تقسیم (بلاغت)•
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تقسیم (بلاغت)، استیفای اقسام موجود برای یک
شیء و بیان
وضع آن‌ها است.
یکی از
اسلوب‌های بلاغی و بدیعی قرآن "تقسیم" است. صنعت "تقسیم" آن است که ابتدا چند چیز و پس از آن چند چیز دیگر بیاورند که مربوط به همان الفاظ اول باشد و معلوم کنند که هر کدام از
امور بعد مربوط به کدام یک از امور اول است. صنعت تقسیم مانند
لف و نشر به دو قسم مرتب و مشوش تقسیم می‌شود.
برخی "تقسیم" را این گونه تعریف کرده‌اند که چیزی را به اجزایی تقسیم و پس از آن،
حکم هر جزئی را ذکر کنند؛
(کذبت ثمود وعاد بالقارعة فاما ثمود فاهلکوا بالطاغیة واما عاد فاهلکوا بریح صرصر عاتیة)؛ "
ثمود و
عاد آن
حادثه کوبنده (
قیامت) را
دروغ انگاشتند؛ و اما ثمود بر اثر
طغیان خود نابود شدند، و اما عاد با
تندبادی سخت
سرد و بنیان کن نابود شدند"
؛
(فمنهم ظالم لنفسه ومنهم مقتصد ومنهم سابق بالخیرات باذن الله)؛ "پس برخی از آنان بر خود ستمکارند و برخی از ایشان میانه رو و برخی از آنان در کارهای
نیک به فرمان
خدا پیشگامند".
در این آیه،
بندگان خدا به سه گروه "
ستمکار به خویش"، "میانه رو" و "پیشتاز در نیکوکاری‌ها" تقسیم شده‌اند.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تقسیم (بلاغت)».
