• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حطط (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




حَطَط (به فتح حاء و طاء) و حَطّ (به فتح حاء و تشدید طاء)، از واژگان قرآن کریم به معنای فرو آمدن، فرو آوردن، وضع و ترک است. این دو کلمه فقط دوبار در قرآن استعمال شده است.



حَطَط و حَطّ به معنی فرود آمدن و فرود آوردن است. راغب گوید: حطّ پائین آوردن چیزی است از بلندی و نیز آن را پائین آمدن گفته‌اند: «حَطَّ الرَّجُلُ: نَزَلَ» ایضا به معنی وضع و ترک آمده.


این کلمه در دو محل از قرآن کریم آمده است که ذیلا نقل می‌شود: (وَاِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هذِهِ الْقَرْیَةَ فَکُلُوا مِنْها حَیْثُ شِئْتُمْ رَغَداً وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَکُمْ خَطایاکُمْ وَ سَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ‌) (و ياد كنيد زمانى را كه گفتيم: در اين شهر (بیت‌ المقدس‌) وارد شويد؛ و از نعمت‌هاى فراوان آن، از هرجا مى‌خواهيد بخوريد؛ و از در معبد بيت المقدس با خضوع وارد گرديد؛ و بگوييد: «خداوندا! گناهان ما را بريز.» تا خطاهاى شما را ببخشيم؛ و به نیکوکاران پاداش بيشترى خواهيم داد.)
(وَاِذْ قِیلَ لَهُمُ اسْکُنُوا هذِهِ الْقَرْیَةَ وَ کُلُوا مِنْها حَیْثُ شِئْتُمْ وَ قُولُوا حِطَّةٌ وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً نَغْفِرْ لَکُمْ خَطِیئاتِکُمْ سَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ‌) (و ياد آوريد هنگامى را كه به آنها گفته شد: «در اين شهر (بيت المقدس‌) ساكن شويد، و از هر جا و به هر كيفيّت بخواهيد، از آن تغذيه كنيد؛ و بگوييد: خداوندا! گناهان ما را بريز.» و از در بيت المقدس با خضوع وارد شويد. كه اگر چنين كنيد، گناهان شما را مى‌بخشيم؛ و پاداش نيكوكاران را افزون خواهيم ساخت.) «حِطَّةٌ» در هر دو آیه مرفوع و خبر مبتدای محذوف است و «حِطَّةٌ» نکره است و باید مراد از آن فرو آمدن به خصوصی باشد.
ناگفته نماند: بنی‌اسرائیل در صحرای سینا به طور بیابان‌گردی زندگی می‌کردند و در اختیار محلّ و خور و خواب چنانکه پیشه بیابان‌گردان است کاملا آزاد بودند ولی شهرنشینی دارای شرائط و قوانین بخصوصی است که اگر آنها مراعات نشود نظم عمومی از بین می‌رود و زندگی اجتماعی متلاشی می‌گردد. به نظر ما مراد از هر دو آیه که به بنی اسرائیل دستور می‌دهد وارد فلسطین شده و شهرنشینی گردند، آن است که باید در دخول شهر، خاضع و تسلیم قوانین شهرنشینی شوند و بدانند که شهرنشینی یکنوع فرود آمدن و محدود شدن زندگی است و دیگر آزادی صحراگردی را نخواهند داشت.
و خلاصه مراد آن نیست که از باب مخصوصی در حال سجده وارد شوند و بگویند: گناهان ما را بیامرز بلکه مراد آن است که به شهر وارد شوند در حالی که تسلیم قوانینند و بگویند و بدانند که این ورود، فرود آمدن از آزادی مطلق و محدود شدن به شرائط شهرنشینی است معنای آیه چنین می‌شود: «و چون گفتیم در این شهر ساکن شوید و از آن در هر محل که خواستید بخورید (البته با مراعات قوانین) و بگوئید این شهرنشینی فرود آمدن و محدود شدن است (یعنی این را بدانید و یقین کنید) و از باب شهر در حال خضوع وارد شوید (در حالیکه آماده بپذیرفتن قوانین هم‌زیستی هستید) و اگر چنین کنید قهرا نیکوکار خواهید بود و آن باعث غفران گناهان شماست و نیکوکاران را وسائل مغفرت و تعیّش می‌افزائیم.» آنچه گفته شد کاملا طبیعی و قابل قبول است و دیگر احتیاج به تاویلات بعیده که از امثال قتاده نقل شده، نیست. طالبان تاویلات به تفاسیر رجوع کنند.


حطط و حط در دو محل از قرآن کریم آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۵۲.    
۲. ابن فارس، احمد، معجم مقائیس اللغة، ج۲، ص۱۳.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۲۴۲.    
۴. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۲۴۲.    
۵. زبیدی، مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج۱۰، ص۲۱۶.    
۶. ابن منظور، لسان العرب، ج۷، ص۲۷۲.    
۷. بقره/سوره۲، آیه۵۸.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۹.    
۹. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۱.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۷۱.    
۱۱. بقره/سوره۲، آیه۵۸.    
۱۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حطط»، ج۲، ص۱۵۲-۱۵۳.    






جعبه ابزار