• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حسان بن محمد نیشابوری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: حسان بن محمد نیشابوری

حسان بن محمد نیشابوری (۲۷۷-۳۴۹ هجری)، محدث و فقیه مشهور شافعی از خراسان بود. وی در نیشابور به دنیا آمد و تحصیلات خود را در همان‌جا و سپس در شهرهای دیگر مانند نَسا و بغداد ادامه داد. از مشایخ بزرگ در علم حدیث و فقه بهره‌مند شد و پس از بازگشت به نیشابور، به تدریس پرداخت.
او آثاری مهم از جمله «المستخرج علی صحیح مسلم» و «الاحکام علی مذهب الشافعی» نوشت. حسان در سال ۳۴۴ یا ۳۴۹ هجری در نیشابور درگذشت و در مقبره نصربن زیاد قاضی به خاک سپرده شد.


ابوولید حسان بن محمد بن احمد نیشابوری، محدث، فقیه و مفتی شافعیان خراسان در روزگار خود بود که پس از سال
[۱] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۴۹۲.
۲۷۰ و به گفته برخی منابع معاصر، در سال ۲۷۷ هجری
[۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۳، ص۱۹۲.
در نیشابور زاده شد. وی که از نسل سعید بن عاص اموی شمرده شده، تحصیلات خود را در نیشابور آغاز کرد و از دانشمندان این شهر بهره برد.

در جوانی برای کسب دانش بیشتر به برخی شهرها مانند نَسا از شهرهای خراسان قدیم و ترکمنستان کنونی و بغداد سفر کرد. حدیث را از محمد بن ابراهیم عبدی، محمد بن نعیم مدینی، جعفر بن محمد بن حسن ترک، احمد بن حسن بن عبدالجبار صوفی، حسن بن سفیان نسوی و برخی دیگر آموخت و دانش فقه را نزد ابوالعباس احمد بن سریج در بغداد فرا گرفت.
[۳] کحاله، عمررضا، الانساب، ج۴، ص۴۷۰-۴۷۱.

ابوولید که در سال ۳۰۵ هجری به عراق رسیده بود، پس از تکمیل تحصیلاتش به نیشابور بازگشت و به تدریس‌ اندوخته‌های خویش پرداخت. فقیهان و جویندگان علم در مدرسه و منزلش از او بهره‌ها بردند.
[۴] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۱۶۱.

ابوعبداللّه حاکم نیشابوری، ابوطاهر بن محمش زیادی، ابن منده، قاضی احمد بن حسن حیری و احمد بن محمد سهلی صفار شماری از شاگردان اویند.
[۵] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۴۹۴.


حسان نوشته‌هایی نیز داشته که با نام‌های گوناگون از آنها یاد شده است از جمله:
•المستخرج علی صحیح مسلم (المخرج علی المسندالصحیح)،
• الاحکام علی مذهب الشافعی (المخرج علی مذهب الشافعی)،
[۶] کحاله، عمررضا، الانساب، ج۴، ص۴۷۱.
[۷] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۴۹۴.

• و شرح رساله الشافعی.
[۸] اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه (اسنوی)، ج۲، ص۲۶۳.
ابوولید در سال ۳۴۴ یا ۳۴۹ هجری در همین شهر از دنیا رفت.
[۹] ذهبی، محمد بن احمد، تذکره الحفاظ، ج۳، ص۸۹۶.
و در مقبره نصر بن زیاد قاضی به خاک سپرده شد.
[۱۰] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۱۶۱.

(دیگر منابع:
[۱۱] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۳، ص۲۲۶.
[۱۲] عبادی، محمد بن احمد، طبقات الفقهاء الشافعیه، ص۷۴.
[۱۳] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۳، ص۳۲۴.
[۱۴] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات الحفاظ، ص۳۶۷.
[۱۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۵، ص۴۱۷.
[۱۶] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۸۱.
[۱۷] ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۱۹۳.
[۱۸] ذهبی، محمد بن احمد، الاعلام بوفیات الاعلام، ج۱، ص۲۴۰.
[۱۹] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۲، ص۳۸۰.
[۲۰] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۴، ص۱۲۸.
[۲۱] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة والنهایه، ج۱۱، ص۲۳۶.
[۲۲] نووی، یحیی بن شرف، تهذیب الاسماء و اللغات، ج۲، ص۲۷۱.
[۲۳] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۲، ص۲۵۸.
[۲۴] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۷۳.
[۲۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۱۷۷.
[۲۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیه العارفین، ج۱، ص۲۶۵.
)
۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۴۹۲.
۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۳، ص۱۹۲.
۳. ↑ کحاله، عمررضا، الانساب، ج۴، ص۴۷۰-۴۷۱.
۴. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۱۶۱.
۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۴۹۴.
۶. ↑ کحاله، عمررضا، الانساب، ج۴، ص۴۷۱.
۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۴۹۴.
۸. ↑ اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه (اسنوی)، ج۲، ص۲۶۳.
۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکره الحفاظ، ج۳، ص۸۹۶.
۱۰. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۱۶۱.
۱۱. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۳، ص۲۲۶.
۱۲. ↑ عبادی، محمد بن احمد، طبقات الفقهاء الشافعیه، ص۷۴.
۱۳. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۳، ص۳۲۴.
۱۴. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات الحفاظ، ص۳۶۷.
۱۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۵، ص۴۱۷.
۱۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۸۱.
۱۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۱۹۳.
۱۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، الاعلام بوفیات الاعلام، ج۱، ص۲۴۰.
۱۹. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۲، ص۳۸۰.
۲۰. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۴، ص۱۲۸.
۲۱. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة والنهایه، ج۱۱، ص۲۳۶.
۲۲. ↑ نووی، یحیی بن شرف، تهذیب الاسماء و اللغات، ج۲، ص۲۷۱.
۲۳. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۲، ص۲۵۸.
۲۴. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۷۳.
۲۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۱۷۷.
۲۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیه العارفین، ج۱، ص۲۶۵.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «حسان نیشابوری»، ج۲، ص۱۶۳.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 349 (قمری) | زادگان سال 277 (قمری) | شخصیت‌های قرن 4 (قمری) | علمای قرن 4 (قمری) | فقیهان خراسان قرن 4 (قمری) | مؤلفان قرن 4 (قمری) | محدثان شیعه قرن 4 (قمری)
جعبه ابزار