• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تفاسیر قرن چهارم قمری•

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


قرن چهارم، قرن شکوفایی دانش و تمدن اسلامی است. در این قرن، اندیشه‌ها در حوزه فرهنگ اسلامی رشد شایسته‌ای داشته و آثار بسیاری در ابعاد مختلف نگاشته شده است.


برخی از تفاسیر عالمان شیعه در قرن چهارم هجری از این قرارند:
۱. تفسیر فرات کوفی تالیف ابوالقاسم فرات بن ابراهیم بن فرات کوفی (زنده در ۳۰۷ ق). وی روایات را به ترتیب سوره‌ها (با حذف اسناد) گردآوری کرده است.
۲. تفسیر قمی اثر علی بن ابراهیم قمی از کهن‌ترین منابع تفسیری شیعه که درآن، مجموعه‌ای از روایات تفسیری امام باقر و صادق علیه‌السّلام جمع آوری شده است.
۳. تفسیر نوبختی تالیف ابوسهل نوبختی که در یک جلد، به زبان عربی و با شیوه‌ای کلامی نگارش یافته است.
۴. جامع التاویل لمحکم التنزیل نوشته ابومسلم محمد بن بحر اصفهانی (م حدود ۳۲۲ ق) در چهارده جلد بزرگ. این کتاب مورد استفاده فراوان شیخ طوسی در تفسیر التبیان و فخر رازی در التفسیر الکبیر بوده است.
۵. تفسیر ابن حجام نگارش ابوعبدالله محمد بن عباس بن مروان معروف به ابن حجام یا ابن ماهیار، به زبان عربی. مؤلف از روایات معصومان علیه‌السّلام بهره‌های فراوانی برده است. این تفسیر در کتاب‌های رجالی و فهارس، التفسیر الکبیر نام دارد.
۶. تفسیر ابن بابویه ، به قلم ابوالحسن علی بن حسین بن موسی بابویه قمی (م ۳۲۹ ق). این تفسیر روایی است. شیخ طوسی در کتاب الفهرست نام آن را نقل کرده است و اکنون موجود نیست.
۷. تفسیر دیلمی اثر شیخ ابومحمد حسن بن ابوالحسن دیلمی . مفسر، آیات قرآن کریم را با اخبار ائمه معصوم علیه‌السّلام تفسیر کرده است.
۸. معانی القرآن یا تفسیر صابونی اثر ابوالفضل محمد بن احمد بن ابراهیم جعفی کوفی ، معروف به صابونی. این تفسیر به شیوه روایی نگارش یافته و به زبان عربی است.
۹. تفسیر نعمانی ، اثر ابوعبدالله محمد بن ابراهیم بن جعفر کاتب نعمانی معروف به ابوزینب (م پس از ۳۴۲ ق)، به زبان عربی، در یک جلد و به شیوه کلامی.
۱۰. تفسیر الجامع الکبیر (تفسیر کبیر صدوق)، تالیف علی بن حسین بابویه قمی ، به شیوه روایی و به زبان عربی .

از تفاسیر اهل سنت در قرن چهارم می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱. جامع البیان فی تفسیز القرآن اثر محمد بن جریر طبری (م ۳۱۰ ق)؛
۲. تفسیر القرآن العظیم تالیف حافظ ابومحمد عبدالرحمان بن ابی حاتم رازی (م ۲۴۰-۳۲۷ق)؛
۳. احکام القرآن به قلم ابوبکر احمد بن علی رازی جصاص (م ۳۷۰ ق).
[۱] شفیعی، محمد، مفسران شیعه، ص۸۱.
[۲] عقیقی بخشایشی، عبد الرحیم، ۱۳۲۲ -۱۳۹۱، طبقات مفسران شیعه، ج۱، ص۵۶۰.
[۳] صدرحاج سیدجوادی، احمد، ۱۲۹۶ -، دائرة المعارف تشیع، ج۴، ص۴۹۵.


مفسران قرن چهارم .

۱. ↑ شفیعی، محمد، مفسران شیعه، ص۸۱.
۲. ↑ عقیقی بخشایشی، عبد الرحیم، ۱۳۲۲ -۱۳۹۱، طبقات مفسران شیعه، ج۱، ص۵۶۰.
۳. ↑ صدرحاج سیدجوادی، احمد، ۱۲۹۶ -، دائرة المعارف تشیع، ج۴، ص۴۹۵.


فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«تفاسیر قرن چهارم قمری».    



جعبه ابزار