تعارض اجماع و اجماع

تعارض اجماع و اجماع، تنافی مدلول دو اجماع را می‌گویند.

تعارض اجماع و اجماع، یعنی تنافی میان مدلول دو اجماع در حکمی شرعی؛ برای مثال، اجماعی به وجوب نماز جمعه ، و اجماع دیگربه حرمت آن حکم نماید.

از نظر اصولی‌های اهل سنت ، در تعارض دو اجماع، تقدیم و ترجیح هر یک بر دیگری به ترتیب زیر است:
۱. اجماع نطقی متواتر ؛ ۲. ا جماع سکوتی متواتر ؛ ۳. اجماع نطقی منقول به خبر واح د؛ ۴. اجماع سکوتی منقول به خبر واحد .
و اگر این اجماعات از نظر رتبه با هم مساوی باشند، مانند این که دو اجماع سکوتی متواتر با هم تعارض کنند، آن اجماعی که از صحابه است، مقدم می‌شود و پس از آن، اجماع تابعین . و اگر باز هم دو اجماع مساوی بودند، اجماعی که «متفق علیه» است بر اجماعی که «مختلف فیه» است مقدم می‌گردد، مانند: تقدم اجماع نطقی بر اجماع سکوتی و تقدم اجماع صحابه بر غیر آن و تقدم اجماع منقول به تواتر بر اجماع منقول به خبر واحد ، و تقدم اجماع امت بر اجماع اهل مدینه .

تعارض اجماع منقول و اجماع منقول.

۱.	↑ عزیز برزنجی، عبداللطیف عبدالله، التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة، ج۲، ص۳۲۴.
۲.	↑ عزیز برزنجی، عبداللطیف عبدالله، التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة؛ ج۱، ص۳۰۸.

فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «تعارض اجماع و اجماع».