حرف ن۱
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نسبت تقییدی
نسبت حاکی از تقیید مفهومی به مفهوم دیگر
نسبت تقییدی، نسبتی است که در آن مفهومی به مفهوم دیگر به صورت تقیید ارتباط دارد؛ یعنی ارتباط بین مفاهیم به گونه‌ای است که یکی دایره صدق دیگری را در خارج محدود و آن را تحصیص (حصه حصه) می‌کند؛ برای مثال، در جمله اضافی «ماء البحر» دو مفهوم با یک دیگر ارتباط دارند، اما مفهوم بحر (دریا) دایره شمول مفهوم ماء) آب) را محدود می‌نماید، تا جایی که کلمه «ماء» فقط آب دریا را در بر می‌گیرد و دیگر آب‌ها به وسیله این اضافه از شمول آن خارج می‌شود.
نسبت تقییدی، در نسبت‌های ناقص وجود دارد، مانند: نسبت ناقص وصفی، نسبت ناقص اضافی و نسبت ناقص حرفی که همگی دارای نسبت تقییدی است.
نسبت زجری
نسبت حاکی از منع ایجاد فعل در خارج
نسبت زجری یا امساکی، نوعی نسبت انشایی است که در نواهی وجود دارد و «موضوع له» صیغه نهی بوده و بر منع ایجاد نسبت بین فاعل و حدث در خارج دلالت می‌نماید؛ برای مثال، در جمله «لا تذهب»، متکلم از مخاطب می‌خواهد ذهاب از او سر نزند و او را از رفتن منع می‌نماید؛ یعنی می‌تواند نسبتی بین ذهاب (حدث) و مخاطب (فاعل) باشد که متکلم از آن نهی می‌کند و با نهی، مانع از ایجاد این نسبت در خارج می‌گردد.
