جهد (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَهد یا
جُهد (به فتح جیم و ضمّ جیم) یا
جهاد، یکی از مفردات
نهج البلاغه به معنای تلاش توام با
رنج که
حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص جهاد،
عفّت،
عبرت گرفتنن از
گمراهی شیطان، و ... از این واژه استفاده نموده است.
جَهد یا جُهد (به فتح جیم و ضمّ جیم) یا جهاد، به معنای تلاش توام با رنج، آمده است.
برخی معتقدند واژه‌ی «جَهاد» (به فتح جیم) به معنای تلاش در عمل است. و واژه‌ی «جُهاد» (به ضم جیم) به معنای تلاش در رابطه با قُوت و طعام است.
واژه «جهاد» که به معنای تلاش است، به معنای
جنگ نیز می‌آید.
واژه «
اجتهاد» به معنای تلاش شدید در تحصیل امری است.
واژه «
مجاهده» به معنای تلاش و جنگ است.
واژه «
مجهود» به معنای تلاش شده و همچنین به معنای طاقت و قدرت است.
واژه «جهد الجهید» ظاهراً به معنای جهد جمیل است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره‌ی جهاد فرموده است: «امّا بعد فانّ الجهاد باب من ابواب الجنة فتحه الله لخاصّة اولیائه.»
همچنین امام (علیه‌السلام) در خصوص «عفّت» فرموده‌اند: «ما المجاهد الشهید فی سبیل الله باعظم اجرا ممّن قدر فعفّ: لکاد العفیف ان یکون ملکا من الملائکة.»
آن حضرت (علیه‌السلام) در رابطه با عبرت از گمراهی شیطان فرموده است: «فاعتبروا بما کان من فعل الله بابلیس اذا حبط عمله الطویل و جهده الجهید.»
همچنین در
خطبه ۱۴۹، بعد از سفارش به
توحید و
نبوت می‌فرماید: «حمّل کلّ امرء منکم مجهوده و خفف عن الجهلة.»
(در نسخه
صبحی صالح هر دو فعل از
باب تفعیل و
مجهول است. یعنی تلاش و عمل هر کس بر خودش تحمیل شده و بر جاهلان تخفیف داده شده است. زیرا «ربّ رحیم و دین قویم.»
ابن میثم هر دو را لازم گرفته و اولی را از باب تفعیل دانسته است. یعنی تکلیف درباره تبلیغِ توحید و نبوت متفاوت است. هر یک از دانایان حامل طاقت خویش در تبلیغ آن دو است و
خدا بر جاهلان تخفیف قائل شده است.)
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره «
شتران صدقه» فرموده است: «غیر متعبات و لا مجهودات؛
به زحمت افتاده و طاقت رفته نباشند.»
این واژه ۶۹ بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جهد»، ص۲۳۶-۲۳۵.
