جری و تطبیق
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جری و تطبیق، سرایت
احکام قرآنی به موارد مشابه در هر
زمان و حمل
آیه بر
مصداق آن است.
«جری» در
اصطلاح به معنای تطبیق آیه بر مصادیق خارجی، و در حقیقت، نوعی
تفسیر حول
دلالت لفظی آیات است. و «تطبیق» به معنای حمل آیه بر مصداق آن است، و آن جا که در زمینه
دلالت لفظی به کار رود، به معنای
تفسیر و آن جا که مصداق قابل انطباق بر مدلول لفظی نباشد، معنای
تاویل می‌یابد.
علامه طباطبایی می‌نویسد: نظر به این که
قرآن مجید کتابی است همگانی و همیشگی، در
غایب مانند حاضر جاری است و به
آینده و گذشته مانند حال منطبق می‌شود؛ مثلا آیاتی که در
شرایط خاصی برای
مؤمنان زمان
نزول قرآن تکالیفی بار می‌کنند، مؤمنانی که پس از
عصر نزول همان شرایط را داشتند، بی کم و کاست همان
تکالیف را دارند، و آیاتی که صاحبان صفاتی را
ستایش یا سرزنش می‌کنند یا
مژده می‌دهند یا می‌ترسانند، کسانی را که با آن
صفات متصفند در هر زمان و در هر مکان باشند شامل هستند. بنابراین، هرگز مورد نزول آیه‌ای مخصص آن آیه نخواهد بود؛ یعنی آیه‌ای که درباره شخص یا اشخاص معینی نازل شده است، درباره نزول خود منجمد نشده، به مصادیق
مشترک با مورد نزول آیه در صفات و
خصوصیات سرایت خواهد کرد. این خاصه همان است که در عرف
روایات «جری» نامیده می‌شود.
امام پنجم علیه‌السّلام می‌فرماید: و اگر این طور باشد که وقتی آیه‌ای در قومی نازل شد پس از آن که همان
قوم مردند آن آیه نیز بمیرد، از قرآن چیزی باقی نمی‌ماند؛ اما همه قرآن، تا
آسمان‌ها و
زمین هست جاری است و برای هر قوم آیه‌ای است که آن را می‌خوانند و از آن بهره
نیک یا
بد دارند.
در بعضی از روایات،
بطن قرآن (انطباق قرآن به مواردی که با تحلیل به وجود آمده‌اند) از قبیل جری شمرده شده است.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «جری و تطبیق (علوم قرآنی)».
