• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تشکیل شرکت سهامی خاص

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


تشکیل شرکت سهامی خاص از مباحث مورد بحث در علم حقوق است. در شرکت سهامی خاص تمام سرمایه توسط مؤسسین تأمین می‌گردد. امضای اساسنامه، تعهد سرمایه و انتخاب مدیران و بازرسان اقداماتی است که مؤسسان برای تشکیل شرکت سهامی خاص باید انجام دهند.
شرکت سهامی خاص باید تا شش ماه پس از تشکیل به ثبت برسد و در صورتعدم ثبت، شرکت منحل‌ می‌شود. در صورت عدم ثبت شرکت توسط مؤسسین و انحلال آن مسؤلیت مدنی و جزایی متوجه آنان خواهد گردید.


شرکت سهامی یکی از مهم‌ترین شرکت‌های تجارتی است که در حقوق ایران از جایگاه خاصی برخوردار است.
[۱] انصاری، مسعود و طاهری، محمدعلی، دانشنامه حقوق خصوصی، ج۲، ص۱۱۵۷، تهران، انتشارات محراب فکر، ۱۳۸۴، چ۱.
شرکت سهامی شرکتی است که حداقل از سه نفر تشکیل و در آن سرمایه به سهام مساوی تقسیم می‌شود و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنها است.
[۲] اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ج۲، ص۳، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۵، چ۷.

شرکت سهامی به دو نوع شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص تقسیم می‌شود. در شرکت سهامی خاص تمام سرمایه توسط مؤسسین شرکت تامین می‌گردد، درحالی که در شرکت سهامی عام، مؤسسین شرکت، قسمتی از سرمایه را از طریق فروش سهام به مردم تامین می‌کنند. تشکیل شرکت سهامی خاص ساده‌تر از تشکیل شرکت سهامی عام است.

مؤسس کسی است که به ایجاد شرکت مبادرت می‌ورزد و بدنبال جمع‌آوری شرکا، اموال و انجام دادن عملیات لازم برای تاسیس شرکت است. مؤسسان نیز باید دارای شرایطی باشند که در زیر به آنها اشاره می‌شود:
[۳] انصاری، مسعود و طاهری، محمدعلی، دانشنامه حقوق خصوصی، ج۲، ص۱۱۵۹، تهران، انتشارات محراب فکر، ۱۳۸۴، چ۱.

۱- شرکا باید متعدد باشند. برابر ماده۳ ل. ق در شرکت سهامی تعداد شرکا نباید از سه نفر کمتر باشد.
۲- مؤسسان باید اهلیت قانونی داشته باشند یعنی بتوانند در اموال خود تصرف نمایند.
اقداماتی که لازم است مؤسسان برای تشکیل شرکت سهامی خاص انجام دهند ذیلاً مورد بررسی قرار می‌گیرد.
[۴] اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ج۲، ص۵۰، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۵، چ۷.


۲.۱ - امضای اساسنامه

سهامداران شرکت سهامی خاص باید اساسنامه این شرکت را امضا نمایند. البته ممکن است امضای اساسنامه از طریق وکلای سهامداران صورت بگیرد.

۲.۲ - تعهد سرمایه

حداقل سرمایه‌ شرکت سهامی خاص یک میلیون ریال می‌باشد که برای تشکیل این شرکت لازم است تمام سرمایه تعهد شود و حداقل سی و پنج درصد آن به حسابی که در بانک افتتاح می‌شود واریز گردد.
درصورتی که بخشی از سرمایه به‌صورت آورده‌ غیرنقدی باشد، این آورده باید قیمت‌گذاری و تسلیم شود. قیمت‌گذاری آورده غیرنقدی باید با نظر کارشناس رسمی دادگستری انجام گیرد.
بعلاوه برابر ماده ۸۲ ل. ق نمی‌توان آورده‌های غیرنقد را به مبلغی بیش از ارزیابی کارشناس قبول نمود. علت این امر نیز حفظ حقوق اشخاص ثالث است زیرا امکان دارد با توافق و تبانی شرکا، این‌گونه آورده‌ها بیش از مبلغ واقعی قیمت‌گذاری شود و این قیمت‌گذاری غیرواقعی به ضرر اشخاصی است که با شرکت معامله می‌کنند چراکه سرمایه‌ شرکت از همین آورده‌ها تشکیل می‌شود و سرمایه‌ شرکت هم تنها چیزی است که طلبکاران شرکت می‌توانند روی آن حساب کنند و وثیقه‌ پرداخت بدهی شرکت به اشخاص ثالث است.
تعهد شرکای شرکت سهامی خاص به پرداخت سرمایه تشریفات خاصی ندارد و تنها کافی است در هنگام ثبت شرکت، همه شرکا اظهارنامه‌ای که نشان‌دهنده‌ تعهد کلیه‌ سهام شرکت است را امضا کنند؛ در غیر این‌ صورت مدارک ثبت شرکت ناقص خواهد بود.(بند۲ ماده۲۰ ل. ق)

۲.۳ - انتخاب مدیران و بازرسان

تشکیل شرکت سهامی خاص مستلزم انتخاب مدیران و بازرسان شرکت می‌باشد. البته لازم نیست این انتخاب در مجمع عمومی مؤسس صورت گیرد زیرا در این نوع شرکت، تشکیل مجمع عمومی مؤ‌سس الزامی نیست(ماده۸۲ ل. ق) اما به هرحال مدیران و بازرسان شرکت باید به طور کتبی قبول سمت نمایند. (ماده۱۷ ل. ق)
برابر تبصره ماده۲۰ ل. ق سایر قیود و شرایطی که در این قانون برای تشکیل و ثبت شرکت‌های سهامی عام مقرر است در مورد شرکت‌های سهامی خاص لازم الرعایه نخواهد بود.(تبصره ماده۲۰ ل. ق) این قیود و شرایط راجع به تامین سرمایه شرکت سهامی عام توسط مردم که مستلزم انتشار اعلامیه پذیره‌نویسی و اقدامات دیگر مربوط به آن می‌باشد، است اما از آنجا که در شرکت سهامی خاص تمام سرمایه توسط مؤسسان تامین می‌شود، به انجام این امور نیازی نیست.
[۵] حسنی، حسن، حقوق تجارت، ص۶۶، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۵، چ۵.


شرکت سهامی خاص پس از امضای اساسنامه، تعهد کلیه سهام و پرداخت مبالغ نقدی لازم، انتخاب مدیران و بازرسان و قبول سِمَت کتبی آنها تشکیل شده محسوب می‌شود اما ثبت این نوع شرکت در مرجع ثبت شرکت‌ها برای انجام دادن برخی امور مانند استفاده از سرمایه شرکت ضروری است.
[۶] اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ج۲، ص۵۲، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۵، چ۷.
(ماده۲۲ ل. ق)
برای ثبت شرکت سهامی خاص ارائه اظهارنامه به ضمیمه مدارک زیر به مرجع ثبت شرکت‌ها کافی است:
الف) اساسنامه شرکت که باید به امضای همه سهامداران رسیده باشد.
ب) اظهارنامه‌ای که حاکی از تعهد کلیه‌ سهام است و گواهینامه بانکی که نشان‌دهنده‌ پرداخت قسمت نقدی سهام که نباید کمتر از سی و پنج درصد کل سهام باشد. این اظهارنامه باید به امضای همه سهامداران رسیده باشد.
ج) انتخاب اولین مدیران و بازرسان که باید در صورت‌جلسه‌ای قید و به امضای کلیه‌ سهامداران رسیده باشد.
د) قبول سمت مدیریت و بازرسی توسط مدیران و بازرسان
ه) ذکر نام روزنامه کثیرالانتشاری که هرگونه آگهی راجع شرکت تا زمان تشکیل اولین مجمع عمومی عادی در آن منتشر خواهد شد.
و) نام و مشخصات مدیران و بازرسان اصلی و علی‌البدل، دارندگان حق امضا، نام و مشخصات مدیرعامل که توسط مدیران شرکت انتخاب شده است و حدود اختیار او.
[۷] حسنی، حسن، حقوق تجارت، ص۶۵، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۵، چ۵.

نکته دیگر این که برای تأسیس شرکت سهامی لازم است مؤسسان برای اموری که شرکت سهامی در آن زمینه فعالیت خواهد نمود و در اساسنامه به عنوان موضوع شرکت قید شده است، از مراجع ذی‌ربط یا اتحادیه‌های صنفی، مجوز یا پروانه کسب دریافت نمایند والا مرجع ثبت شرکتها از ثبت شرکت خوددای می‌نماید.
[۸] حسنی، حسن، حقوق تجارت، ص۴۷، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۵، چ۵.
مرجع ثبت شرکت‌ها در تهران به اداره ثبت شرکت‌ها و در شهرستان‌ها به دایره ثبت شرکت‌ها و در نقاطی که دایره ثبت شرکت‌ها وجود ندارد به اداره ثبت اسناد و املاک محل تسلیم و رسید دریافت کنند.

شرکت سهامی خاص باید تا شش ماه پس از تشکیل به ثبت برسد و در صورتی که مدیران شرکت در این مدت شرکت را به ثبت نرسانند، شرکت منحل‌شده محسوب می‌شوند و مرجع ثبت شرکت‌ها به درخواست هریک از مؤسسان یا پذیره‌نویسان، گواهینامه‌ای حاکی از عدم ثبت شرکت صادر و به بانکی که تعهد سهام و تادیه وجوه در آن به‌ عمل آمده است ارسال می‌دارد تا مؤسسین و پذیره‌نویسان به بانک مراجعه و تعهدنامه و وجوه پرداختی خود را مسترد دارند. در این‌صورت هرگونه هزینه‌ای که برای تاسیس شرکت پرداخت یا تعهد شده باشد بر عهده مؤسسین شرکت خواهد بود.(ماده ۱۹ ل. ق)

در صورتی که مؤسسین شرکت به علت عدم رعایت مقررات قانونی در تاسیس شرکت موجب ورود ضرر و زیان به پذیره‌نویسان و اشخاص ثالث شوند بنا به درخواست هر ذی‌نفع (مانند پذیره‌نویس و مؤسس و اشخاص ثالث) بطلان شرکت به حکم دادگاه اعلان خواهد شد اما مؤسسین و مدیران و بازرسان و صاحبان سهام شرکت نمی‌توانند در مقابل اشخاص ثالث به این بطلان استناد نمایند و اساسنامه یا مجمع عمومی نمی‌توانند اشخاص ذی‌نفع را از حق اقامه دعوا منع کند.(ماده ۲۷۰ ل. ق) از طرفی چنان‌چه قبل از صدور حکم بطلان شرکت در مرحله بدوی، موجبات بطلان برطرف شده باشد دادگاه قرار سقوط دعوای بطلان را صادر خواهد کرد.(ماده۲۷۱ ل. ق)
دادگاهی که به دعوای بطلان شرکت رسیدگی می‌کند، در صورت درخواست خوانده و برای برطرف کردن موجبات این بطلان به او مهلتی که از شش ماه بیشتر نباشد می‌دهد. شروع این مهلت، تاریخ وصول پرونده از دفتر به دادگاه است. در صورتی که ظرف مهلت مقرر موجبات بطلان برطرف نشده باشد دادگاه حکم مقتضی صادر خواهد کرد.(ماده۲۷۲ ل. ق) در صورت صدور حکم قطعی بر بطلان شرکت، کسانی که مسئول بطلان شرکت هستند متضامناً مسئول خسارتی خواهند بود که از آن بطلان به صاحبان سهام و اشخاص ثالث وارد شده است.(ماده۲۷۳ ل. ق)
[۹] عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ج۲، ص۲۶، تهران، انتشارات جنگل، ۱۳۸۸، چ۱.


اشخاصی که با آگاهی و برخلاف واقع، پذیره‌نویسی سهام را تصدیق کند و یا برخلاف مقررات این قانون اعلامیه پذیره‌نویسی منتشر نماید و یا مدارک خلاف واقع حاکی از تشکیل شرکت به مرجع ثبت شرکت‌ها تسلیم کند و یا در تعیین ارزش آورده غیرنقد تقلب اعمال کند به حبس از سه ماه تا دو سال یا به جزای نقدی از بیست هزار ریال تا دویست هزار ریال یا به هر دو مجازات محکوم خواهند شد. هم‌چنین هر کس از اعلام مطالبی که طبق مقررات این قانون باید به مرجع ثبت شرکت‌ها اعلام کند بعضاً یا کلاً خودداری نماید و یا مطالب خلاف واقع به این مرجع اعلام نماید و یا سهام یا قطعات سهام را قبل از به ثبت رسیدن شرکت و یا در صورتی که ثبت شرکت مزورانه انجام گرفته باشد، صادر کند، به مجازات فوق محکوم خواهد شد.(ماده۲۴۳ ل. ق) بعلاوه هر کس اعلامیه پذیره‌نویسی سهام شرکت سهامی را بدون امضاهای مجاز و نام و نشانی مؤسسین یا مدیران شرکت منتشر کند به جزای نقدی از ده هزار تا سی هزار ریال محکوم خواهد شد.(ماده ۲۴۸ ل. ق)
[۱۰] عرفانی، محمود، حقوق تجارت به زبان ساده، ص۱۰۲، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۶، چ۸.

مسئولیت مدنی عدم تشکیل شرکت بر عهده مؤسسین شرکت است زیرا آنها نسبت به اعمال و اقداماتی که برای تاسیس و به ثبت رساندن شرکت انجام می‌دهند مسئولیت تضامنی دارند و باید از عهده خسارات ناشی از بطلان برآیند.
[۱۱] عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ج۲، ص۲۶، تهران، انتشارات جنگل، ۱۳۸۸، چ۱.
(ماده۲۳ ل. ق)

۱. ↑ انصاری، مسعود و طاهری، محمدعلی، دانشنامه حقوق خصوصی، ج۲، ص۱۱۵۷، تهران، انتشارات محراب فکر، ۱۳۸۴، چ۱.
۲. ↑ اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ج۲، ص۳، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۵، چ۷.
۳. ↑ انصاری، مسعود و طاهری، محمدعلی، دانشنامه حقوق خصوصی، ج۲، ص۱۱۵۹، تهران، انتشارات محراب فکر، ۱۳۸۴، چ۱.
۴. ↑ اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ج۲، ص۵۰، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۵، چ۷.
۵. ↑ حسنی، حسن، حقوق تجارت، ص۶۶، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۵، چ۵.
۶. ↑ اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ج۲، ص۵۲، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۵، چ۷.
۷. ↑ حسنی، حسن، حقوق تجارت، ص۶۵، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۵، چ۵.
۸. ↑ حسنی، حسن، حقوق تجارت، ص۴۷، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۵، چ۵.
۹. ↑ عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ج۲، ص۲۶، تهران، انتشارات جنگل، ۱۳۸۸، چ۱.
۱۰. ↑ عرفانی، محمود، حقوق تجارت به زبان ساده، ص۱۰۲، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۶، چ۸.
۱۱. ↑ عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ج۲، ص۲۶، تهران، انتشارات جنگل، ۱۳۸۸، چ۱.


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «تشکیل شرکت سهامی خاص»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۱/۲۴.    


رده‌های این صفحه : حقوق تجارت | حقوق خصوصی | مباحث حقوقی
جعبه ابزار