• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حدب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حدب (بر وزن شرف) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای تپه و محل مرتفع که حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص ارزش پرهیزکاری، از این واژه استفاده نموده است.



حدب (بر وزن شرف) به معنای تپه و محل آمده است. چنان‌که در کتاب صحاح آمده است: «الحدب: ما ارتفع من الارض.»
واژه «حدب الظهر» به معنای برآمدگی پشت (قوز) آدمی است.
این واژه «حدب» که در قرآن مجید نیز به کار رفته است مانند: «حَتَّی اِذَا فُتِحَتْ یَاْجُوجُ وَمَاْجُوجُ وَهُم مِّن کُلِّ حَدَبٍ یَنسِلُونَ.»


امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص ارزش تقوی و پرهیزکاری می‌فرماید: «فَمَنْ اَخَذَ بِالتَّقْوَی ... هَطَلَتْ عَلَیْهِ الْکَرَامَةُ بَعْدَ قُحُوطِهَا وَ تَحَدَّبَتْ عَلَیْهِ الرَّحْمَةُ بَعْدَ نُفُورِهَا؛ هرکس تقوای الهی را رعایت نماید، کرامت خدا بعد از کم شدن بر او به شدت می‌بارد و رحمت بر او بعد از رفتن بر می‌گردد؛ گویی رحمت مرتفع شده و به او می‌رسد.»
جمع این واژه «حداب» به معنای بلندی‌های زمین است. چنان‌که امام (علیه‌السلام) در خطبه ۱۶۶ فرموده است: «وَ لَمْ یَرُدَّ سَنَنَهُ رَصُّ طَوْدٍ وَ لاَ حِدَابُ اَرْضٍ یُذَعْذِعُهُمُ؛ در برابر آن سیل هیچ بلندی و تپّه‌ای بر جای نماند، نه کوه‌های بلند و محکم، و نه بر آمدگی‌های بزرگ.»


این واژه سه بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. جوهری، ابونصر، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج۱، ص۱۰۸.    
۲. انبیاء/سوره۲۱، آیه۹۶.    
۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۱۳، خطبه۱۹۸.    
۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۴۱، خطبه۱۶۶.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «واژه حدب»، ص۲۵۵.    






جعبه ابزار