حجیّت ظن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صحّت استناد به
ظنّ در
استنباط حکم شرعی را حجیت ظن گویند.
حجیت ظن، به معنای صحت تمسک به ظن برای دست یابی به
حکم واقعی در موارد عدم دست رسی به
واقع است، که لازمه آن،
منجّزیت در صورت مطابقت با واقع و
معذّریت در صورت
عدم مطابقت با واقع است.
برخلاف
قطع، ظن،
حجیت ذاتی ندارد؛ یعنی
حجیت، از لوازم ذاتی آن نیست، ولی چون
تعبد به ظن امکان دارد و از آن محالی لازم نمی‌آید، می‌توان آن را حجت قرار داد.
راه حجت قرار دادن ظن، یا
جعل شارع، یا تحقق
مقدمات انسداد کبیر و یا خبر دادن
شارع به عدم
عقاب عمل کننده به ظن می‌باشد.
بنابراین درباره حجیت ظن در دو مقام بحث می‌شود:
۱. حجیت ظن خاص؛ ۲. حجیت ظن مطلق.
در جایی که دلیل خاص وجود دارد که شارع بعضی از ظنون را حجت قرار داده، بحث حجیت ظن خاص مطرح می‌گردد.
و در جایی که دلیل حجیت ظن،
انسداد باب علم و
علمی باشد، حجیت ظن مطلق مطرح می‌شود.
اصل اولی در
ظن، عدم حجیت است، مگر آن که دلیلی برخلاف آن آورده شود.
مرحوم «
آخوند خراسانی» حجیت ظن را به معذّریت و منجّزیت تفسیر نموده است، اما عده‌ای معتقدند این امر برخلاف ظاهر
ادله حجیت امارات است، از این رو آنها حجیت ظن را به
جعل احکام ظاهری بر وفق مؤدای امارات تفسیر نموده‌اند که البته لازمه آن، منجّزیت و معذّریت است.
فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «حجیت ظن»
