حکم اطاعت از اشراف (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند متعال در
قرآن کریم به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) امر فرموده تا از
اشراف و متکبرانی که مؤمنان راستین را تحقیر می‌کنند، پیروی نکند و در مقابل فشارهای آنان برای طرد مؤمنان بی پیرایه
استقامت بورزد.
اطاعت از اشراف ثروتمند کافر، مورد نهی و نکوهش
خداوند است: «واصبر نفسک مع الذین یدعون ربهم بالغدوة والعشی یریدون وجهه ولا تعد عیناک عنهم ترید زینة الحیوة الدنیا ولا تطع من اغفلنا قلبه عن ذکرنا واتبع هوه وکان امره فرطـا؛
با کسانی باش که پروردگار خود را
صبح و عصر می‌خوانند، و تنها ذات او را می‌طلبند، هرگز چشمهای خود را، بخاطر زینتهای دنیا، از آنها برمگیر، و از کسانی که قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن، همانها که پیروی هوای
نفس کردند، و کارهایشان افراطی است.»
مفسران در شان نزول بخشی از آیات فوق چنین نوشته‌اند: جمعی از ثروتمندان مستکبر و اشراف از خود راضی عرب به حضور پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) رسیدند، و در حـالی کـه‌اشـاره بـه مـردان با ایمانی همچون
سلمان ،
ابوذر ،
صهیب ، و
خباب و مانند آنها می‌کردند گفتند: ای محمد اگر تو در صدر مجلس بنشینی، و این گونه افراد که بوی آنـها مشام
انسان را آزار می‌دهد، و لباسهای خشن و پشمینه در تن دارند، از خود دور سازی (و خلاصه مجلس تو مجلسی در خور اشراف و شخصیتها! بشود) ما نزد تو خواهیم آمد، در مـجـلست خواهیم نشست و از سخنانت بهره می‌گیریم ولی چکنیم که با وجود این گروه جای ما نیست!
در‌ایـن هـنگام آیات فوق نازل شد و به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دستور داد کـه هـرگـز
تسلیم ایـن سـخنان فریبنده تو خالی نشود و همواره در دوران زندگی با افـراد بـاایـمـان و پـاکدلی چون سلمانها و ابوذرها باشد هر چند دستشان از ثروت دنیا تهی و لباسشان پشمینه است.
و بـه دنـبـال نـزول آیـات پـیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به جستجوی این گروه بـرخـاست (گویا با شنیدن این سخن ناراحت شدند و به گوشه‌ای از
مسجد رفتند و به عـبـادت پـروردگـار پـرداخـتـنـد) سـرانـجام آنها را در آخر مسجد در حالی که به ذکر خدا مـشـغول بودند، یافت، فرمود: «
حمد خدا را که نمردم تا اینکه او چنین دستوری بمن داد که بـا‌امـثـال شـمـا بـاشـم،آری زنـدگی با شما، و مرگ هم با شما خوش است! »
تعبیر به «و اصبر نفسک؛خود را شکیبا دار» اشاره به این واقعیت است که پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از ناحیه دشمنان مستکبر و اشراف آلوده در فشار بود که گـروه مـؤ مـنان فقیر را از خود براند، لذا خداوند دستور می‌دهد که در برابر این فشار فزاینده، صبر و استقامت پیشه کن، و هرگز تسلیم آنها مشو.
تـعـبـیـر بـه صـبـح و شـام اشـاره بـه‌ایـن اسـت کـه در هـمـه حال و تمام عمر به یاد خدا هستند. و تـعـبـیـر بـه «یـریـدون وجـهـه» (ذات او را مـی طـلبـنـد) دلیـل بـر
اخلاص آنـهـا اسـت، و اشاره به اینکه آنها از خداوند خود او را می‌خواهند، حتی بـخـاطـر
بهشت (هـر چـنـد نـعمتهایش بزرگ و پرارزش است) و بخاطر
ترس از
دوزخ و مجازاتهایش (هر چند عذابهایش دردناک است) بندگی خدا نمی‌کنند، بلکه فقط به خاطر ذات پـاک او، او را مـی پـرسـتـنـد کـه مـا از تـو، به غیر از تو، نداریم تمنا! و این بالاترین درجه اطاعت و بندگی و
عشق و
ایمان به خدا است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم اطاعت».
