تفسیر اشاری•
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تفسیر اشاری، تفسیر با رویکرد تاویلی و مشتمل بر
اشارات عرفانی و معنوی را می‌گویند.
"تفسیر اشاری" یعنی تاویل آیات
قرآن کریم برخلاف ظاهر آن‌ها به دلیل اقتضای اشاراتی خفی که برای ارباب سلوک آشکار است؛ به بیان دیگر، تفسیری است دربرگیرنده تاملات و نکاتی که به ذهن
مفسر عارف خطور کرده است. این تاملات عبارتند از نکات لطیفی که با ظواهر آیات سازگارند؛ گرچه در این تفسیر، آیات برخلاف ظاهرشان
تاویل و تفسیر می‌شوند.
علما در جواز این گونه تفسیر اختلاف نظر دارند؛ دسته‌ای آن را جایز شمرده و عده‌ای با آن مخالفت کرده‌اند. به نظر دسته اول این تفسیر با
عقل و
شرع مخالفتی ندارد؛ بلکه تلاشی است عقلی به منظور تعمق در آیات قرآن که برای رشد قوه
ایمان و
صفای باطن به انسان کمک می‌کند.
البته برای جواز آن شرایطی ذکر شده است؛ مانند:
۱. تفسیر، منافی نظم و سیاق آیات قرآن نباشد؛
۲. شاهد
شرعی ، این تفسیر را تایید کند؛
۳. شاهدی شرعی، معارض تفسیر نباشد؛
۴. ادعا نشود که همین مراد آیه است، نه ظاهر.
ذهبی تفسیر اشاری را نوعی
تفسیر صوفیانه می‌داند و در تفاوت آن با تفسیر صوفیانه نظری می‌گوید: تفاوت
تفسیر صوفی اشاری و
تفسیر صوفی نظری از دو نظر است:
۱. تفسیر نظری صوفی بر مقدماتی علمی استوار است که ابتدا در
ذهن صوفی نقش بسته است و
تفسیر قرآن بر آن‌ها بنا می‌شود؛ در حالی که تفسیر اشاری مقدمات علمی ندارد، بلکه بر نوعی
ریاضت روحی استوار است.
۲. در تفسیر صوفی نظری،
مفسر اعتقاد دارد که هر چه آیه می‌گوید، همان معنایی است که او فهمیده و آیه بیشتر از این چیزی در خود ندارد؛ اما تفسیر اشاری چنین نیست و مفسر آن چه را که خود فهمیده، همه مراد آیه نمی‌داند؛ بلکه
اعتقاد دارد در آیه، معنای ظاهری نیز هست که پیش از هر چیز، آن معنا مراد است.
تفاسیر اشاری ؛
مفسران اشاری .
فرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تفسیر اشاری».
