تقوا و حقوق دایه‌ها (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از اثرات تقواپیشگی رعایت
حقوق خداوند و دیگران می‌باشد.
رعایت
حقوق دایه‌های
فرزندان، از نشانه‌های تقواپیشگی می‌باشد:
... وان اردتم ان تسترضعوا اولـدکم فلا جناح علیکم اذا سلمتم ما ءاتیتم بالمعروف واتقوا الله...
... و اگر (با عدم توانایی، یا عدم موافقت
مادر) خواستید دایه‌ای برای فرزندان خود بگیرید، گناهی بر شما نیست به شرط اینکه
حق گذشته مادر را به طور شایسته بپردازید. و از (مخالفت فرمان)
خدا بپرهیزید!... .
اگر
پدر،
فرزند خود را به زنی دیگر بسپارد تا شیرش دهد، و
همسر خودش راضی به
شیر دادن نشود و یا فرضا شیرش خراب باشد، و یا اصلا شیر نداشته باشد، و یا جهاتی دیگر، البته همه اینها در صورتی است که مرد به خوبی و خوشی آنچه را که
زن استحقاق دارد به او بدهد، و در همه موارد منافاتی با
حق زن نداشته باشد، و قید اذا سلمتم ما آتیتم بالمعروف، همین را می‌رساند.
و اتقوا الله و اعلموا ان الله بما تعملون بصیر، در این جمله، امر به
تقوا می‌کند و اینکه این تقوا به
اصلاح صورت این اعمال باشد، چون احکام نامبرده همه اموری بود مربوط به صورت ظاهر، و لذا دنباله جمله فرمود: و بدانید که خدا بدانچه می‌کنید
دانا است...، به خلاف ذیل آیه قبلی یعنی آیه و اذا طلقتم النساء فبلغن اجلهن... ،
که در ذیل آن فرمود: از خدا پروا کنید، و بدانید که خدا به هر چیزی دانا است، برای اینکه آیه نامبرده مشتمل بود بر جمله: و لا تمسکوهن ضرارا لتعتدوا، و معلوم است که ضرار و دشمنی سبب می‌شود که از ظاهر اعمال
تجاوز نموده، به
نیت نیز سرایت کند، و در نتیجه پاره‌ای از دشمنی‌هایی که در صورت عمل ظاهر نیست انجام دهد، دشمنی‌هایی که بعدها اثرش معلوم گردد.
گاه می‌شود که
مادر از حق خود در مورد شیر دادن و
حضانت و نگاهداری فرزند خودداری می‌کند و یا به راستی مانعی برای او پیش می‌آید، در این صورت باید
راه چاره‌ای اندیشید و لذا در ادامه آیه می‌فرماید: اگر (با عدم توانایی یا عدم موافقت مادر) خواستید دایه‌ای برای فرزندان خود بگیرید، گناهی بر شما نیست، هر گاه حق گذشته مادر را بطور شایسته بپردازید (و ان اردتم ان تسترضعوا اولادکم فلا جناح علیکم اذا سلمتم ما آتیتم بالمعروف).
در
تفسیر جمله: اذا سلمتم ما آتیتم بالمعروف، نظرات گوناگونی از سوی مفسران اظهار شده، گروهی تفسیر بالا را پذیرفته‌اند که انتخاب
دایه به جای مادر، پس از رضایت طرفین، بی مانع است مشروط بر اینکه این امر سبب از بین رفتن حقوق مادر، نسبت به گذشته نشود، بلکه حق او نسبت به مدتی که شیر می‌دهد طبق
عادت پرداخته شود. در حالی که بعضی آن را ناظر به حق دایه دانسته‌اند و گفته‌اند باید حق او طبق
عرف عادت پرداخت شود، بعضی نیز گفته‌اند منظور از این جمله توافق پدر و مادر در مساله انتخاب دایه است. و بنابراین تاکیدی می‌شود بر جمله قبل، ولی این تفسیر ضعیف به نظر می‌رسد و صحیح‌تر همان تفسیر اول و دوم می‌باشد و مرحوم
طبرسی تفسیر اول را ترجیح داده است.
و در پایان آیه به همگان هشدار می‌دهد که تقوای الهی پیشه کنید و بدانید خدا به آنچه انجام می‌دهید بینا است (و اتقوا الله و اعلموا ان الله بما تعملون بصیر).
مبادا کشمکش میان مرد و زن،
روح انتقام جویی را در آنها زنده کند و سرنوشت یکدیگر و یا کودکان مظلوم را به خطر اندازند، همه باید بدانند خدا دقیقا مراقب اعمال آنها است. این احکام دقیق و
حساب شده و هشدارهای آمیخته به آن به خوبی نشان می‌دهد که
اسلام تا چه حد برای حقوق کودکان و همچنین مادران اهمیت قائل شده است و رعایت حداکثر
عدالت را در این زمینه سفارش می‌کند، آری اسلام بر خلاف آنچه در دنیای ستمکاران وجود دارد که حقوق ضعیفان همیشه پایمال می‌شود، حداکثر اهمیت را به حفظ حقوق آنان داده است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «رعایت حقوق دایه‌ها».
