تلاوت قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خواندن
قرآن کریم با آرامش و بزرگداشت آن را
تلاوت گویند.
تلاوت از ریشه «ت ل و» در لغت به معنای متابعت است.
مُتابعت گاهی جسمانی و گاهی با پیروی از مواعظ و حکمت ها و گاهی با
قرائت و تدبّر در معناست؛
مانند «اِنَّ الَّذینَ یَتلونَ کِتبَ اللّهِ واَقاموا الصَّلوةَ واَنفَقوا مِمّا رَزَقنهُم سِرًّا وعَلانِیَةً یَرجونَ تِجرَةً لَن تَبور».
البته در دو صورت اول مصدرش «تُلُوّ» و «تُلْو» و در صورت سوم «تلاوة» است.
راغب برای متابعت جسمانی نمونه ای قرآنی نیاورده است؛ ولی برخی آیه «و الشَّمسِ وضُحها • والقَمَرِ اِذا تَلها»
را از این دست دانسته اند.
به گفته راغب، تلاوت ویژه پیروی از
کتاب های آسمانی است؛ خواه با خواندن آن باشد که گویا قاری در پی کلمات و معانی می رود و خواه با پیروی از اوامر و نواهی آن
، از این رو باید
قرآن را امام و پیشوای خود قرار داد و در پی آن حرکت کرد و این همان حقیقت تلاوت است.
واژه تلاوت همراه با احترام و قداست بوده، درباره کتاب های آسمانی به ویژه قرآن کریم به کار می رود.
واژه تلاوت و مشتقات آن بیش از ۶۰ بار در قرآن کریم به کار رفته اند.
برخی، معانی دیگری چون نازل کردن
و بازگو کردن
برای تلاوت ذکر کرده اند. برخی نیز تلاوت در آیه «واتَّبَعوا ما تَتلوا الشَّیطینُ عَلی مُلکِ سُلَیمنَ»
را به معنای
دروغ بستن دانسته
و معتقدند اگر
فعل «تلا» با «عَلی» متعدی شود به این معناست.
فخر رازی معنای تلاوت در آیه را خبر دادن می داند و معتقد است اگر خبر دهنده دروغ بگوید، گفته می شود:«تلا علی فلان» و زمانی که راست بگوید گفته می شود:«تلا عن فلان»
، به هر روی تلاوت در اصطلاح عبارت است از خواندن قرآن با
ترتیل و آرامش همراه با طنین ویژه ای که ناشی از بزرگداشت و خشوع تلاوت کننده در برابر آن باشد.
«قرائت» در لغت به معنای جمع کردن و در اصطلاح ضمیمه کردن حروف و کلمات به یکدیگر است.
واژه قرائت در باره قرآن و دیگر کتاب ها و نوشته ها به کار می رود، با این تفاوت که درباره قرآن تلفظ الفاظ و کلمات در آن، لازم است؛ ولی در مورد سایر کتاب ها و نوشته ها، اصل در آن، ادراک معنا و مفهوم کلام است؛ خواه با نگاه کردن و مطالعه و خواه با تلفظ و خواندن باشد. واژه «قرء» و مشتقات آن (به جز قرآن) ۱۸ بار در قرآن به کار رفته اند و واژه «قرآن» ۷۰ بار به کار رفته است که دو مورد آن
به معنای خواندن
و دو مورد دیگر
به معنای
نماز صبح است.
در سایر موارد نام کتاب آسمانی مسلمانان است
که به بخشی از آن نیز اطلاق می شود.
واژه تلاوت تنها در باره کتاب های آسمانی
به ویژه قرآن کریم به کار می رود که با احترام و تکریم همراه است و پس از خواندن، عمل به مضامین آن نیز لازم است؛ ولی قرائت در خواندن هر نوشته ای به کار می رود
؛ همچنین قرائت در خواندن یک کلمه نیز به کار می رود؛ ولی تلاوت در باره دو کلمه و بیشتر است.
از مهم ترین اهداف
بعثت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) تلاوت آیات الهی بر مردم است:«لَقَد مَنَّ اللّهُ عَلَی المُؤمِنینَ اِذ بَعَثَ فیهِم رَسولاً مِن اَنفُسِهِم یَتلوا عَلَیهِم ءایتِهِ».
خدای متعالی تلاوت قرآن را به پیامبر اکرم فرمان داد:«اُتلُ ما اوحِیَ اِلَیکَ مِنَ الکِتبِ»
، چنان که خود آن حضرت از این مأموریت خبر داده است:«واُمِرتُ اَن اَکونَ مِنَ المُسلِمین • واَن اَتلُوا القُرءانَ»
، از این رو
تبلیغ رسالت پیامبراکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) با تلاوت قرآن آغاز شد.
(۱) بحارالانوار، المجلسی (م. ۱۱۱۰ ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ق.
(۲) البحر المحیط، ابوحیان الاندلسی (م. ۷۵۴ ق.)، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۲ ق.
(۳) التبیان، الطوسی (م. ۴۶۰ ق.)، به کوشش احمد حبیب العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
(۴) التحقیق، المصطفوی، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۷۴ ش.
(۵) ترتیب العین، خلیل (م. ۱۷۵ ق.)، به کوشش المخزومی و دیگران، دارالهجرة، ۱۴۰۹ ق.
(۶) تفسیر روح البیان، بروسوی (م. ۱۱۳۷ ق.)، بیروت، دارالفکر.
(۷) تفسیر العیاشی، العیاشی (م. ۳۲۰ ق.)، به کوشش رسولی محلاّتی، تهران، المکتبة العلمیة الاسلامیه.
(۸) التفسیر الکبیر، الفخر الرازی (م. ۶۰۶ ق.)، قم، دفتر تبلیغات، ۱۴۱۳ ق.
(۹) جامع البیان، الطبری (م. ۳۱۰ ق.)، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ ق.
(۱۰) روح المعانی، الآلوسی (م. ۱۲۷۰ ق.)، به کوشش علی عبدالباری، بیروت، ۱۴۱۵ ق.
(۱۱) فقه القرآن، الراوندی (م. ۵۷۳ ق.)، به کوشش حسینی، قم، کتابخانه نجفی، ۱۴۰۵ ق.
(۱۲) کشف الاسرار، میبدی (م. ۵۲۰ ق.)، به کوشش حکمت، تهران، امیر کبیر، ۱۳۶۱ ش.
(۱۳) مجمع البیان، الطبرسی (م. ۵۴۸ ق.)، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۰۶ ق.
(۱۴) معجم الفروق اللغویه، ابوهلال العسکری (م. ۳۹۵ ق.)، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۱۲ ق.
(۱۵) معجم مقاییس اللغه، ابن فارس (م. ۳۹۵ ق.)، به کوشش عبدالسلام محمد، قم، دفتر تبلیغات، ۱۴۰۴ ق.
(۱۶) مفردات، الراغب (م. ۴۲۵ ق.)، به کوشش صفوان داودی، دمشق، دارالقلم، ۱۴۱۲ ق.
(۱۷)المیزان، الطباطبایی (م. ۱۴۰۲ ق.)، بیروت، اعلمی، ۱۳۹۳ ق.
(۱۸)الوجوه والنظائر، الدامغانی (م. ۴۷۸ ق.)، به کوشش فاطمة یوسف، دمشق، مکتبة الفارابی، ۱۴۱۹ ق.
برگرفته از مقاله تلاوت، دائرة المعارف قرآن کریم.
