جزا (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَزاء (به فتح جیم) یکی از مفردات
نهج البلاغه به معنای مکافات، مقابله (
پاداش ـ
کیفر) که
حضرت علی (علیه‌السلام) پس از فتح
بصره در سخنان خود خطاب به مردم بصره و
عدل الهی و ... از این واژه استفاده نموده است.
جَزاء (به فتح جیم) به معنای مکافات، مقابله (پاداش ـ کیفر) آمده است. چنان‌که در
قاموس آمده است: اگر ما بعد این کلمه «باء ـ علی» آید، به معنای مکافات و مجازات می‌باشد و هرگاه «عن» باشد، به معنی قضا و اداء است. چنان‌که گفته می‌شود: «جزی عنه: قضی». اگر این واژه بدون حروف یاد شده باشد، به معنی کفایت می‌باشد؛ چنان‌که گفته می‌شود: «جزی الشّی‌ء: کفی.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) بعد از فتح بصره ضمن ایراد سخنانی برای مردم، فرموده‌اند: «و جزاکم الله من اهل مصر عن اهل بیت نبیّکم احسن ما یجزی العاملین بطاعته.»
امام (علیه‌السلام) همچنین نسبت به عدل خدا فرموده است: «اذا رَجَفَتِ الراجفة ... فلم یجز فی عدله و قسطه یومئذ خرق بصر فی الهواء و لا همس قدم فی الارض الّا بحقّه؛
چون
قیامت آید، جزا داده نمی‌شود در عدل خدا، باز شدن چشمی در هوا (نگاه به بالا) و نه صدای آهسته قومی در
زمین مگر از روی حق.»
آن حضرت (علیه‌السلام) در بیانی خطاب به برادرش
عقیل ضمن شکایت از
قریش می‌نویسد: «فانّهم قد اجمعوا علی حربی کاجماعهم علی حرب رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) قبلی فجزت قریشا عنّی الجوازی فقد قطعوا رحمی.»
واژه «جوازی» به معنای جزاء دهندگان، است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جزم»، ص۲۱۶.
