توصیف مقتل فضیل بن زبیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این مبحث به معرفی توصیفی یکی از مقتل‌ها و نگاشته‌های موجود درباره تاریخ
عاشورا از آغاز
قرن دوم تا قرن هفتم پرداخته می‌شود.
تسمیة من قتل مع الحسین جمن ولده واخوته واهل بیته وشیعته
فضیل بن زبیر اسدی رسان کوفی، این اثر به همت محقق گرانمایه، سید محمدرضا حسینی جلالی از کتاب یادشده فراهم و تحقیق شده و در شماره دوم از فصلنامه تراثنا،
سال ۱۴۰۶ قمری به چاپ رسیده است.
فضیل بن زبیر در این اثر، نام افرادی را که همراه
امام حسین (علیه‌السّلام) شهید شده‌اند، آورده و در مواردی، نام قاتل یا قاتلان آنان را نیز بیان کرده است. وی ابتدا اسامی بیست تن از شهدای
اهل بیت (علیه‌السّلام) را که در راس آنان امام حسین (علیه‌السّلام) قرار دارد، نام می‌برد و سپس اسامی ۸۶ نفر از شهدای اصحاب را برمی‌شمرد و در مجموع، ۱۰۶ نام را آورده است. (البته در رساله یادشده از ۱۰۷ نفر به عنوان شهید نام برده شده که ناشی از غلط چاپی است؛ زیرا نام
زهیر بن قین از قلم افتاده است و دو قاتل او، شهید به حساب آمده‌اند.) وی در پایان، به
اسارت اهل بیت (علیه‌السّلام) و برخی از سخنان آنان اشاره می‌کند. از نقل‌های نادر و عجیب وی آن است که با وجود تصریح به بیماری
امام سجاد (علیه‌السّلام)، می‌گوید وی در برخی از میادین
جنگ در
کربلا حضور داشت.
مؤلف هرچند از محدثان و اصحاب
امام پنجم و ششم بوده، ولی بنا بر اعتقاد برخی رجالیان، زیدی
مذهب و از اصحاب برجسته و از مبلغان وی بوده است.
با این وجود، او را ممدوح یا موثق دانسته‌اند. سال درگذشت وی معلوم نیست؛ اما باید در نیمه دوم قرن دوم باشد.
دسترسی ما به این اثر، امروزه تنها از طریق کتاب‌های
الامالی الخمیسیه نگاشته المرشد بالله یحیی بن حسین (۴۷۹ق)
و
الحدائق الوردیه نگاشته حمید بن احمد بن محمد محلی (۶۵۲ق) امکان پذیر است.
پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۵۹_۶۰.
