جزع (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَزَع (به فتح جیم و زاء)، یکی از مفردات به کار رفته در
قرآن کریم به معنای بی‌تابه و ناله است.
جَزَع (به فتح جیم و زاء)، به معنای بی‌تابی و ناله است.
فعل آن از باب علم یعلم به معنی بی‌تابی و از باب منع یمنع به معنی قطع است.
(سَواءٌ عَلَیْنا اَ جَزِعْنا اَمْ صَبَرْنا ما لَنا مِنْ مَحِیصٍ).
برابر است برای ما چه بی‌تابی کنیم و چه
صبر نمائیم ما را فرار گاهی نیست.
راغب گوید: جزع از حزن اشدّ است جزع حزنی است که شخص را از چاره‌اندیشی باز دارد ولی حزن از آن اعمّ است.
(اِنَّ الْاِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً) (اِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً وَ اِذا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً) هلوع و جزوع هر دو
صیغه مبالغه‌اند مثل کذوب و ودود پس هلوع یعنی بسیار حریص. جزوع یعنی بسیار بی‌تابی کننده. اهل بیان گفته‌اند: آیه بعدی معنای هلوع است یعنی کم صبر و پر طمع. معنی آیه این است: «حقّا که انسان شدید الحرص آفریده شده، چون به او شرّی رسد بسیار بی‌تابی کننده و چون به او خیری روی دهد بسیار بخیل است». در آیات بعدی اهل ایمان از این حکم استثناء شده‌اند
(اِلَّا الْمُصَلِّینَ الَّذِینَ...) منوع نیز باید مثل هلوع و جزوع، مبالغه باشد. از مادّه جزع فقط دو کلمه فوق در قرآن هست.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "جزع"، ج۲، ص۳۴-۳۵.
