• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تکریتی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


تَکْریتی، شهرت دو برادر از مسیحیان یعقوبی تکریت که در سدۀ ۵ ق/۱۱م در میّافارقین به پزشکی می‌پرداختند:
۱. ابوسعد فضل بن جریر، یا حریر/حریز
[۱] شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
[۲] ۲۴۲، شیخو لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
دربارۀ وی تنها می‌دانیم که پزشکی زبردست و ماهر و در خدمت نصرالدوله (یا نصیرالدوله) ابونصر احمد بن مروان (حک‌ ۴۰۱-۴۵۳ق/۱۰۱۱-۱۰۶۱م)، حاکم مروانی میافارقین بود.
[۳] ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
گراف (II/۲۶۲-۲۶۳) و شیخو
[۴] شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
[۵] ۲۴۲، شیخو لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
به استناد المصباح المرشدِ برادرش یحیی، از پرداختن فضل به مسائل کلام مسیحی سخن گفته‌اند. وی پیش از برادرش یحیی درگذشت.
آثـار: ۱. کتاب القَرابین، کتابی در چگونگی آیین قربانی در مذاهب مسیحی. این کتاب را برادرش، یحیی در فصل ۵۰ المصباح المرشد خود تلخیص کرده است.
[۶] ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
این اثر احتمالاً همان کتاب الذبائح است که شیخو در جای دیگر
[۷] شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
) از آن یاد کرده است. ۲. اسماء الامراض و اشتقاقاتها، که فضل آن را برای دوست پزشکش، یوحنا بن عبدالمسیح به رشتۀ تحریر درآورد.
[۸] ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
۳. تصحیح الکهنوت. به گفتۀ گراف (II/۲۶۲-۲۶۳)، برادرش یحیی از این کتاب در فصل ۳۱ از المصباح المرشد که به همین موضوع اختصاص دارد، و نیز در فصل ۵۱ همان کتاب، استفاده کرده است.
۲. ابونصر یحیی بن جریر تکریتی، پزشک و منجم (زنده در ۴۷۲ق/۱۰۷۲م). وی در زمرۀ شاگردان یحیی بن عدی بغدادی (ه‌ م) و یحیی بن زرعه (ه‌ م) بود
[۹] ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
زوتر، I/۱۰۳؛.
[۱۰] ۲۴۱، شیخو لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
یحیی احتمالاً از نزدیکان ابن‌جهیر، وزیر مروانیان (ابونصر و پسرش نظام‌الدین) بوده است،
[۱۱] ابن‌خلکان احمد بن محمد، وفیات، سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه و المعربه، قاهره، ۱۳۴۶ق/۱۹۲۸م.
زیرا رساله فی منافع الریاضه و جهه استعمالها را به نام ابونصر تألیف کرده است.
[۱۲] ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.

آثـار: ۱. رساله فی منافع الریاضه و جهه استعمالها.
[۱۳] ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.

۲. زیج التواریخ
[۱۴] شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
).
۳. کتاب الفائق
[۱۵] شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
)؛ ابونصر از این دو کتاب در المصباح المرشد یاد کرده است
[۱۶] شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
).
۴. کتاب فی الباه و منافع الجماع و مضاره.
[۱۷] ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.

۵. المختار من کتب الاختیارات الفلکیه فی علم النجوم (الاختیارات فی علم النجوم). از این کتاب نسخه‌ای در کتابخانۀ موزۀ بریتانیا (شم‌ ۵۷۰۹) موجود است
[۱۸] شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
؛ GAL, S, I/۸۶۳).
۶. المصباح المرشد الی الفلاح و النجاح الهادی من التیه الی سبیل النجاه، در ۵۴ فصل. یحیی در این کتاب بسیاری از اعتقادات مسیحیان دربارۀ توحید، تثلیث، حیات مسیح، اسرار شریعت او و نیز رسوم مسیحیان روزگارش را آورده است. نسخه‌ای از این کتاب با عنوان تشیید قواعد الشریعه المسیحیه و القوانین السلمیه کما تقتضیه المله الیعقوبیه در ۴۰ فصل در کتابخانۀ واتیکان وجود دارد. نسخه‌های دیگری از این کتاب در دیاربکر و سعرد و کتابخانۀ موزۀ بریتانیا موجود است
[۱۹] شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
). کتابی از ابن‌جریر با عنوان علم الفقه و اعتقاد ائمه النصاری که نسخه‌ای از آن در رم وجود دارد، ظاهراً همان المصباح المرشد است
[۲۰] شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
). پوکوک بخشی از فصل ۳۰ این کتاب دربارۀ قیامت را در ۱۶۵۵م، در آکسفرد به چاپ رسانید.
[۲۱] ۲۴۱،۲۴۲، شیخو لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
فصل سی و یکم نیز به کوشش کورتن در ۱۸۸۵م با عنوان فی الکهنوت در لندن به چاپ رسیده است (سرکیس، ۶۴۰؛.
[۲۲] ۲۴۱،۲۴۲، شیخو لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.

کتابی با عنوان قوانین بیعیه نیز به او نسبت داده‌اند.
[۲۳] ۲۴۱،۲۴۲، شیخو لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
ظاهراً همۀ آثار این دو برادر بجز المصباح المرشد و المختار من کتب الاختیارات از میان رفته است.

منابع:
(۱) ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
(۲) ابن‌خلکان احمد بن محمد، وفیات، سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه و المعربه، قاهره، ۱۳۴۶ق/۱۹۲۸م.
(۳) شیخو لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، بیروت، ۱۹۲۴م.
(۴) شیخو لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
(۵) GAL، S; Graf, G, Geschichte der christlichen arabischen Literature, Vatican, ۱۹۴۷.
(۶) Suter, H, Beiträge zur Geschichte der Mathematik und Astronomie im Islam, ed F Sezgin, Frankfurt, ۱۹۸۶.

فهرست مندرجات

۱ - پانویس
۲ - منبع

۱. ↑ شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۲. ↑ ۲۴۲، شیخو لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
۳. ↑ ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
۴. ↑ شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۵. ↑ ۲۴۲، شیخو لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
۶. ↑ ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
۷. ↑ شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۸. ↑ ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
۹. ↑ ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
۱۰. ↑ ۲۴۱، شیخو لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
۱۱. ↑ ابن‌خلکان احمد بن محمد، وفیات، سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه و المعربه، قاهره، ۱۳۴۶ق/۱۹۲۸م.
۱۲. ↑ ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
۱۳. ↑ ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
۱۴. ↑ شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۱۵. ↑ شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۱۶. ↑ شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۱۷. ↑ ابن‌ابی‌اصیبعـه احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
۱۸. ↑ شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۱۹. ↑ شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۲۰. ↑ شیخو، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۲۱. ↑ ۲۴۱،۲۴۲، شیخو لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
۲۲. ↑ ۲۴۱،۲۴۲، شیخو لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
۲۳. ↑ ۲۴۱،۲۴۲، شیخو لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «»، شماره۶۰۵۱.    



جعبه ابزار