جعل در تفسیر2
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لذا
یحیی بن سعید قطان می‌گوید: من ندیده‌ام صالحان را به اندازه‌ای که درباره حدیث
دروغ گفته‌اند، درباره چیز دیگری دروغ گفته باشند. مسلم سخن یحیی را چنین تاویل می‌کند و می‌گوید: منظور او آن است که دروغ بر زبان آنان جاری می‌شود ولی در دروغ‌گویی تعمد ندارند.
قرطبی در کتاب تذکار می‌گوید: احادیث دروغ و اخبار باطلی را که
جاعلان حدیث و خبر پردازان درباره فضیلت برخی از سره‌های قرآن و فضایل اعمال دیگر ساخته‌اند، هیچ اعتباری ندارد. عده زیادی دست به این کار زده‌اند و به گمان خود مردم را به اعمال نیک فرا خوانده‌اند. این گونه روایات از ابوعصمه
نوح بن ابومریم مروزی و
محمد بن عکاشه کرمانی و
احمد بن عبدالله جویباری و دیگران نقل شده است. به ابوعصمه گفتند: تو در این زمان چگونه از طریق عکرمه از
ابن عباس درباره فضیلت تک تک سوره‌های قرآن حدیث نقل می‌کنی؟ گفت: من دیدم مردم از قرآن روی بر تافته و به فقه
ابوحنیفه و
مغازی محمد بن اسحاق پرداخته‌اند؛ لذا این احادیث را برای رضای خدا ساختم تا مردم مجددا به قرآن روی آورند. _قرطبی ادامه می‌دهد: _حاکم و دیگر محدثان بزرگ آورده‌اند: مردی از زهاد کار خودش را جعل احادیث در فضیلت قرآن و سوره‌های آن قرار داده بود. به او گفتند: چرا چنین کردی؟ پاسخ داد: دیدم مردم از قرآن روی برتافته‌اند؛ خواستم آنان را به قرائت قرآن تشویق کنم! گفتند:
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرموده است: هر کس از روی
عمد به من دروغ نسبت دهد، جایگاهش را در
دوزخ فراهم آورده است جواب داد: من علیه پیامبر به دروغ جعل نکرده‌ام، بلکه برای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و به سود او چنین کردم!.
قرطبی به منظور هشدار دادن نسبت به احادیث جعلی می‌گوید: بدترین و مضرترین ایشان زاهد پیشگانی هستند که به گمان خویش حِسبَتا یعنی برای هدایت مردم و قربة الی الله جعل حدیث می‌کنند و مردم هم جعلیات آنان را به سبب اعتمادی که به ایشان داشته‌اند، پذیرفته‌اند. این قوم با این کار، هم خود گمراه شده‌اند و هم دیگران را به گمراهی افکنده‌اند.
از جمله اینان،
میسرة بن عبدربه _که در دروغ پردازی و جعل حدیث شهره است_ چهل حدیث در فضیلت شهره
قزوین جعل کرده است.
ابوزرعه می‌گوید: او در جواب اعتراضات می‌گفت: با این کار به خدا تقرب می‌جویم.
ابن طباع می‌گوید: به میسره گفتم: این احادیث را که من قرا کذا فله کذا را از کجا آورده‌ای؟ گفت: خودم جعل کردم تا مردم را به قرائت این سوره‌ها تشویق کنم، این در حالی است که عده‌ای او را زاهد دانسته‌اند، و نیز حسن _راوی مسیب بن واضح_ از کسانی است که از این نوع احادیث جعل کرده است. همچنین نعیم بن حماد که برای تقویت سنت به جعل حدیث می‌پرداخته است!
و نیز
هیثم طائی که تمام شب با
نماز به صبح می‌آورد و چون روز می‌شد به جعل حدیث می‌پرداخت. امثال این زاهدمآبان که به پندار خویش برای تقرب به خدا حدیث جعل می‌کردند فراوانند. (
علامه امینی در
الغدیر فصلی را به ذکر اسامی اینان اختصاص داده است)
معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، ج۲، ص۲۶.
