حطط (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَطَط (به فتح حاء و طاء) و
حَطّ (به فتح حاء و تشدید طاء)، از
واژگان قرآن کریم به معنای فرو آمدن، فرو آوردن، وضع و ترک است. این دو کلمه فقط دوبار در
قرآن استعمال شده است.
حَطَط و
حَطّ به معنی فرود آمدن و فرود آوردن است.
راغب گوید: حطّ پائین آوردن چیزی است از بلندی و نیز آن را پائین آمدن گفته‌اند: «حَطَّ الرَّجُلُ: نَزَلَ»
ایضا به معنی وضع و ترک آمده.
این کلمه در دو محل از قرآن کریم آمده است که ذیلا نقل می‌شود:
(وَاِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هذِهِ الْقَرْیَةَ فَکُلُوا مِنْها حَیْثُ شِئْتُمْ رَغَداً وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَکُمْ خَطایاکُمْ وَ سَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ) (و ياد كنيد زمانى را كه گفتيم: در اين شهر (
بیت المقدس) وارد شويد؛ و از نعمت‌هاى فراوان آن، از هرجا مى‌خواهيد بخوريد؛ و از در
معبد بيت المقدس با
خضوع وارد گرديد؛ و بگوييد: «خداوندا!
گناهان ما را بريز.» تا خطاهاى شما را ببخشيم؛ و به
نیکوکاران پاداش بيشترى خواهيم داد.)
(وَاِذْ قِیلَ لَهُمُ اسْکُنُوا هذِهِ الْقَرْیَةَ وَ کُلُوا مِنْها حَیْثُ شِئْتُمْ وَ قُولُوا حِطَّةٌ وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً نَغْفِرْ لَکُمْ خَطِیئاتِکُمْ سَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ) (و ياد آوريد هنگامى را كه به آنها گفته شد: «در اين شهر (بيت المقدس) ساكن شويد، و از هر جا و به هر كيفيّت بخواهيد، از آن تغذيه كنيد؛ و بگوييد: خداوندا! گناهان ما را بريز.» و از در بيت المقدس با خضوع وارد شويد. كه اگر چنين كنيد، گناهان شما را مى‌بخشيم؛ و
پاداش نيكوكاران را افزون خواهيم ساخت.)
«حِطَّةٌ» در هر دو آیه مرفوع و خبر مبتدای محذوف است و «حِطَّةٌ» نکره است و باید مراد از آن فرو آمدن به خصوصی باشد.
ناگفته نماند:
بنی‌اسرائیل در صحرای سینا به طور بیابان‌گردی زندگی می‌کردند و در اختیار محلّ و خور و خواب چنانکه پیشه بیابان‌گردان است کاملا آزاد بودند ولی شهرنشینی دارای شرائط و قوانین بخصوصی است که اگر آنها مراعات نشود نظم عمومی از بین می‌رود و زندگی اجتماعی متلاشی می‌گردد. به نظر ما مراد از هر دو
آیه که به بنی اسرائیل دستور می‌دهد وارد
فلسطین شده و شهرنشینی گردند، آن است که باید در دخول شهر، خاضع و تسلیم قوانین شهرنشینی شوند و بدانند که شهرنشینی یکنوع فرود آمدن و محدود شدن زندگی است و دیگر آزادی صحراگردی را نخواهند داشت.
و خلاصه مراد آن نیست که از باب مخصوصی در حال
سجده وارد شوند و بگویند: گناهان ما را بیامرز بلکه مراد آن است که به شهر وارد شوند در حالی که تسلیم قوانینند و بگویند و بدانند که این ورود، فرود آمدن از آزادی مطلق و محدود شدن به شرائط شهرنشینی است معنای آیه چنین می‌شود: «و چون گفتیم در این شهر ساکن شوید و از آن در هر محل که خواستید بخورید (البته با مراعات قوانین) و بگوئید این شهرنشینی فرود آمدن و محدود شدن است (یعنی این را بدانید و یقین کنید) و از باب شهر در حال خضوع وارد شوید (در حالیکه آماده بپذیرفتن قوانین هم‌زیستی هستید) و اگر چنین کنید قهرا نیکوکار خواهید بود و آن باعث غفران گناهان شماست و نیکوکاران را وسائل مغفرت و تعیّش می‌افزائیم.» آنچه گفته شد کاملا طبیعی و قابل قبول است و دیگر احتیاج به تاویلات بعیده که از امثال قتاده نقل شده، نیست. طالبان تاویلات به تفاسیر رجوع کنند.
حطط و حط در دو محل از قرآن کریم آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حطط»، ج۲، ص۱۵۲-۱۵۳.
