می‌دانیم
بطلان این فرضیه اثبات شده و عدم پیروی قرآن از فرضیه نادرست مشهور آن زمان خود معجزه زنده‌ای از این کتاب آسمانی است.
نکته جالب دیگر اینکه از نظر علم امروز مسلم است که چشمک زدن زیبای ستارگان به خاطر قشر هوائی است که اطراف
زمین را فرا گرفته، و آنها را به این کار وا می‌دارد، و این با تعبیر السماء الدنیا (آسمان پائین) بسیار مناسب است، اما در بیرون جو زمین، ستارگان خیره خیره نگاه می‌کنند و فاقد تلؤلؤ هستند.
قرآن کریم در مورد آراسته شدن آسمان دنیا (پایین) به زینت ستارگان، از جانب خداوند می فرماید: «انا زینا السماء الدنیا بزینة الکواکب» ما آسمان پائین را با ستارگان تزیین کردیم.
«... وزینا السماء الدنیا بمصـبیح...» ...و آسمان پائین را با چراغهای (ستارگان) زینت بخشیدیم...
«افلم ینظروا الی السماء فوقهم کیف بنینـها وزینـها وما لها من فروج» آیا آنها به آسمانی که بالای سرشان است نگاه نکردند که چگونه ما آنرا
بنا کرده ایم؟ و چگونه به وسیله ستارگان زینت بخشیده ایم؟ و هیچ شکاف و ناموزونی در آن نیست! .
«ولقد زینا السمآء الدنیا بمصـبیح...» ما آسمان پایین را با چراغهای پرفروغی زینت بخشیدیم... .
کلمه مصابیح جمع
مصباح (چراغ) است، و اگر ستارگان را
چراغ نامیده به خاطر نوری است که از آنها تلألؤ می‌کند.
یک نگاه به آسمان در یک شب تاریک و پرستاره، و توجه به آن عوالم رؤیائی دوردست، و تصور نظامهائی که بر آنها حاکم است، و دقت در زیبائی و ظرافت و عظمت و سکوت اسرارآمیز و پر ابهتی که بر آنها سایه افکنده، انسان را در جهانی مملو از
عرفان و نور حق وارد می‌کند، و در عوالمی از عشق پروردگار سیر می‌دهد که با هیچ زبانی قابل توصیف نیست.
این آیه بار دیگر این حقیقت را تأکید می‌کند که تمام ستارگانی که مامی بینم همه بخشی از آسمان اول است، آسمانی که از میان آسمانهای هفتگانه به ما نزدیکتر می‌باشد، و به همین دلیل به عنوان السماء الدنیا (آسمان نزدیک و پایین) از آن تعبیر شده است.
تعبیر به رجوم (تیرها)
اشاره به شهابها است که همچون تیری از یکسوی آسمان به سوی دیگر پرتاب می‌شود، می‌دانیم شهب باقیمانده ستارگانی است که طی حوادثی از هم متلاشی شده، بنا بر این اگر می‌گوید ما کواکب را تیرهائی برای شیاطین قرار دادیم اشاره به همین سنگریزه‌های مخصوص است.
تزیین آسمان به وسیله ستارگان، برای تماشای ناظران، از ناحیه خداوند می باشد: «ولقد جعلنا فی السماء بروجـا وزینـها للنـظرین» ما در آسمان برجهائی قرار دادیم، و آنرا برای بینندگان تزیین کردیم. (مقصود تزیین به ستارگان است)
قرآن کریم تزیین آسمان با ستارگان نورانی دارای
شهاب ، برای راندن شیاطین را چنین توصیف می فرماید: «ولقد زینا السمآء الدنیا بمصـبیح وجعلنـها رجوما للشیـطین...» ما آسمان پایین را با چراغهای پرفروغی زینت بخشیدیم، و آنها (شهب) را تیرهائی برای شیاطین قرار دادیم... . («مصابیح» جمع «مصباح» به معنای چراغ است و مقصود، ستارگان می‌باشد. بنا بر یک
تفسیر ، از ستارگان شهابهایی جدا می‌شود که به سوی شیاطین پرتاب می‌گردد)
خداوند در قرآن انسان را دعوت به نگریستن در کیفیت تزیین آسمان به ستارگان می فرماید: «افلم ینظروا الی السماء فوقهم کیف بنینـها وزینـها وما لها من فروج» آیا آنها به آسمانی که بالای سرشان است نگاه نکردند که چگونه ما آنرا بنا کرده ایم؟ و چگونه به وسیله ستارگان زینت بخشیده ایم؟ و هیچ شکاف و ناموزونی در آن نیست! .
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تزیین آسمان».
