• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حمیده بربریه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حمیده بربریه، مادر امام کاظم علیه‌السلام است.



او دختر صاعد اندلسی و از نژاد بربر بود.
[۱] دلائل الامامة، (منسوب به) محمدبن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۰۷، قم: مؤسسة البعثة، ۱۴۱۳.
[۲] ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۳۲۳، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم (بی‌تا).    

تاریخ تولد و وفات و زادگاه او مشخص نیست.
او کنیزی پاک‌دامن بود که به دستور امام باقر علیه‌السلام خریداری شد و به عقد امام صادق علیه‌السلام درآمد.
هنگام خریداری ، امام باقر علیه‌السلام او را حمیده در دنیا و محموده در آخرت نامید.
[۳] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۷۶۴۷۷.    
[۴] دلائل الامامة، (منسوب به) محمدبن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۰۸، قم: مؤسسة البعثة، ۱۴۱۳.

امام صادق علیه‌السلام حمیده را پاک از هر پلیدی می‌دانست که به‌سبب کرامت الهی ، ملائکه از او محافظت کرده‌اند تا به امام صادق علیه‌السلام برسد.
وی ازاین‌رو به «حمیده مُصَفّاة» ملقب شد.
[۵] کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۷۷.    
[۶] دلائل الامامة، (منسوب به) محمدبن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۰۸، قم: مؤسسة البعثة، ۱۴۱۳.
[۷] ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۱، ص۲۶۶، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم (بی‌تا).    

لقب دیگر او لُؤلُؤَة است.
[۸] ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۳۲۳، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم (بی‌تا).    

حمیده از جمله کسانی بود که امام صادق علیه‌السلام هنگام وفات او را وصی خود قرار داد.
[۹] محمدبن محمد مفید، الفصول العشرة فی الغیبة، ج۱، ص۷۱، چاپ فارس حسون، (قم) ۱۴۱۳.
[۱۰] محمدبن حسن طوسی، کتاب‌الغیبة، ج۱، ص۱۰۸، چاپ عباداللّه طهرانی و علی احمد ناصح، قم ۱۴۱۱.

روایت شده است که امام صادق علیه‌السلام در هنگام حج ، پاسخِ حُکمی را به همسر خود، حمیده، ارجاع داد.
[۱۱] کلینی، اصول کافی، ج۴، ص۳۰۱.    
[۱۲] محمدبن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، ج۵، ص۴۱۰، چاپ حسن موسوی‌خرسان، بیروت ۱۴۰۱/ ۱۹۸۱.    

همچنین گفته شده است امام صادق مادرش امّ فروه و همسرش حمیده را برای شرکت در مراسم سوگواری مردم مدینه (حقوقُ اهل‌المدینة) می‌فرستاد.
[۱۳] کلینی، اصول کافی، ج۳، ص۲۱۷.    
[۱۴] ابن‌بابویه، کتاب مَن لایَحضُرُه الفقیه، ج۱، ص۱۷۸، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۴۰۴.

ابوبصیر از حمیده روایتی درباره اهمیت نماز ، از امام صادق علیه‌السلام نقل کرده است.
[۱۵] الاصول الستة عشر من الاصول الاولیة: مجموعة من کتب الروایة الاولیة فی عصرالائمة المعصومین علیه‌السلام، چاپ ضیاءالدین محمودی، ج۱، ص۳۱۰، قم ۱۳۸۱ش.
[۱۶] احمدبن محمد برقی، کتاب‌المحاسن، ج۱، ص۸۰، چاپ جلال‌الدین محدث ارموی، تهران ۱۳۳۰ش.
[۱۷] ابن‌بابویه، ثواب‌الاعمال و عقاب‌الاعمال، ج۱، ص۲۲۸، قم ۱۳۶۸ش.



حمیده چهار فرزند داشت: امام موسی کاظم علیه‌السلام، اسحاق معروف به مؤتَمَن، محمد دیباج و فاطمه.
[۱۸] ابن‌بابویه، عیون اخبارالرضا، ج۱، ص۱۰۵، چاپ مهدی لاجوری، قم ۱۳۶۳ش.
[۱۹] فضل‌بن حسن طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۵۴۶، قم ۱۴۱۷.
[۲۰] ابن‌عِنَبَه، عمدة‌الطالب فی انساب آل ابی‌طالب، ج۱، ص۲۴۵، چاپ محمدحسن آل طالقانی، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱.
[۲۱] ابن‌عِنَبَه، عمدة‌الطالب فی انساب آل ابی‌طالب، ج۱، ص۲۴۵ ۲۴۹، چاپ محمدحسن آل طالقانی، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱.



(۱) ابن‌بابویه، ثواب‌الاعمال و عقاب‌الاعمال، قم ۱۳۶۸ش.
(۲) ابن‌بابویه، عیون اخبارالرضا، چاپ مهدی لاجوری، قم ۱۳۶۳ش.
(۳) ابن‌بابویه، کتاب مَن لایَحضُرُه الفقیه، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۴۰۴.
(۴) ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم (بی‌تا).
(۵) ابن‌عِنَبَه، عمدة‌الطالب فی انساب آل ابی‌طالب، چاپ محمدحسن آل طالقانی، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱.
(۶) الاختصاص، (منسوب به) محمدبن محمد مفید، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، (بی‌تا).
(۷) الاصول الستة عشر من الاصول الاولیة: مجموعة من کتب الروایة الاولیة فی عصرالائمة المعصومین علیه‌السلام، چاپ ضیاءالدین محمودی، قم ۱۳۸۱ش.
(۸) احمدبن محمد برقی، کتاب‌المحاسن، چاپ جلال‌الدین محدث ارموی، تهران ۱۳۳۰ش.
(۹) دلائل الامامة، (منسوب به) محمدبن جریر طبری آملی، قم: مؤسسة البعثة، ۱۴۱۳.
(۱۰) فضل‌بن حسن طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، قم ۱۴۱۷.
(۱۱) محمدبن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، چاپ حسن موسوی‌خرسان، بیروت ۱۴۰۱/ ۱۹۸۱.
(۱۲) محمدبن حسن طوسی، کتاب‌الغیبة، چاپ عباداللّه طهرانی و علی احمد ناصح، قم ۱۴۱۱.
(۱۳) کلینی، اصول کافی.
(۱۴) محمدبن محمد مفید، الفصول العشرة فی الغیبة، چاپ فارس حسون، (قم) ۱۴۱۳.

 
۱. ↑ دلائل الامامة، (منسوب به) محمدبن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۰۷، قم: مؤسسة البعثة، ۱۴۱۳.
۲. ↑ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۳۲۳، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم (بی‌تا).    
۳. ↑ کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۷۶۴۷۷.    
۴. ↑ دلائل الامامة، (منسوب به) محمدبن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۰۸، قم: مؤسسة البعثة، ۱۴۱۳.
۵. ↑ کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۷۷.    
۶. ↑ دلائل الامامة، (منسوب به) محمدبن جریر طبری آملی، ج۱، ص۳۰۸، قم: مؤسسة البعثة، ۱۴۱۳.
۷. ↑ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۱، ص۲۶۶، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم (بی‌تا).    
۸. ↑ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۳۲۳، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم (بی‌تا).    
۹. ↑ محمدبن محمد مفید، الفصول العشرة فی الغیبة، ج۱، ص۷۱، چاپ فارس حسون، (قم) ۱۴۱۳.
۱۰. ↑ محمدبن حسن طوسی، کتاب‌الغیبة، ج۱، ص۱۰۸، چاپ عباداللّه طهرانی و علی احمد ناصح، قم ۱۴۱۱.
۱۱. ↑ کلینی، اصول کافی، ج۴، ص۳۰۱.    
۱۲. ↑ محمدبن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، ج۵، ص۴۱۰، چاپ حسن موسوی‌خرسان، بیروت ۱۴۰۱/ ۱۹۸۱.    
۱۳. ↑ کلینی، اصول کافی، ج۳، ص۲۱۷.    
۱۴. ↑ ابن‌بابویه، کتاب مَن لایَحضُرُه الفقیه، ج۱، ص۱۷۸، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۴۰۴.
۱۵. ↑ الاصول الستة عشر من الاصول الاولیة: مجموعة من کتب الروایة الاولیة فی عصرالائمة المعصومین علیه‌السلام، چاپ ضیاءالدین محمودی، ج۱، ص۳۱۰، قم ۱۳۸۱ش.
۱۶. ↑ احمدبن محمد برقی، کتاب‌المحاسن، ج۱، ص۸۰، چاپ جلال‌الدین محدث ارموی، تهران ۱۳۳۰ش.
۱۷. ↑ ابن‌بابویه، ثواب‌الاعمال و عقاب‌الاعمال، ج۱، ص۲۲۸، قم ۱۳۶۸ش.
۱۸. ↑ ابن‌بابویه، عیون اخبارالرضا، ج۱، ص۱۰۵، چاپ مهدی لاجوری، قم ۱۳۶۳ش.
۱۹. ↑ فضل‌بن حسن طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۵۴۶، قم ۱۴۱۷.
۲۰. ↑ ابن‌عِنَبَه، عمدة‌الطالب فی انساب آل ابی‌طالب، ج۱، ص۲۴۵، چاپ محمدحسن آل طالقانی، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱.
۲۱. ↑ ابن‌عِنَبَه، عمدة‌الطالب فی انساب آل ابی‌طالب، ج۱، ص۲۴۵ ۲۴۹، چاپ محمدحسن آل طالقانی، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «»، شماره۶۵۸۲.    



جعبه ابزار