• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تسخیر (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




تسخیر مصدر باب تفعیل از ریشه «س ـ خ ـ ر» به معنای رام کردن، فرمانبردار کردن
[۱] لغت نامه، ج۴، ص۵۸۸۲، «تسخیر».
و مقهور گردانیدن کسی یا چیزی
[۲] الصحاح، جوهری، ج۲، ص۶۸۰.    
[۳] لسان العرب، ج۴، ص۳۵۳، «سخر».    
و نیز تکلیف بر انجام دادن کاری بدون اجرت
[۴] لسان العرب، ج۴، ص۳۵۳، «سخر».    
[۵] النهایه، ابن الأثير، ج۲، ص۳۵۰، «سخر».    
است. برخی گفته‌اند: تسخیر، یعنی مقهور ساختن فاعل به فعلش؛ به طوری که فاعل مطابق خواسته تسخیر کننده کار کند. فاعل تسخیر شده ممکن است بی قصد و اراده باشد؛ مانند قلمی که در دست نویسنده تسخیر می‌شود تا به اراده او بنویسد؛ یا دارای قصد و اراده، چنان که مولا، بنده خود را در انجام دادن عملی تسخیر کند تا مطابق دستور او آن را انجام دهد.
[۶] المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۶، ص۲۲۹.    
[۷] شرح منظومه، ص۱۱۹.
در تسخیر، فاعل برتر، هر موجودی را در مسیر کمالش هدایت و امداد می‌کند تا راه مناسب را برای نیل به هدف لایق و درخور، بپیماید.
[۸] تفسیر موضوعی، ج۱۲، ص۱۵۵.

درقرآن کریم افزون بر مشتقات ریشه «س ـ خ ـ ر» که بیش از ۲۰ بار به کار رفته‌اند و بر تسخیر موجودات دلالت می‌کنند، از آیات دیگری نیز همین معنا به دست می‌آید؛ نظیر آیاتی که آفرینش موجودات را برای انسان دانسته‌اند.
[۹] بقره/سوره۲، آیه۲۹.    
البته واژگان دیگری نیز در قرآن، از مشتقات ریشه یاد شده بر استهزا و تمسخر دلالت دارند که از موضوع بحث خارج‌اند.

۱. ↑ لغت نامه، ج۴، ص۵۸۸۲، «تسخیر».
۲. ↑ الصحاح، جوهری، ج۲، ص۶۸۰.    
۳. ↑ لسان العرب، ج۴، ص۳۵۳، «سخر».    
۴. ↑ لسان العرب، ج۴، ص۳۵۳، «سخر».    
۵. ↑ النهایه، ابن الأثير، ج۲، ص۳۵۰، «سخر».    
۶. ↑ المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۶، ص۲۲۹.    
۷. ↑ شرح منظومه، ص۱۱۹.
۸. ↑ تفسیر موضوعی، ج۱۲، ص۱۵۵.
۹. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۹.    


فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «سخیر (قرآن)»    


رده‌های این صفحه : تسخیر | موضوعات قرآنی
جعبه ابزار