حذف الف رسم الخط•
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حذف الف رسم الخط از موارد اختلاف
رسم الخط مصاحف عثمانی با
رسم الخط متداول اطلاق می‌شود.
اعراب مردمانی بادیه نشین و دور از فرهنگ و همواره در حال
کوچ و حرکت بودند و خط و کتابت بین آن‌ها رواج نداشت. تنها اندک زمانی پیش از
اسلام در پی سفرهای تجاری به
شام و
عراق ، خط و کتابت را از اقوام مجاور خود فراگرفتند. از مشخصات رسم الخط دوره صدر اسلام، نداشتن نقطه، اعراب، تشدید و… است.
اصل در نوشتن، ضبط کلمه چنان است که گفته می‌شود و صورت مکتوب کلمه باید بدون کاستی و یا افزایشی و هیچگونه تغییر و تبدیلی حاکی و مبین صورت ملفوظ آن باشد. اما در
مصاحف عثمانی این اصل رعایت نشده و حروف زیادی در آن یافته می‌شود که مخالف آن طرزی است که تلفظ می‌گردد. این امر به دلیل ابتدائی بودن رسم الخط، و فقدان نقطه، اعراب، تشدید و- به طور کلی- هر گونه علامتگذاری در صدر اسلام است.
اختلاف این رسم الخط با رسم الخط متداول، در قالب شش قاعده بیان شده است که عبارتند از:
حذف ؛
زیادت ؛
تبدیل ؛
اتصال ؛
انفصال ؛ نوشتن کلماتی با دو
قرائت به یک شکل.
حذف، در رسم الخط عثمانی، دارای اقسامی است:
در مصاحف عثمانی، حرف الف در برخی کلمات، در مواردی حذف شده است. برخی از این کلمات عبارتند از: کتاب
؛ بسم الله؛ قادر؛ عالم؛ قانتین؛ سلیمان؛ اسحاق؛ ابواب؛... ۰
در کلماتی مانند: الموءدة؛ لیؤس؛ الغاون؛ (سندع الزبانیة)
؛ (ویمح الله الباطل)
؛ (ویدع الانسان بالشر)
؛ (یوم یدع الداع الی شیء نکر)
؛
در موارد متعددی یاء متکلم در
مصاحف عثمانی ثبت نشده است، مانند: فارهبون؛ فاعبدون؛ (فلما جاء سلیمان قال اتمدونن بمال فما آتان الله)
؛ (فلا تسالن ما لیس لک)
؛ (اجیب دعوة الداع اذا دعان فلیستجیبوا)
؛ (اسلمت وجهی لله ومن اتبعن)
؛ (خاف مقامی وخاف وعید)
؛ (لئن اخرتن الی یوم القیامة)
؛ (علی ان تعلمن مما علمت رشدا)
؛ (فیقول ربی اکرمن).
در موارد دیگری- غیر یاء متکلم- هم
حذف شده است، مثل: (اجیب دعوة الداع اذا دعان فلیستجیبوا)
؛ (یوم یات لا تکلم نفس الا باذنه)
؛ (من یهد الله فهو المهتد)
؛ (سواء العاکف فیه والباد)
؛ (وجفان کالجواب وقدور راسیات)
؛ (لینذر یوم التلاق)
؛ (انی اخاف علیکم یوم التناد)
؛ (واللیل اذا یسر)
؛ (ومن آیاته الجوار فی البحر).
در برخی کلمات، حرف نون که لام الفعل کلمه بوده در مصاحف عثمانی ثبت نشده است، مثل: (الم یک نطفة من منی یمنی)
؛ (وان تک حسنة یضاعفها)
؛ (یا بنی انها ان تک مثقال حبة من خردل)
؛ (قالوا اولم تک تاتیکم رسلکم بالبینات)
؛ (فلم یک ینفعهم ایمانهم).
قواعد رسم قرآن .
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«حذف الف رسم الخط».
