حمزة بن محمد کنانی خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حمزة بن محمد كِنانى، كنيه‌اش ابوالقاسم، عالم و محدّث مصرى قرن چهارم بود. درباره زندگى او اطلاع چندانى در دست نيست. وى در ۲۷۵ به‌دنيا آمد. نخستين سال سماع حديث او، ۲۹۵ ذكر شده است. كنانى در ۳۰۵ براى طلب حديث به عراق سفر كرد و در بصره و كوفه به سماع حديث پرداخت. وى از محدّثان مشهورى چون محمد بن داود صَدفى، سعيد بن عثمان حرّانى، و عبدان بن احمد اهوازى اخذ حديث كرد. كنانى از زاهدان و عابدان روزگار خود به‌شمار مى‌رفت. از او محدّثانى چون ابن‌مَنْدَه و ابوالحسن بن على بن محمد قابسى حديث نقل كرده‌اند (ذهبى، ۱۴۲۴، ج۸، ص۱۱۴ـ۱۱۵؛ ذهبی، ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹، ج۱۶، ص۱۸۰). ابن‌عساكر (ابن‌عساكر، ج۱۵، ص۲۴۰) در اشاره به فضل كنانى، گفته است كه دارقطنى در سفر به مصر، با كنانى هم‌صحبت شد. وى در ۳۵۷، به هنگام لشكركشى فاطميان به مصر، درگذشت ( ذهبى، ۱۴۰۱ـ ۱۴۰۹، ج۱۶، ص۱۸۱؛ ذهبى، ۱۴۲۴، ج۸، ص۱۱۴ـ۱۱۵).
تنها اثرى كه از او ياد شده، جزءُ البَطاقه است كه در واقع تخريجى از حديث مشهور به بطاقه است كه آن را عبداللّه بن عمرو بن عاص روايت كرده است (كتّانى، ص۷۶). اين حديث به اهميت و ثواب شهادتين اشاره دارد (حاكم نيشابورى، ج۱، ص۵۲۹). به نوشته ذهبى (ذهبى، ۱۴۰۱ ـ۱۴۰۹، ج۱۷، ص۶۰۲)، اين مجموعه را ابوالحسن على بن عمر حرّانى، مشهور به ابن‌حِمِّصَه، از شاگردان كنانى، روايت كرده است. اين كتاب با تحقيق عبدالرزاق بن عبدالمحسن العباد البدر (رياض ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲) به‌چاپ رسيده است.
فهرست منابع:
(۱) ابن‌عساكر، تاريخ مدينه دمشق، چاپ على شيرى، بيروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۱؛
(۲) محمد بن عبداللّه حاكم نيشابورى، المستدرك على الصحيحين، چاپ يوسف عبدالرحمان مرعشلى، بيروت ۱۴۰۶؛
(۳) محمد بن احمد ذهبى، تاريخ الاسلام و وفيات المشاهير و الاعلام، چاپ بشّار عواد معروف، بيروت ۱۴۲۴/۲۰۰۳؛
(۴) محمد بن احمد ذهبى، سير اعلام النبلاء، چاپ شعيب ارنؤوط و ديگران، بيروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ۱۹۸۸؛
(۵) محمد بن جعفر كتّانى، الرسالة المستطرفة لبيان مشهور كتب السنة المشرفه، كراچى ۱۳۷۹/۱۹۶۰.
