• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جمال‌الدین محمد آق‌سرایی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


آقْ‌سرایی، جمال‌الدین محمدبن محمدبن محمدبن فخرالدین رازی (د ۷۹۱ق/۱۳۸۹م). ادیب، مفسر و طبیب می‌باشد.


وی از خانواده‌ای ایرانی نژاد بود و مذهب شافعی داشت.

به مناسبت سکونت در آق‌سرای ترکیه به این نام شهرت یافت.

آق‌سرایی معاصر با سیّدشریف جرجانی (د ۸۱۶ق/۱۴۱۳م) بوده است، وی در زمان سلطان‌مرادخان‌بن اورخان در مدرسة « زنجیرلی » در قَرامان که شرط تدریس در آن از حفظ داشتن صحاح جوهری بود، تدریس می‌کرد.
[۱] بروسه‌لی، محمدطاهر، عثمانلی مؤلفلری، ج۱، ص۲۶۵، استانبول، ۱۳۳۳ق.
در حلقه درس او علما و فضلای بسیاری شرکت می‌جستند، مشهور است که شاگردان او برحسب اعتبار به ۳ گروه تقسیم می‌شدند: مبتدیان، که در رکاب استاد در راه مدرسه متوسبطان که در رواق مدرسه و شاگردان عالی که در داخل مدرسه از وی بهره می‌گرفتند. وی به شیوه فلاسفه یونان، گروه نخست را مشّائیون و گروه دوم را رواقیّون می‌نامید.

او را آثاری بدین شرح است:
۱. شرح‌الایضاح فی‌المعانی والبیان، نگاشته جلال‌الدین محمدبن عبدالرحمن قزوینی، معروف به خطیب دمشق (د ۷۳۹ق/۱۳۳۸م) که آن را ایضاح‌الایضاح نامیده است.
۲. حاشیه بر شرح ابن‌ساعاتی (فقیه، د ۶۹۴ق/۱۲۹۵م) بر مجمع‌البحرین و ملتقی‌النّهرین، در فروع فقه حنفی .
۳. اخلاق جمالی، کتابی در ۳ مقاله که برای سلطان‌یِلْدیرِمْ با یزید نوشته شده و بیانگر اخلاق فرد در ارتباط با خود، با خانواده خود، و در رابطه با مردم است.
۴. شرح‌الغایه‌القصوی فی درایه‌الفتوی، در فروع فقه شافعی، نگاشته قاضی‌ناصرالدین عبدالله‌بن عمر بیضاوی (د ۶۸۵ق/۱۲۸۶م).
۵. حاشیه بر تفسیر کشاف زمخشری به نام حواشِ علی‌الکشاف .
۶. حل‌الموجز، در طب که شرحی است بر کتاب معروف موجزالقانون نگاشته علاءالدین علی‌بن أبی‌حزم قوشی، معروف به ابن‌نفیس (د ۶۸۷ق/۱۲۸۸م).
۷. کشف‌الإعراب، در شرح لباب بروسه‌لی،
[۲] بروسه‌لی، محمدطاهر، عثمانلی مؤلفلری، ج۱، ص۲۶۶، استانبول، ۱۳۳۳ق.
نسخه‌های خطی از آثار او در دست است.

آقابزرگ، الذریعه، ۱۷/۲۴، ۲۳/۲۵۰.
بروسه‌لی، محمدطاهر، عثمانلی مؤلفلری، استانبول، ۱۳۳۳ق.
بروکلمان (آلمانی)، ذیل، ۲/۳۲۸.
حاجی‌خلیفه، کشف‌الظنون، استانبول، ۱۹۴۱م، ۱/۳۶، ۲۱۰، ۲/۱۱۹۲.
زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، چ ۲، ۷/۲۷۰.
طاش‌کپری‌زاده، احمدبن مصطفی، الشقائق‌التعمانیه، بیروت، ۱۳۹۵ق، صص ۱۴-۱۵.
کحاله، عمررضا، معجم‌المؤلفین، بیروت، داراحیاءالتراث‌العربی، ۶/۱۹۲.
لکنوی، محمّدعبدالحیّ، الفوائدالبهیّه فی تراجم‌الحنفیه، ۱/۱۹۱.
مدرّس، محمدعلی، ریحانه‌الادب، تبریز، ۱۳۴۶ش، ۱/۵۸-۵۹.

۱. ↑ بروسه‌لی، محمدطاهر، عثمانلی مؤلفلری، ج۱، ص۲۶۵، استانبول، ۱۳۳۳ق.
۲. ↑ بروسه‌لی، محمدطاهر، عثمانلی مؤلفلری، ج۱، ص۲۶۶، استانبول، ۱۳۳۳ق.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «آق سرایی، جمال الدین محمد»، شماره۳۱۱.    



جعبه ابزار