• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حکم نماز (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حکم نماز
۳۰۶۶. وجوب اقامه نماز:
یا بنی اسرائیل اذکروا... • واقیموا الصلوة...
[۱] بقره/سوره۲، آیه۴۰.    
[۲] بقره/سوره۲، آیه۴۳.    

واقیموا الصلوة... تجدوه عند الله ان الله بما تعملون بصیر.
[۳] بقره/سوره۲، آیه۱۱۰.    

حـفظوا علی الصلوت والصلوة الوسطی وقوموا لله قـنتین. .
[۴] بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    

.. واقیموا الصلوة...
[۵] نساء/سوره۴، آیه۷۷.    

واذا کنت فیهم فاقمت لهم الصلوة فلتقم طـائفة من هم معک ولیاخذوا اسلحتهم فاذا سجدوا فلیکونوا من ورائکم ولتات طـائفة اخری لم یصلوا فلیصلوا معک...
[۶] نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    

فاذا قضیتم الصلوة فاذکروا الله قیـمـا وقعودا وعلی جنوبکم فاذا اطماننتم فاقیموا الصلوة ان الصلوة کانت علی المؤمنین کتـبـا موقوتا.
[۷] نساء/سوره۴، آیه۱۰۳.    

وان اقیموا الصلوة...
[۸] انعام/سوره۶، آیه۷۲.    

واوحینا الی موسی واخیه ان تبوءا لقومکما بمصر بیوتـا واجعلوا بیوتکم قبلة واقیموا الصلوة...
[۹] یونس/سوره۱۰، آیه۸۷.    

قالوا یـشعیب اصلوتک تامرک ان نترک ما یعبد ءاباؤنا... • واقم الصلوة طرفی النهار وزلفـا من الیل...
[۱۰] هود/سوره۱۱، آیه۸۷.    
[۱۱] هود/سوره۱۱، آیه۱۱۴.    

ربنا انی اسکنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع عند بیتک المحرم ربنا لیقیموا الصلوة... • رب اجعلنی مقیم الصلوة ومن ذریتی ربنا وتقبل دعاء.
[۱۲] ابراهیم/سوره۱۴، آیه۳۷.    
[۱۳] ابراهیم/سوره۱۴، آیه۴۰.    

ولقد ءاتینـک سبعـا من المثانی والقرءان العظیم.
[۱۴] . مراد از «سبع» نماز می‌باشد. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۲۲۵.
[۱۵] حجر/سوره۱۵، آیه۸۷.    

اقم الصلوة لدلوک الشمس الی غسق الیل وقرءان الفجر ان قرءان الفجر کان مشهودا. .
[۱۶] اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    

.. وسبح بحمد ربک قبل طـلوع الشمس وقبل غروبها ومن ءانای الیل فسبح واطراف النهار.... .
[۱۷] . مراد از آیه، نمازهای پنجگانه است. مجمع البیان، ج۷ - ۸، ص۵۷ - ۵۸.
[۱۸] طه/سوره۲۰، آیه۱۳۰.    

.. واقم الصلوة لذکری.
[۱۹] طه/سوره۲۰، آیه۱۴.    

وامر اهلک بالصلوة واصطبر علیها.... .
[۲۰] طه/سوره۲۰، آیه۱۳۲.    

.. واوحینا الیهم فعل الخیرت واقام الصلوة.... .
[۲۱] انبیاء/سوره۲۱، آیه۷۳.    

.. فاقیموا الصلوة...
[۲۲] حج/سوره۲۲، آیه۷۸.    

واقیموا الصلوة.... .
[۲۳] نور/سوره۲۴، آیه۵۶.    

.. واقم الصلوة.... .
[۲۴] عنکبوت/سوره۲۹، آیه۴۵.    

.. واقیموا الصلوة...
[۲۵] روم/سوره۳۰، آیه۳۱.    

یـبنی اقم الصلوة.... .
[۲۶] لقمان/سوره۳۱، آیه۱۷.    

.. واقمن الصلوة...
[۲۷] احزاب/سوره۳۳، آیه۳۳.    

ءاشفقتم ان تقدموا بین یدی نجوکم صدقـت فاذ لم تفعلوا وتاب الله علیکم فاقیموا الصلوة.... .
[۲۸] مجادله/سوره۵۸، آیه۱۳.    

.. واقیموا الصلوة...
[۲۹] مزمل/سوره۷۳، آیه۲۰.    

فصل لربک وانحر.
[۳۰] . برخی گفته‌اند: مقصود از «فصل لربک» نمازهای واجب است. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۸۳۷.
[۳۱] کوثر/سوره۱۰۸، آیه۲.    

۳۰۶۷. وجوب و اهمیت نماز صبح:
اقم الصلوة... وقرءان الفجر ان قرءان الفجر کان مشهودا.
[۳۲] اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    

۳۰۶۸. وجوب نمازهای صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشا:
واقم الصلوة طرفی النهار وزلفـا من الیل ان الحسنـت یذهبن السیـات ذلک ذکری للذکرین.
[۳۳] . بنا بر قولی، نماز «طرفی النهار» شامل نماز صبح، ظهر، عصر و نماز «زلفا من اللیل» شامل نماز مغرب و عشا می‌شود. مجمع البیان، ج۵ - ۶، ص۳۰۶.
[۳۴] هود/سوره۱۱، آیه۱۱۴.    

اقم الصلوة لدلوک الشمس الی غسق الیل وقرءان الفجر.... .
[۳۵] . آیه یاد شده جامع نمازهای پنجگانه است، زیرا نماز به هنگام زوال خورشید شامل نماز ظهر و عصر و «غسق اللیل» شامل نماز مغرب و عشا می‌شود و مقصود از «قرآن الفجر» نماز صبح است. مجمع البیان، ج۵ - ۶، ص۶۶۷.
[۳۶] اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    

.. وسبح بحمد ربک قبل طـلوع الشمس وقبل غروبها ومن ءانای الیل فسبح واطراف النهار...
[۳۷] . بنا بر قولی، مراد از تسبیح در آیه، نماز است. زبدة البیان، ص۹۶.
[۳۸] طه/سوره۲۰، آیه۱۳۰.    

فسبحـن الله حین تمسون وحین تصبحون• و له الحمد فی السمـوت و الارض و عشیـا و حین تظهرون.
[۳۹] . از ابن عباس سؤال شد: آیا نمازهای پنجگانه را در قرآن می‌یابی؟ گفت: آری، و آیه یاد شده را قرائت نمود، بنابراین مقصود از تسبیح در «حین تمسون» نماز مغرب و عشا است و در «حین تصبحون» نماز صبح می‌باشد و در «عشیا» نماز عصر و «حین تظهرون» نماز ظهر است. زبدة البیان، ص۹۶.
[۴۰] روم/سوره۳۰، آیه۱۷.    
[۴۱] روم/سوره۳۰، آیه۱۸.    

فاصبر علی ما یقولون وسبح بحمد ربک قبل طـلوع الشمس وقبل الغروب• ومن الیل فسبحه وادبـر السجود.
[۴۲] ق/سوره۵۰، آیه۳۹.    
[۴۳] ق/سوره۵۰، آیه۴۰.    

۳۰۶۹. وجوب نماز بر کافران:
خـشعة ابصـرهم ترهقهم ذلة وقد کانوا یدعون الی السجود وهم ســلمون.
[۴۴] قلم/سوره۶۸، آیه۴۳.    

الا اصحـب الیمین• فی جنـت یتساءلون• عن المجرمین• ما سلککم فی سقر• قالوا لم نک من المصلین• و کنا نکذب بیوم الدین.
[۴۵] مدثر/سوره۷۴، آیه۳۹ - ۴۳.    
[۴۶] مدثر/سوره۷۴، آیه۴۶.    

فلا صدق ولا صلی.
[۴۷] قیامت/سوره۷۵، آیه۳۱.    

۳۰۷۰. وجوب نماز بر بنی اسرائیل:
یـبنی اسرءیل... • واقیموا الصلوة...
[۴۸] بقره/سوره۲، آیه۴۰.    
[۴۹] بقره/سوره۲، آیه۴۳.    

واذ اخذنا میثـق بنی اسرءیل... واقیموا الصلوة...
[۵۰] بقره/سوره۲، آیه۸۳.    

واوحینا الی موسی واخیه ان تبوءا لقومکما بمصر بیوتـا واجعلوا بیوتکم قبلة واقیموا الصلوة وبشر المؤمنین.
[۵۱] یونس/سوره۱۰، آیه۸۷.    

۳۰۷۱. وجوب اقامه نماز بر موسی علیه السلام:
... یـموسی• ... واقم الصلوة لذکری.
[۵۲] طه/سوره۲۰، آیه۱۱.    
[۵۳] طه/سوره۲۰، آیه۱۴.    

۳۰۷۲. وجوب اقامه نماز جماعت بر بنی اسرائیل:
یـبنی اسرءیل اذکروا نعمتی... • واقیموا الصلوة وءاتوا الزکوة وارکعوا مع الر کعین.
[۵۴] بقره/سوره۲، آیه۴۰.    
[۵۵] بقره/سوره۲، آیه۴۳.    

۳۰۷۳. ترس از خطر، از موجبات رفع وجوب تمام در نماز و تبدیل آن به نماز شکسته:
واذا ضربتم فی الارض فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة ان خفتم ان یفتنکم الذین کفروا ان الکـفرین کانوا لکم عدوا مبینا.
[۵۶] نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    

۳۰۷۴. وجوب تمام خواندن نماز، پس از بازگشت از سفر و استقرار در وطن:
واذا ضربتم فی الارض فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة... • ... فاذا اطماننتم فاقیموا الصلوة ان الصلوة کانت علی المؤمنین کتـبـا موقوتا.
[۵۷] نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
[۵۸] نساء/سوره۴، آیه۱۰۳.    

۳۰۷۵. وجوب خضوع و به جا آوردن نماز برای خدا، از روی اطاعت و بندگی:
حـفظوا علی الصلوت... وقوموا لله قـنتین.
[۵۹] بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    

۳۰۷۶. وجوب نماز بر اهل کتاب:
وما تفرق الذین اوتوا الکتـب الا من بعد ما جاءتهم البینه• وما امروا الا لیعبدوا الله مخلصین له الدین حنفاء ویقیموا الصلوة... وذلک دین القیمة.
[۶۰] بینه/سوره۹۸، آیه۴.    
[۶۱] بینه/سوره۹۸، آیه۵.    

۳۰۷۷. وجوب اقامه نماز، حتی در میدان جنگ و شرایط سخت:
حـفظوا علی الصلوت والصلوة... • فان خفتم فرجالا او رکبانـا...
[۶۲] بقره/سوره۲، آیه۲۳۹.    

واذا کنت فیهم فاقمت لهم الصلوة فلتقم طـائفة من هم معک ولیاخذوا اسلحتهم فاذا سجدوا فلیکونوا من ورائکم ولتات طـائفة اخری لم یصلوا فلیصلوا معک ولیاخذوا حذرهم واسلحتهم...
[۶۳] نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    

۳۰۷۸. رعایت جهت مسجدالحرام: قبله، از شرایط نماز:
قد نری تقلب وجهک فی السماء فلنولینک قبلة ترضـها فول وجهک شطر المسجد الحرام وحیث ما کنتم فولوا وجوهکم شطره...
[۶۴] . «شطر» به معنای جهت است و برای کسانی که حاضر و در حکم حاضرند و در آن جا زندگی کنند خود کعبه قبله آنها است، ولی کسانی که حاضر نیستند جهت قبله برای آنها مطرح است. کنزالعرفان، ج۱، ص۸۵.
[۶۵] بقره/سوره۲، آیه۱۴۴.    

ومن حیث خرجت فول وجهک شطر المسجد الحرام...
[۶۶] بقره/سوره۲، آیه۱۴۹.    

ومن حیث خرجت فول وجهک شطر المسجد الحرام وحیث ما کنتم فولوا وجوهکم شطره...
[۶۷] بقره/سوره۲، آیه۱۵۰.    

فصل لربک وانحر.
[۶۸] . طبق قولی، مقصود از «وانحر» استقبال قبله در نماز است. زبدة البیان، ص۱۳۶.
[۶۹] کوثر/سوره۱۰۸، آیه۲.    

۳۰۷۹. لزوم امر نمودن خانواده به نماز:
۳۰۸۰. لزوم اقامه نماز، به دور از ریاکاری:
ان المنـفقین یخـدعون الله وهو خـدعهم واذا قاموا الی الصلوة قاموا کسالی یراءون الناس...
[۷۰] نساء/سوره۴، آیه۱۴۲.    

۳۰۸۱. وجوب به جاآوردن نماز، در هر حال ممکن:
الذین یذکرون الله قیـمـا وقعودا وعلی جنوبهم...
[۷۱] . بنا بر احتمالی، مراد از «یذکرون» «یصلون» (نماز می‌خوانند) است که بر حسب توان آن را انجام می‌دهند که روایات خاصه و عامه بر آن دلالت دارد و بر خواندن نماز در همه حال با رعایت سلسله مراتب متذکر شده است. زبدة البیان، ص۱۹۷ - ۱۹۸.
[۷۲] آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۱.    

۳۰۸۲. وجوب اقامه نماز به حالت ایستاده، در صورت توان مکلف:
الذین یذکرون الله قیـمـا...
[۷۳] آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۱.    

۳۰۸۳. وجوب نماز به حالت نشسته، در صورت ناتوانی از ایستادن:
الذین یذکرون الله قیـمـا وقعودا...
[۷۴] آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۱.    

۳۰۸۴. وجوب نماز به پهلو، در صورت عدم امکان ایستادن یا نشستن:
الذین یذکرون الله قیـمـا وقعودا وعلی جنوبهم...
[۷۵] آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۱.    

۳۰۸۵. حرمت ضایع کردن نماز و سهل انگاری در آن:
فخلف من بعدهم خلف اضاعوا الصلوة واتبعوا الشهوت فسوف یلقون غیـا.
[۷۶] مریم/سوره۱۹، آیه۵۹.    

۳۰۸۶. حرمت ترک نماز و سستی در آن:
فویل للمصلین• الذین هم عن صلاتهم ساهون• الذین هم یراءون.
[۷۷] . از امام صادق علیه‌السّلام درباره سخن خداوند «الذین هم عن صلاتهم ساهون» سؤال شد، فرمود: مقصود از آن ترک نماز و کوتاهی و سستی در برگزاری آن است. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۸۳۴.
[۷۸] تفسیر نورالثقلین، ج۵، ص۶۷۸، ح ۸.
[۷۹] ماعون/سوره۱۰۷، آیه۴ - ۶.    

۳۰۸۷. عدم جواز به جهر خواندن همه نمازها و به اخفات خواندن تمامی آنها:
... ولا تجهر بصلاتک ولا تخافت بها وابتغ بین ذلک سبیلا.
[۸۰] . طبق قولی، مقصود از آیه یاد شده این است که همه نمازها را نباید به جهر خواند و همه آنها را هم نباید به اخفات خواند، بلکه نمازهای شب (مغرب، عشا و صبح) به جهر و نمازهای روز (ظهر و عصر) به اخفات خوانده شود. مجمع البیان، ج۵ - ۶، ص۶۸۹.
[۸۱] اسراء/سوره۱۷، آیه۱۱۰.    

۳۰۸۸. روا نبودن بی حالی و سستی، در نماز:
ان المنـفقین... واذا قاموا الی الصلوة قاموا کسالی... • ان المنـفقین فی الدرک الاسفل من النار ولن تجد لهم نصیرا.
[۸۲] نساء/سوره۴، آیه۱۴۲.    
[۸۳] نساء/سوره۴، آیه۱۴۵.    

وما منعهم ان تقبل منهم نفقـتهم الا انهم کفروا بالله وبرسوله ولا یاتون الصلوة الا وهم کسالی...
[۸۴] توبه/سوره۹، آیه۵۴.    

۳۰۸۹. حرمت نهی و باز داشتن دیگران از نماز:
ارءیت الذی ینهی• عبدا اذا صلی• کلا لـئن لم ینته لنسفعـا بالناصیة• ناصیة کـذبة خاطئة• فلیدع نادیة• سندع الزبانیة.
[۸۵] علق/سوره۹۶، آیه۹.    
[۸۶] علق/سوره۹۶، آیه۱۰.    
[۸۷] علق/سوره۹۶، آیه۱۵ - ۱۸.    

۳۰۹۰. حرمت اطاعت از مخالفان نماز، در ترک آن:
ارءیت الذی ینهی• عبدا اذا صلی• کلا لاتطعه...
[۸۸] علق/سوره۹۶، آیه۹.    
[۸۹] علق/سوره۹۶، آیه۱۰.    
[۹۰] علق/سوره۹۶، آیه۱۹.    

۳۰۹۱. مطلوبیت انتظار نماز، پس از نماز:
یـایها الذین ءامنوا اصبروا وصابروا ورابطوا...
[۹۱] . برخی مفسران «رابطوا» را به انتظار نماز پس از نماز تفسیر کرده‌اند و این مطلب از علی علیه‌السّلام نقل شده است. مجمع البیان، ج۱ - ۲، ص۹۱۸.
[۹۲] آل عمران/سوره۳، آیه۲۰۰.    

۳۰۹۲. مطلوبیت بالا بردن دستها و به سمت قبله بودن آن در نماز:
واذکر اسم ربک وتبتل الیه تبتیلا.
[۹۳] . مقصود از «تبتیل» در آیه بنا بر روایت نقل شده از امام باقر و امام صادق علیهما السلام بالا بردن دستها در نماز است. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۵۷۱.
[۹۴] مزمل/سوره۷۳، آیه۸.    

فصل لربک وانحر.
[۹۵] . از امام صادق علیه‌السّلام روایت شده که مراد از «وانحر» بالا بردن دستها به سمت قبله، در آغاز نماز است. زبدة البیان، ص۱۳۷.
[۹۶] کوثر/سوره۱۰۸، آیه۲.    

۳۰۹۳. استحباب آراستگی ظاهر، هنگام نماز:
یـبنی ءادم خذوا زینتکم عند کل مسجد...
[۹۷] . مؤید برداشت یاد شده روایت امام حسن مجتبی علیه السلاماست که حضرت وقتی به نماز می‌ایستاد بهترین لباسش را می‌پوشید: به او گفته شد: یابن رسول الله، چرا بهترین لباست را می‌پوشی؟ فرمود: خدای متعال جمیل است و جمال را دوست می‌دارد و من لباس زیبا را برای پروردگارم می‌پوشم، چرا که می‌فرماید: «خذوا زینتکم عند کل مسجد» لذا دوست دارم بهترین لباسم را بپوشم. تفسیر عیاشی، ج۲، ص۱۴، ح ۲۹.
[۹۸] تفسیر نورالثقلین، ج۲، ص۱۹، ح ۶۷.
[۹۹] اعراف/سوره۷، آیه۳۱.    

۳۰۹۴. استحباب خشوع و حضور قلب در نماز:
قد افلح المؤمنون• الذین هم فی صلاتهم خـشعون.
[۱۰۰] مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱.    
[۱۰۱] مؤمنون/سوره۲۳، آیه۲.    

واستعینوا بالصبر والصلوة وانها لکبیرة الا علی الخـشعین.
[۱۰۲] بقره/سوره۲، آیه۴۵.    

۳۰۹۵. استحباب ترک کسب و کار، جهت اقامه نماز:
رجال لا تلهیهم تجـرة ولا بیع عن ذکر الله واقام الصلوة...
[۱۰۳] . مؤید برداشت مزبور روایت امام باقر و امام صادق علیهما السلام است که فرمودند: (مقصود از آیه) گروهی‌اند که هنگام فرا رسیدن نماز تجارت را ترک کرده، به سوی نماز می‌روند. مجمع البیان، ج۷ - ۸، ص۲۲۷ - ۲۲۸.
[۱۰۴] تفسیر نورالثقلین، ج۳، ص۶۱۰، ح ۱۹۳.
[۱۰۵] نور/سوره۲۴، آیه۳۷.    

۳۰۹۶. استحباب استعاذه به خدا، در آغاز نماز:
فاذا قرات القرءان فاستعذ بالله من الشیطـن الرجیم.
[۱۰۶] . مؤید این برداشت، عمل امام صادق علیه‌السّلام است. تفسیر نورالثقلین، ج۳، ص۸۴، ح ۲۲۰ - ۲۲۱.
[۱۰۷] نحل/سوره۱۶، آیه۹۸.    

۳۰۹۷. کراهت ورود به نماز، در حال خواب آلودگی:
یـایها الذین ءامنوا لا تقربوا الصلوة وانتم سکـری...
[۱۰۸] . امام صادق علیه‌السّلام فرمودند: مقصود از آیه، مستی خواب است. الکافی، ج۳، ص۳۷۱، ح ۱۵.
[۱۰۹] تفسیر عیاشی، ج۱، ص۲۴۲، ح ۱۳۴ و ۱۳۷.
[۱۱۰] تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۴۸۳، ح ۲۶۰ - ۲۶۴.
[۱۱۱] نساء/سوره۴، آیه۴۳.    

۳۰۹۸. مشروعیت اذان، هنگام نماز:
واذا نادیتم الی الصلوة اتخذوها هزوا ولعبـا ذلک بانهم قوم لا یعقلون.
[۱۱۲] . بنا بر قولی، این آیه می‌تواند دلیل باشد بر اثبات اذان به نص قرآن الکشاف، ج۱، ص۶۵۰ و از ظاهر آیه استفاده می‌شود اذان گفتن هنگام نماز از سنتهای رایج بین مسلمانان بوده است و این امر حداقل ظهور در استحباب دارد.
[۱۱۳] مائده/سوره۵، آیه۵۸.    

یـایها الذین ءامنوا اذا نودی للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکر الله...
[۱۱۴] . مقصود از «اذا نودی للصلوة» اذان می‌باشد. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۴۳۴.
[۱۱۵] الکشاف، ج۴، ص۵۳۰.
[۱۱۶] جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    

۳۰۹۹. بطلان نماز، در حال مستی:
یـایها الذین ءامنوا لا تقربوا الصلوة وانتم سکـری حتی تعلموا ما تقولون...
[۱۱۷] نساء/سوره۴، آیه۴۳.    

۳۱۰۰. جایز دانستن ترک نماز، موجب استحقاق قتل:
فاذا انسلخ الاشهر الحرم فاقتلوا المشرکین حیث وجدتموهم وخذوهم واحصروهم واقعدوا لهم کل مرصد فان تابوا واقاموا الصلوة وءاتوا الزکوة فخلوا سبیلهم ان الله غفور رحیم.
[۱۱۸] . از آیه مذکور استدلال شده بر اینکه، تارک نماز با اعتقاد به جواز آن مرتد و کشتن وی واجب است. زبدة البیان، ص۱۶۳.
[۱۱۹] توبه/سوره۹، آیه۵.    


۱. اوقات نماز
۳۱۰۱. وجوب نماز، در اوقات خاص و معین:
... فاقیموا الصلوة ان الصلوة کانت علی المؤمنین کتـبـا موقوتـا.
[۱۲۰] نساء/سوره۴، آیه۱۰۳.    

۳۱۰۲. وجوب نماز، در اوقات پنجگانه شبانه روز:
واقم الصلوة طرفی النهار وزلفـا من الیل ان الحسنـت یذهبن السیـات ذلک ذکری للذکرین.
[۱۲۱] . بنا بر قولی، نماز «طرفی النهار» شامل نماز صبح، ظهر، عصر و نماز «زلفا من اللیل» شامل نماز مغرب و عشا می‌شود. مجمع البیان، ج۵ - ۶، ص۳۰۶.
[۱۲۲] هود/سوره۱۱، آیه۱۱۴.    

اقم الصلوة لدلوک الشمس الی غسق الیل وقرءان الفجر.... .
[۱۲۳] . آیه یاد شده جامع نمازهای پنجگانه است، زیرا نماز به هنگام زوال خورشید شامل نماز ظهر و عصر و «غسق اللیل» شامل نماز مغرب و عشا می‌شود و مقصود از «قرآن الفجر» نماز صبح است. مجمع البیان، ج۵ - ۶، ص۶۶۷.
[۱۲۴] اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    

.. وسبح بحمد ربک قبل طـلوع الشمس وقبل غروبها ومن ءانای الیل فسبح واطراف النهار...
[۱۲۵] . بنا بر قولی، مراد از تسبیح در آیه، نماز است. زبدة البیان، ص۹۶.
[۱۲۶] طه/سوره۲۰، آیه۱۳۰.    

فسبحـن الله حین تمسون وحین تصبحون• وله الحمد فی السمـوت والارض وعشیـا وحین تظهرون.
[۱۲۷] . از ابن عباس سؤال شد: آیا نمازهای پنجگانه را در قرآن می‌یابی؟ گفت: آری، و آیه یاد شده را قرائت نمود، بنابراین مقصود از تسبیح در «حین تمسون» نماز مغرب و عشا است و در «حین تصبحون» نماز صبح می‌باشد و در «عشیا» نماز عصر و «حین تظهرون» نماز ظهر است. زبدة البیان، ص۹۶.
[۱۲۸] روم/سوره۳۰، آیه۱۷.    
[۱۲۹] روم/سوره۳۰، آیه۱۸.    

فاصبر علی ما یقولون وسبح بحمد ربک قبل طـلوع الشمس وقبل الغروب• ومن الیل فسبحه وادبـر السجود.
[۱۳۰] ق/سوره۵۰، آیه۳۹.    
[۱۳۱] ق/سوره۵۰، آیه۴۰.    

۳۱۰۳. مطلوبیت محافظت بر وقت نماز میانه:
حـفظوا علی الصلوت والصلوة الوسطی وقوموا لله قـنتین.
[۱۳۲] . بنا بر روایت وارده از امام باقر و امام صادق علیهما السلام مقصود از «الوسطی» نماز ظهر است و بنا بر قولی مراد از آن نماز عصر است و روایتی از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم هم بر آن دلالت دارد. زبدة البیان، ص۸۱ - ۸۲.
[۱۳۳] بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    

۳۱۰۴. مطلوبیت محافظت بر اوقات نماز، در هر حال:
حـفظوا علی الصلوت والصلوة الوسطی...
[۱۳۴] . مراد از امر به محافظت بر نمازها، خواندن آنها در اوقات آن و مداومت نمودن بر آن است. زبدة البیان، ص۸۱.
[۱۳۵] بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    

۳۱۰۵. فضیلت اقامه نماز صبح، در اول وقت: طلوع فجر:
اقم الصلوة لدلوک الشمس الی غسق الیل وقرءان الفجر ان قرءان الفجر کان مشهودا.
[۱۳۶] . مراد از «قرآن الفجر» نماز فجر (صبح) است و جمله «کان مشهودا» اشاره دارد بر تاکید و مبالغه نمودن خواندن نماز صبح در اول وقت. زبدة البیان، ص۹۲.
[۱۳۷] اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    

۳۱۰۶. نیمه شب، آخرین وقت نماز عشا:
اقم الصلوة لدلوک الشمس الی غسق الیل...
[۱۳۸] . مراد از «غسق اللیل» تاریکی زیاد و شدید است که عبارت از نصف و نیمه شب است و آیه یاد شده دلالت دارد بر اینکه آخر وقت نماز عشا نصف شب است. این مطلب از امام باقر و امام صادق علیهما السلام روایت شده است. کنزالعرفان، ج۱، ص۶۷.
[۱۳۹] کنزالعرفان، ج۱، ص۷۲.
[۱۴۰] اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    


۲. قضای نماز
۳۱۰۷. وجوب قضای نمازهای ترک شده:
اننی انا الله لا الـه الا انا فاعبدنی واقم الصلوة لذکری.
[۱۴۱] . «اقم الصلوة لذکری» یعنی اگر نماز فوت شد و آن را فراموش کردی هرگاه یادت آمده انجامش بده. زبدة البیان، ص۱۶۲ این برداشت را روایت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم که فرمود: کسی که نماز را فراموش کرد هرگاه یادش آمد انجام دهد، زیرا خدای تعالی فرمود: «اقم الصلوة لذکری» سنن ابن ماجه، ج۱، ص۲۲۷، ح ۶۹۷.
[۱۴۲] مجمع البیان، ج۷ - ۸، ص۱۱ تایید می‌کند.
[۱۴۳] طه/سوره۲۰، آیه۱۴.    

وهو الذی جعل الیل والنهار خلفة لمن اراد ان یذکر او اراد شکورا.
[۱۴۴] . امام صادق علیه‌السّلام فرمود: هر چه (از نماز) در شب فوت شد در روز قضایش را انجام بده. خدای متعال فرمود: «و هو الذی...» مقصود این است آنچه از انسان در شب فوت شده در روز انجامش دهد و آنچه در روز فوت شده در شب قضایش را انجام دهد. تفسیر نورالثقلین، ج۴، ص۲۶، ح ۸۸.
[۱۴۵] فرقان/سوره۲۵، آیه۶۲.    


۳. مبطلات نماز
۳۱۰۸. عدم بطلان نماز با انجام دادن کارهای کوچک غیر مربوط به نماز:
انما ولیکم الله ورسوله والذین ءامنوا الذین یقیمون الصلوة ویؤتون الزکوة وهم رکعون.
[۱۴۶] . آیه درباره نماز علی علیه‌السّلام نازل شده که حضرت در رکوع صدقه داد و نماز را هم ادامه داد. الکشاف، ج۱، ص۶۴۹ بنابراین معلوم می‌شود کارهای کوچک خللی به نماز وارد نمی‌کند. کنزالعرفان، ص۱۴۳.
[۱۴۷] مائده/سوره۵، آیه۵۵.    

۳۱۰۹. ریا، موجب بطلان نماز:
فویل للمصلین• الذین هم یراءون.
[۱۴۸] ماعون/سوره۱۰۷، آیه۴.    
[۱۴۹] ماعون/سوره۱۰۷، آیه۶.    

۳۱۱۰. جنابت، از مبطلات نماز:
یـایها الذین ءامنوا لا تقربوا الصلوة وانتم سکـری... ولا جنبـا الا عابری سبیل حتی تغتسلوا...
[۱۵۰] نساء/سوره۴، آیه۴۳.    

یـایها الذین ءامنوا اذا قمتم الی الصلوة... وان کنتم جنبـا فاطهروا...
[۱۵۱] مائده/سوره۵، آیه۶.    


۴. نماز جماعت
۳۱۱۱. لزوم همراهی با امام جماعت، در رکوع:
واقیموا الصلوة وءاتوا الزکوة وارکعوا مع الر کعین.
[۱۵۲] . آیه اشعار دارد بر لزوم همراهی ماموم با امام در رکوع. زبدة البیان، ص۱۸۳.
[۱۵۳] بقره/سوره۲، آیه۴۳.    

یـمریم اقنتی لربک واسجدی وارکعی مع الر کعین.
[۱۵۴] آل عمران/سوره۳، آیه۴۳.    

۳۱۱۲. لزوم درک رکوع امام، در نماز جماعت:
واقیموا الصلوة وءاتوا الزکوة وارکعوا مع الر کعین.
[۱۵۵] . احتمال دارد که این آیه اشاره داشته باشد به تحقق جماعت با درک رکوع امام در نماز. زبدة البیان، ص۱۸۳.
[۱۵۶] بقره/سوره۲، آیه۴۳.    

۳۱۱۳. لزوم سکوت و توجه، هنگام قرائت امام در جماعت:
واذا قرئ القرءان فاستمعوا له وانصتوا لعلکم ترحمون.
[۱۵۷] . نقل شده که برخی از مسلمانان، در هنگام نماز جماعت صحبت می‌کردند. آیه نازل شد و دستور داد که در حال نماز به قرائت امام جماعت گوش فرا دهند. زبدة البیان، ص۱۸۶.
[۱۵۸] اعراف/سوره۷، آیه۲۰۴.    

۳۱۱۴. استحباب خواندن نماز، به صورت جماعت:
واقیموا الصلوة وءاتوا الزکوة وارکعوا مع الر کعین.
[۱۵۹] . اولی و سزاوار آن است که امر در آیه (وارکعوا الراکعین) حمل بر نماز جماعت شود، در این صورت این امر رجحان را می‌رساند که در نماز جمعه و عیدین واجب می‌باشد و در نمازهای پنجگانه یومیه مستحب است بنا به نظر اکثر مسلمین. زبدة البیان، ص۱۸۳.
[۱۶۰] بقره/سوره۲، آیه۴۳.    

۳۱۱۵. مطلوب بودن اقامه نماز خوف به جماعت:
... فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة ان خفتم... • واذا کنت فیهم فاقمت لهم الصلوة فلتقم طـائفة من هم معک ولیاخذوا اسلحتهم فاذا سجدوا فلیکونوا من ورائکم...
[۱۶۱] . آیه یاد شده دلالت دارد بر ارجحیت نماز جماعت، زیرا امر شده که (حتی) در حال خوف بر آن محافظت گردد. کنزالعرفان، ص۱۷۱.
[۱۶۲] نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
[۱۶۳] نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    

۳۱۱۶. جواز حضور زن در نماز جماعت، همراه مردان:
یـمریم... وارکعی مع الر کعین.
[۱۶۴] آل عمران/سوره۳، آیه۴۳.    


۵. نماز جمعه
۳۱۱۷. وجوب اقامه نماز جمعه، به صورت جماعت:
واقیموا الصلوة وءاتوا الزکوة وارکعوا مع الر کعین.
[۱۶۵] . برخی احتمال داده‌اند که مقصود از «وارکعوا مع الراکعین» نمازهایی باشد که خواندن آنها به صورت جماعت واجب است، مثل نماز جمعه. زبدة البیان، ص۱۸۳.
[۱۶۶] بقره/سوره۲، آیه۴۳.    

۳۱۱۸. وجوب شرکت در نماز جمعه، بعد از اذان:
یـایها الذین ءامنوا اذا نودی للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکر الله...
[۱۶۷] جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    

۳۱۱۹. لزوم ترک کسب و کار، جهت شرکت در نماز جمعه:
یـایها الذین ءامنوا اذا نودی للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکر الله وذروا البیع...
[۱۶۸] جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    

۳۱۲۰. لزوم قیام، در حال خواندن خطبه نماز جمعه:
یـایها الذین ءامنوا اذا نودی للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکر الله وذروا البیع... • واذا راوا تجـرة او لهوا انفضوا الیها وترکوک قائمـا...
[۱۶۹] . بنا بر یک احتمال، مقصود از «ترکوک قائما» این است که تو در حال خواندن خطبه بودی و آنها به هر سوی و سمت رفتند، بنابراین احتمال آیه دلالت دارد بر شرطیت قیام در خطبه نماز جمعه. کنزالعرفان، ص۱۵۷.
[۱۷۰] جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    
[۱۷۱] جمعه/سوره۶۲، آیه۱۱.    

۳۱۲۱. وجوب سعی برای نماز جمعه، در وقت شنیدن اذان:
یـایها الذین ءامنوا اذا نودی للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکر الله...
[۱۷۲] جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    

۳۱۲۲. ایراد خطبه در نماز جمعه، به وسیله امام جمعه، از شرایط نماز جمعه:
یـایها الذین ءامنوا اذا نودی للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکر الله... • واذا راوا تجـرة او لهوا انفضوا الیها وترکوک قائمـا...
[۱۷۳] . از جمله «ترکوک قائما» فهمیده می‌شود که خطبه را باید خود امام جمعه بخواند.
[۱۷۴] جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    
[۱۷۵] جمعه/سوره۶۲، آیه۱۱.    

۳۱۲۳. لزوم استماع خطبه‌های نماز جمعه و پرهیز از کارهای دیگر:
یـایها الذین ءامنوا اذا نودی للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکر الله... • واذا راوا تجـرة او لهوا انفضوا الیها وترکوک قائمـا قل ما عند الله خیر من اللهو ومن التجـرة...
[۱۷۶] جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    
[۱۷۷] جمعه/سوره۶۲، آیه۱۱.    


۶. نماز خوف
۳۱۲۴. لزوم به پاداشتن نماز خوف، با همراه داشتن سلاح:
واذا ضربتم فی الارض فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة ان خفتم ان یفتنکم الذین کفروا... • ... ولا جناح علیکم ان کان بکم اذی من مطر او کنتم مرضی ان تضعوا اسلحتکم وخذوا حذرکم...
[۱۷۸] نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
[۱۷۹] نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    

۳۱۲۵. وجوب شکسته خواندن نماز، در حالت ترس و خوف:
واذا ضربتم فی الارض فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة ان خفتم ان یفتنکم الذین کفروا...
[۱۸۰] . ظاهر «فلیس علیکم جناح» بر جواز دلالت دارد، لیکن چون مطلق است، می‌توان از آن برداشت وجوب کرد و روایت امام باقر علیه‌السّلام نیز مؤید این برداشت است. من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۲۷۸، ح ۱.
[۱۸۱] نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    

۳۱۲۶. لزوم فرادا خواندن رکعت دوم نماز خوف، پس از پایان دو سجده رکعت اول در صورت اقامه آن به جماعت با دو گروه:
... فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة ان خفتم... • واذا کنت فیهم فاقمت لهم الصلوة فلتقم طـائفة من هم معک ولیاخذوا اسلحتهم فاذا سجدوا فلیکونوا من ورائکم ولتات طـائفة اخری لم یصلوا فلیصلوا معک...
[۱۸۲] . مراد از «فاذا سجدوا» سجده دوم در رکعت اول است مجمع البیان، ج۳ - ۴، ص۱۵۶ و این حکم در صورتی است که جنگجویان بخواهند به صورت دو گروه با یک امام، نماز جماعت به جا آورند.
[۱۸۳] نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
[۱۸۴] نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    

۳۱۲۷. سقوط بعضی شرایط نماز، هنگام ترس و خوف:
حـفظوا علی الصلوت والصلوة الوسطی... • فان خفتم فرجالا او رکبانـا فاذا امنتم فاذکروا الله کما علمکم...
[۱۸۵] . هرگاه انسان در حال جنگ و یا خوف و ترس از دشمن بود در این حالت لازم نیست تمام شرایط نماز از قبیل سکون، قبله و تمام خواندن و... رعایت شود و می‌توان به هر صورتی که ممکن است نماز خواند و به این نماز در اصطلاح، نماز خوف گفته می‌شود.
[۱۸۶] بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    
[۱۸۷] بقره/سوره۲، آیه۲۳۹.    

۳۱۲۸. آزار دیدن رزمندگان، هنگام نماز خوف، سبب جواز زمین گذاشتن اسلحه با حفظ هوشیاری:
واذا کنت فیهم فاقمت لهم الصلوة فلتقم طـائفة من هم معک ولیاخذوا اسلحتهم... ولا جناح علیکم ان کان بکم اذی من مطر او کنتم مرضی ان تضعوا اسلحتکم وخذوا حذرکم...
[۱۸۸] نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    

۳۱۲۹. جواز به جا آوردن نماز، در حال حرکت: پیاده یا سواره، هنگام ترس:
حـفظوا علی الصلوت... • فان خفتم فرجالا او رکبانـا فاذا امنتم فاذکروا الله کما علمکم...
[۱۸۹] بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    
[۱۹۰] بقره/سوره۲، آیه۲۳۹.    

۳۱۳۰. جواز برگزاری نماز خوف با جماعت:
... فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة ان خفتم ان یفتنکم الذین کفروا... • واذا کنت فیهم فاقمت لهم الصلوة فلتقم طـائفة من هم معک... فاذا سجدوا فلیکونوا من ورائکم ولتات طـائفة اخری لم یصلوا فلیصلوا معک...
[۱۹۱] نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
[۱۹۲] نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    

۳۱۳۱. معافیت مسلمانان از حمل سلاح، هنگام نماز خوف، در صورت بیماری یا در آزار بودن به سبب بارش باران:
واذا کنت فیهم فاقمت لهم الصلوة فلتقم طـائفة من هم معک ولیاخذوا اسلحتهم... ولا جناح علیکم ان کان بکم اذی من مطر او کنتم مرضی ان تضعوا اسلحتکم وخذوا حذرکم...
[۱۹۳] نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    

۳۱۳۲. پایان یافتن وقت نماز خوف، با پایان یافتن جنگ:
... فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة ان خفتم... • ... فاذا اطماننتم فاقیموا الصلوة ان الصلوة کانت علی المؤمنین کتـبـا موقوتـا.
[۱۹۴] نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
[۱۹۵] نساء/سوره۴، آیه۱۰۳.    


۷. نماز شب => نماز مستحبی

۸. نماز طواف
۳۱۳۳. وجوب اقامه نماز طواف، در مقام ابراهیم (پس از طواف):
واذ جعلنا البیت مثابة للناس وامنـا واتخذوا من مقام ابرهیم مصلی...
[۱۹۶] . «من» در آیه برای تبعیض است که مراد از تبعض، مخصوص و مقام فعلی (ابراهیم) می‌باشد و از آیه وجوب (خواندن) دو رکعت نماز طواف در آن مقام فهمیده می‌شود. زبدة البیان، ص۳۶۸.
[۱۹۷] بقره/سوره۲، آیه۱۲۵.    


۹. نماز عید
۳۱۳۴. وجوب اقامه ؤ عیدین (فطر و قربان) به صورت جماعت:
واقیموا الصلوة وءاتوا الزکوة وارکعوا مع الر کعین.
[۱۹۸] . برخی احتمال داده‌اند که مقصود از «وارکعوا مع الراکعین» نمازهایی باشد که خواندن آنها به صورت جماعت واجب است، مثل عیدین. زبدة البیان، ص۱۸۳.
[۱۹۹] بقره/سوره۲، آیه۴۳.    

۳۱۳۵. وجوب نماز عید، پس از پرداخت زکات فطره:
قد افلح من تزکی• وذکر اسم ربه فصلی.
[۲۰۰] . بنا بر قولی از آیه، صدقه (زکات) فطره و نماز عید اراده شده است و این برداشت هم بر اساس روایت منقول از امام صادق علیه‌السّلام می‌باشد. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۷۲۲.
[۲۰۱] اعلی/سوره۸۷، آیه۱۴.    
[۲۰۲] اعلی/سوره۸۷، آیه۱۵.    

۳۱۳۶. وجوب نماز عید قربان:
فصل لربک وانحر.
[۲۰۳] . برخی گفته‌اند: مقصود از «فصل لربک» نماز عید (قربان) است و این آیه دلیلی بر وجوب آن است. زبدة البیان، ص۱۳۶.
[۲۰۴] کوثر/سوره۱۰۸، آیه۲.    


۱۰. نماز مسافر
۳۱۳۷. وجوب شکسته خواندن نماز، در سفر:
واذا ضربتم فی الارض فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة...
[۲۰۵] . از امام باقر علیه‌السّلام درباره چگونگی و مقدار نماز در سفر سؤال شد: حضرت با تمسک به آیه وجوب تقصیر، شکسته شدن نماز در سفر را استدلال فرمود. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۱۷۴.
[۲۰۶] نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    


۱۱. نماز مستحبی
۳۱۳۸. استحباب به جاآوردن دو رکعت نماز، پس از مغرب:
ومن الیل فسبحه وادبـر السجود.
[۲۰۷] . براساس روایت منقول از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم مقصود از «وادبار السجود» دو رکعت نماز پس از مغرب است. مجمع البیان، ج۹-۱۰، ص۲۲۵.
[۲۰۸] ق/سوره۵۰، آیه۴۰.    

۳۱۳۹. استحباب دو رکعت نماز، قبل از نماز صبح:
ومن الیل فسبحه وادبـر النجوم.
[۲۰۹] . در روایت امام باقر علیه‌السّلام «و ادبار النجوم» به نافله صبح تفسیر شده است. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۲۵۷.
[۲۱۰] طور/سوره۵۲، آیه۴۹.    

۳۱۴۰. عدم وجوب رعایت قبله، در نماز مستحبی، هنگام سفر:
ولله المشرق والمغرب فاینما تولوا فثم وجه الله...
[۲۱۱] . در برخی روایات با استناد به آیه مزبور آمده است که در نماز مستحبی هنگام سفر توجه به قبله واجب نیست تفسیر عیاشی، ج۱، ص۵۶، ح ۸۰.
[۲۱۲] بقره/سوره۲، آیه۱۱۵.    

۳۱۴۱. جواز به جاآوردن نماز مستحبی، در حال حرکت به هنگام سفر:
ولله المشرق والمغرب فاینما تولوا فثم وجه الله ان الله وسع علیم.
[۲۱۳] . بنابر قولی، آیه مذکور درباره خواندن نماز مستحبی برای مسافر در حال حرکت نازل شده است. مجمع البیان، ج۱-۲، ص۳۶۳.
[۲۱۴] بقره/سوره۲، آیه۱۱۵.    

۳۱۴۲. مامور بودن پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به تهجد و نماز شب:
ومن الیل فتهجد به نافلة لک عسی ان یبعثک ربک مقامـا محمودا.
[۲۱۵] . بنابرقولی، مقصود از «من اللیل فتهجد...» نماز شب است. زبدة البیان، ص۹۹.
[۲۱۶] اسراء/سوره۱۷، آیه۷۹.    

ومن الیل فسبحه وادبـر السجود.
[۲۱۷] ق/سوره۵۰، آیه۴۰.    

ومن الیل فسبحه وادبـر النجوم.
[۲۱۸] طور/سوره۵۲، آیه۴۹.    

یـایها المزمل• قم الیل الا قلیلا• نصفه او انقص منه قلیلا• او زد علیه ورتل القرءان ترتیلا• ان ناشئة الیل هی اشد وطــا واقوم قیلا.
[۲۱۹] مزمل/سوره۷۳، آیه۱ - ۴.    
[۲۲۰] مزمل/سوره۷۳، آیه۶.    

ان ربک یعلم انک تقوم ادنی من ثلثی الیل ونصفه وثلثه وطـائفة من الذین معک...
[۲۲۱] مزمل/سوره۷۳، آیه۲۰.    

ومن الیل فاسجد له وسبحه لیلا طویلا.
[۲۲۲] انسان/سوره۷۶، آیه۲۶.    

۳۱۴۳. استحباب نماز شب و تهجد بر مؤمنان:
الصـبرین والصـدقین والقـنتین والمنفقین والمستغفرین بالاسحار.
[۲۲۳] . در روایت منقول از امام صادق علیه‌السّلام «والمستغفرین بالاسحار» به نماز شب تفسیر شده است. مجمع البیان، ج۱-۲، ص۷۱۴.
[۲۲۴] آل عمران/سوره۳، آیه۱۷.    

انما یؤمن بـایـتنا الذین اذا ذکروا بها خروا سجدا... • تتجافی جنوبهم عن المضاجع یدعون ربهم خوفـا وطمعـا...
[۲۲۵] سجده/سوره۳۲، آیه۱۵.    
[۲۲۶] سجده/سوره۳۲، آیه۱۶.    

کانوا قلیلا من الیل ما یهجعون• وبالاسحار هم یستغفرون.
[۲۲۷] ذاریات/سوره۵۱، آیه۱۷.    
[۲۲۸] ذاریات/سوره۵۱، آیه۱۸.    

ان ربک یعلم انک تقوم ادنی من ثلثی الیل ونصفه وثلثه وطـائفة من الذین معک... فاقرءوا ما تیسر من القرءان... فاقرءوا ما تیسر منه...
[۲۲۹] مزمل/سوره۷۳، آیه۲۰.    


۱۲. نماز میت
۳۱۴۴. وجوب نماز میت بر جنازه، مسلمانان:
ولا تصل علی احد منهم مات ابدا ولا تقم علی قبره انهم کفروا بالله ورسوله وماتوا وهم فـسقون.
[۲۳۰] توبه/سوره۹، آیه۸۴.    

۳۱۴۵. جایز نبودن اقامه نماز میت بر جنازه منافقان:
ولا تصل علی احد منهم مات ابدا ولا تقم علی قبره انهم کفروا بالله ورسوله وماتوا وهم فـسقون.
[۲۳۱] توبه/سوره۹، آیه۸۴.    


۱۳. واجبات نماز

۱. تکبیرة الاحرام
۳۱۴۶. تکبیرة الاحرام، از واجبات نماز:
... وکبره تکبیرا.
[۲۳۲] . ازاین آیه بر وجوب تکبیرة الاحرام استدلال شده است. زبدة البیان، ص۱۲۵.
[۲۳۳] اسراء/سوره۱۷، آیه۱۱۱.    

وربک فکبر.
[۲۳۴] . مشهور از این آیات بر وجوب تکبیرة الاحرام، استدلال نموده‌اند. زبدة البیان، ص۱۲۵.
[۲۳۵] مدثر/سوره۷۴، آیه۳.    


۲. رکوع
۳۱۴۷. رکوع، از واجبات نماز:
واقیموا الصلوة وءاتوا الزکوة وارکعوا مع الر کعین.
[۲۳۶] . این آیه دلالت می‌کند که رکوع، واجب است. زبدة البیان، ص۱۸۲ـ ۱۸۳.
[۲۳۷] بقره/سوره۲، آیه۴۳.    

التــئبون العـبدون الحـمدون الســئحون الرکعون السـجدون الامرون بالمعروف والناهون عن المنکر والحـفظون لحدود الله وبشر المؤمنین.
[۲۳۸] . «الراکعون» کسانی‌اند که در نماز واجب، رکوع را به جا می‌آورند. مجمع البیان، ج۵-۶، ص۱۱۴.
[۲۳۹] توبه/سوره۹، آیه۱۱۲.    

یـایها الذین ءامنوا ارکعوا واسجدوا واعبدوا ربکم...
[۲۴۰] . امر به رکوع و سجود مفید وجوب آنها است و ممکن است مقصود از «وارکعوا...» نماز باشد و علت تعبیر از نماز به رکوع این است که رکوع از اعظم اجزای نماز است. کنزالعرفان، ج۱، ص۱۲۴ و ۱۲۶.
[۲۴۱] حج/سوره۲۲، آیه۷۷.    

واذا قیل لهم ارکعوا لایرکعون.
[۲۴۲] . از «ارکعوا» یعنی صلوا (نماز بخوانید). مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۶۳۶.
[۲۴۳] روح المعانی، ج۱۶، جزء ۲۹، ص۳۰۷ وجه تعبیر نماز به رکوع این است که رکوع از واجبات نماز و از ارکان آن است.
[۲۴۴] مرسلات/سوره۷۷، آیه۴۸.    

۳۱۴۸. استحباب ذکر: سبحان ربی العظیم در رکوع:
فسبح باسم ربک العظیم.
[۲۴۵] . نقل شده: هنگامی که آیه یاد شده نازل شد، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمود: آن را در رکوع تان قرار دهید. تفسیر نورالثقلین، ج۵، ص۲۲۵، ح ۷۶ - ۷۸.
[۲۴۶] واقعه/سوره۵۶، آیه۷۴.    

فسبح باسم ربک العظیم.
[۲۴۷] . بنا بر روایتی وقتی که آیه «فسبح باسم ربک العظیم» نازل شد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمود: آن را در رکوع تان قرار دهید. تفسیر نورالثقلین، ج۵، ص۵۵۴، ح ۹.
[۲۴۸] من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۱۵.
[۲۴۹] حاقه/سوره۶۹، آیه۵۲.    


۳. سجده
۳۱۴۹. سجده، از واجبات نماز:
التــئبون العـبدون الحـمدون الســئحون الرکعون السـجدون...
[۲۵۰] . «الساجدون» کسانی‌اند که در نماز واجب سجده به جا می‌آورند. مجمع البیان، ج۵-۶، ص۱۱۴.
[۲۵۱] توبه/سوره۹، آیه۱۱۲.    

فسبح بحمد ربک وکن من السـجدین.
[۲۵۲] . مقصود از «ساجدین» مصلین‌اند. مجمع البیان، ج۵-۶، ص۵۳۴ بنا بر این می‌توان فهمید که سجده از اجزاء مهم نماز است.
[۲۵۳] حجر/سوره۱۵، آیه۹۸.    

یـایها الذین ءامنوا ارکعوا واسجدوا...
[۲۵۴] . مقصود از آیه این است که در شب برای پروردگارشان بیتوته می‌کنند و نماز شب می‌خوانند و در آن سجده به جا می‌آورند. مجمع البیان، ج۷-۸، ص۲۷۹ بنابراین می‌شود استفاده کرد که سجده از اجزای واجب در نماز است.
[۲۵۵] حج/سوره۲۲، آیه۷۷.    

والذین یبیتون لربهم سجدا وقیـمـا.
[۲۵۶] فرقان/سوره۲۵، آیه۶۴.    

وتقلبک فی السـجدین.
[۲۵۷] . مراد از «تقلبک فی الساجدین»، «مصلین» است. مجمع البیان، ج۷ - ۸، ص۳۲۲ و می‌شود از چنین تعبیری وجوب سجده در نماز را فهمید.
[۲۵۸] شعراء/سوره۲۶، آیه۲۱۹.    

امن هو قـنت ءاناء الیل ساجدا وقائمـا یحذر الاخرة ویرجوا رحمة ربه.... .
[۲۵۹] زمر/سوره۳۹، آیه۹.    

.. وقد کانوا یدعون الی السجود وهم ســلمون.
[۲۶۰] . امر به سجود، مفید وجوب آنها است. کنزالعرفان، ج۱، ص۱۲۴ و ۱۲۶.
[۲۶۱] قلم/سوره۶۸، آیه۴۳.    

۳۱۵۰. وجوب قرار دادن اعضای هفت گانه (پیشانی، دو کف دست، و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پا) بر زمین، هنگام سجده:
وان المسـجد لله فلا تدعوا مع الله احدا.
[۲۶۲] . بنا بر قولی، مقصود از «المساجد» اعضای هفت گانه انسان را است که به وسیله آنها سجده می‌شود و این قول به واسطه سخن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تایید می‌گردد که فرمود: مامور شدم که با هفت عضو سجده کنم. زبدة البیان، ص۱۲۶.
[۲۶۳] جن/سوره۷۲، آیه۱۸.    

۳۱۵۱. استحباب ذکر «سبحان ربی الاعلی» در سجده:
سبح اسم ربک الاعلی.
[۲۶۴] . روایت شده هنگامی که آیه یاد شده نازل شد، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمود: آن را در سجده قرار دهید. تفسیر نورالثقلین، ج۵، ص۵۵۴، ح ۹.
[۲۶۵] اعلی/سوره۸۷، آیه۱.    


۴. صلوات
۳۱۵۲. وجوب صلوات بر محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در تشهد:
ان الله وملـئکته یصلون علی النبی یـایها الذین ءامنوا صلوا علیه...
[۲۶۶] . ظاهر «صلوا» دال بر وجوب است و احتمال دارد مقصود از این وجوب (صلوات) همان صلواتی باشد که جزء تشهد است. زبدة البیان، ص۱۳۱.
[۲۶۷] احزاب/سوره۳۳، آیه۵۶.    


۵. قرائت
۳۱۵۳. وجوب قرائت، در نماز:
اقم الصلوة لدلوک الشمس الی غسق الیل وقرءان الفجر ان قرءان الفجر کان مشهودا.
[۲۶۸] . «قرآن الفجر» مفعول «اقم» و عطف به «الصلاة» است لذا همان گونه که نماز، متعلق امر و واجب است، قرائت هم متعلق همان امر و واجب است و مؤید این برداشت، سخن بعضی از مفسران است که گفته‌اند: «قرآن الفجر» دلالت دارد بر اینکه نماز جز با قرائت محقق نمی‌شود، زیرا در آن امر شده که اقامه نماز همراه با قرائت باشد و حتی به نماز (صبح) قرائت اطلاق شده است. مجمع البیان، ج۵-۶، ص۶۷۰.
[۲۶۹] اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    

۳۱۵۴. لزوم اعتدال در صدا به هنگام قرائت نماز:
... ولا تجهر بصلاتک ولا تخافت بها وابتغ بین ذلک سبیلا.
[۲۷۰] اسراء/سوره۱۷، آیه۱۱۰.    

۳۱۵۵. لزوم سکوت مامومین هنگام قرائت قرآن امام جماعت:
واذا قرئ القرءان فاستمعوا له وانصتوا لعلکم ترحمون.
[۲۷۱] . نقل شده: برخی مسلمانان، هنگام نماز جماعت صحبت می‌کردند آیه شریفه نازل شد و دستور داد که در حال نماز به قرائت امام جماعت گوش فرادهند. زبدة البیان، ص۱۸۶.
[۲۷۲] اعراف/سوره۷، آیه۲۰۴.    


۶. قصد قربت
۳۱۵۶. لزوم اقامه نماز به قصد قربت و نیت خالص:
حـفظوا علی الصلوت والصلوة الوسطی وقوموا لله قـنتین.
[۲۷۳] بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    

ان المنـفقین یخـدعون الله وهو خـدعهم واذا قاموا الی الصلوة قاموا کسالی یراءون الناس...
[۲۷۴] نساء/سوره۴، آیه۱۴۲.    

قل ان صلاتی... لله رب العــلمین.
[۲۷۵] انعام/سوره۶، آیه۱۶۲.    

وما امروا الا لیعبدوا الله مخلصین له الدین حنفاء ویقیموا الصلوة ویؤتوا الزکوة وذلک دین القیمة.
[۲۷۶] . ذکر «و یقیموا الصلوة» بعد از «لیعبدوا الله مخلصین» از باب ذکر خاص پس از عام است و اخلاص در آن جریان دارد.
[۲۷۷] بینه/سوره۹۸، آیه۵.    


۷. قیام
۳۱۵۷. وجوب نماز گزاردن، به صورت ایستادن:
حـفظوا علی الصلوت والصلوة الوسطی وقوموا لله قـنتین.
[۲۷۸] . از این آیه استدلال شده است به وجوب قیام در نماز. مجمع البیان، ج۱ - ۲، ص۶۰۰.
[۲۷۹] کنزالعرفان، ج۱، ص۱۱۵.
[۲۸۰] بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    

الذین یذکرون الله قیـمـا وقعودا...
[۲۸۱] . روایتی از امام باقر علیه‌السّلام است که فرمود: مقصود از «الذین یذکرون الله قیاما»[۱۹۵]     سالم است که باید نماز را به صورت ایستاده بخواند، مؤید این برداشت است. الکافی، ج۳، ص۴۱۱، ح ۱۱.
[۲۸۲] تفسیر عیاشی، ج۱، ص۲۱۱، ح ۱۷۴۵.
[۲۸۳] آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۱.    

فاذا قضیتم الصلوة فاذکروا الله قیـمـا...
[۲۸۴] . احتمال داده شده که «فاذکروا الله» به این معنا باشد که نماز را در حال صحت و سلامت، ایستاده بخوانید. زبدة البیان، ص۱۷۹.
[۲۸۵] نساء/سوره۴، آیه۱۰۳.    


۸. نیت
۳۱۵۸. وجوب نیت، در نماز:
حـفظوا علی الصلوت والصلوة الوسطی وقوموا لله قـنتین.
[۲۸۶] . «الله» اشاره بر وجوب نیت در نماز دارد. کنزالعرفان، ج۱، ص۱۱۵.
[۲۸۷] بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    


فهرست مندرجات

۱ - پانویس
۲ - منبع

۱. ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۰.    
۲. ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۳.    
۳. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۱۰.    
۴. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    
۵. ↑ نساء/سوره۴، آیه۷۷.    
۶. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    
۷. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۳.    
۸. ↑ انعام/سوره۶، آیه۷۲.    
۹. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۸۷.    
۱۰. ↑ هود/سوره۱۱، آیه۸۷.    
۱۱. ↑ هود/سوره۱۱، آیه۱۱۴.    
۱۲. ↑ ابراهیم/سوره۱۴، آیه۳۷.    
۱۳. ↑ ابراهیم/سوره۱۴، آیه۴۰.    
۱۴. ↑ . مراد از «سبع» نماز می‌باشد. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۲۲۵.
۱۵. ↑ حجر/سوره۱۵، آیه۸۷.    
۱۶. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    
۱۷. ↑ . مراد از آیه، نمازهای پنجگانه است. مجمع البیان، ج۷ - ۸، ص۵۷ - ۵۸.
۱۸. ↑ طه/سوره۲۰، آیه۱۳۰.    
۱۹. ↑ طه/سوره۲۰، آیه۱۴.    
۲۰. ↑ طه/سوره۲۰، آیه۱۳۲.    
۲۱. ↑ انبیاء/سوره۲۱، آیه۷۳.    
۲۲. ↑ حج/سوره۲۲، آیه۷۸.    
۲۳. ↑ نور/سوره۲۴، آیه۵۶.    
۲۴. ↑ عنکبوت/سوره۲۹، آیه۴۵.    
۲۵. ↑ روم/سوره۳۰، آیه۳۱.    
۲۶. ↑ لقمان/سوره۳۱، آیه۱۷.    
۲۷. ↑ احزاب/سوره۳۳، آیه۳۳.    
۲۸. ↑ مجادله/سوره۵۸، آیه۱۳.    
۲۹. ↑ مزمل/سوره۷۳، آیه۲۰.    
۳۰. ↑ . برخی گفته‌اند: مقصود از «فصل لربک» نمازهای واجب است. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۸۳۷.
۳۱. ↑ کوثر/سوره۱۰۸، آیه۲.    
۳۲. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    
۳۳. ↑ . بنا بر قولی، نماز «طرفی النهار» شامل نماز صبح، ظهر، عصر و نماز «زلفا من اللیل» شامل نماز مغرب و عشا می‌شود. مجمع البیان، ج۵ - ۶، ص۳۰۶.
۳۴. ↑ هود/سوره۱۱، آیه۱۱۴.    
۳۵. ↑ . آیه یاد شده جامع نمازهای پنجگانه است، زیرا نماز به هنگام زوال خورشید شامل نماز ظهر و عصر و «غسق اللیل» شامل نماز مغرب و عشا می‌شود و مقصود از «قرآن الفجر» نماز صبح است. مجمع البیان، ج۵ - ۶، ص۶۶۷.
۳۶. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    
۳۷. ↑ . بنا بر قولی، مراد از تسبیح در آیه، نماز است. زبدة البیان، ص۹۶.
۳۸. ↑ طه/سوره۲۰، آیه۱۳۰.    
۳۹. ↑ . از ابن عباس سؤال شد: آیا نمازهای پنجگانه را در قرآن می‌یابی؟ گفت: آری، و آیه یاد شده را قرائت نمود، بنابراین مقصود از تسبیح در «حین تمسون» نماز مغرب و عشا است و در «حین تصبحون» نماز صبح می‌باشد و در «عشیا» نماز عصر و «حین تظهرون» نماز ظهر است. زبدة البیان، ص۹۶.
۴۰. ↑ روم/سوره۳۰، آیه۱۷.    
۴۱. ↑ روم/سوره۳۰، آیه۱۸.    
۴۲. ↑ ق/سوره۵۰، آیه۳۹.    
۴۳. ↑ ق/سوره۵۰، آیه۴۰.    
۴۴. ↑ قلم/سوره۶۸، آیه۴۳.    
۴۵. ↑ مدثر/سوره۷۴، آیه۳۹ - ۴۳.    
۴۶. ↑ مدثر/سوره۷۴، آیه۴۶.    
۴۷. ↑ قیامت/سوره۷۵، آیه۳۱.    
۴۸. ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۰.    
۴۹. ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۳.    
۵۰. ↑ بقره/سوره۲، آیه۸۳.    
۵۱. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۸۷.    
۵۲. ↑ طه/سوره۲۰، آیه۱۱.    
۵۳. ↑ طه/سوره۲۰، آیه۱۴.    
۵۴. ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۰.    
۵۵. ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۳.    
۵۶. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
۵۷. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
۵۸. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۳.    
۵۹. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    
۶۰. ↑ بینه/سوره۹۸، آیه۴.    
۶۱. ↑ بینه/سوره۹۸، آیه۵.    
۶۲. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۹.    
۶۳. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    
۶۴. ↑ . «شطر» به معنای جهت است و برای کسانی که حاضر و در حکم حاضرند و در آن جا زندگی کنند خود کعبه قبله آنها است، ولی کسانی که حاضر نیستند جهت قبله برای آنها مطرح است. کنزالعرفان، ج۱، ص۸۵.
۶۵. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۴۴.    
۶۶. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۴۹.    
۶۷. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۵۰.    
۶۸. ↑ . طبق قولی، مقصود از «وانحر» استقبال قبله در نماز است. زبدة البیان، ص۱۳۶.
۶۹. ↑ کوثر/سوره۱۰۸، آیه۲.    
۷۰. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۴۲.    
۷۱. ↑ . بنا بر احتمالی، مراد از «یذکرون» «یصلون» (نماز می‌خوانند) است که بر حسب توان آن را انجام می‌دهند که روایات خاصه و عامه بر آن دلالت دارد و بر خواندن نماز در همه حال با رعایت سلسله مراتب متذکر شده است. زبدة البیان، ص۱۹۷ - ۱۹۸.
۷۲. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۱.    
۷۳. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۱.    
۷۴. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۱.    
۷۵. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۱.    
۷۶. ↑ مریم/سوره۱۹، آیه۵۹.    
۷۷. ↑ . از امام صادق علیه‌السّلام درباره سخن خداوند «الذین هم عن صلاتهم ساهون» سؤال شد، فرمود: مقصود از آن ترک نماز و کوتاهی و سستی در برگزاری آن است. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۸۳۴.
۷۸. ↑ تفسیر نورالثقلین، ج۵، ص۶۷۸، ح ۸.
۷۹. ↑ ماعون/سوره۱۰۷، آیه۴ - ۶.    
۸۰. ↑ . طبق قولی، مقصود از آیه یاد شده این است که همه نمازها را نباید به جهر خواند و همه آنها را هم نباید به اخفات خواند، بلکه نمازهای شب (مغرب، عشا و صبح) به جهر و نمازهای روز (ظهر و عصر) به اخفات خوانده شود. مجمع البیان، ج۵ - ۶، ص۶۸۹.
۸۱. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۱۱۰.    
۸۲. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۴۲.    
۸۳. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۴۵.    
۸۴. ↑ توبه/سوره۹، آیه۵۴.    
۸۵. ↑ علق/سوره۹۶، آیه۹.    
۸۶. ↑ علق/سوره۹۶، آیه۱۰.    
۸۷. ↑ علق/سوره۹۶، آیه۱۵ - ۱۸.    
۸۸. ↑ علق/سوره۹۶، آیه۹.    
۸۹. ↑ علق/سوره۹۶، آیه۱۰.    
۹۰. ↑ علق/سوره۹۶، آیه۱۹.    
۹۱. ↑ . برخی مفسران «رابطوا» را به انتظار نماز پس از نماز تفسیر کرده‌اند و این مطلب از علی علیه‌السّلام نقل شده است. مجمع البیان، ج۱ - ۲، ص۹۱۸.
۹۲. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۲۰۰.    
۹۳. ↑ . مقصود از «تبتیل» در آیه بنا بر روایت نقل شده از امام باقر و امام صادق علیهما السلام بالا بردن دستها در نماز است. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۵۷۱.
۹۴. ↑ مزمل/سوره۷۳، آیه۸.    
۹۵. ↑ . از امام صادق علیه‌السّلام روایت شده که مراد از «وانحر» بالا بردن دستها به سمت قبله، در آغاز نماز است. زبدة البیان، ص۱۳۷.
۹۶. ↑ کوثر/سوره۱۰۸، آیه۲.    
۹۷. ↑ . مؤید برداشت یاد شده روایت امام حسن مجتبی علیه السلاماست که حضرت وقتی به نماز می‌ایستاد بهترین لباسش را می‌پوشید: به او گفته شد: یابن رسول الله، چرا بهترین لباست را می‌پوشی؟ فرمود: خدای متعال جمیل است و جمال را دوست می‌دارد و من لباس زیبا را برای پروردگارم می‌پوشم، چرا که می‌فرماید: «خذوا زینتکم عند کل مسجد» لذا دوست دارم بهترین لباسم را بپوشم. تفسیر عیاشی، ج۲، ص۱۴، ح ۲۹.
۹۸. ↑ تفسیر نورالثقلین، ج۲، ص۱۹، ح ۶۷.
۹۹. ↑ اعراف/سوره۷، آیه۳۱.    
۱۰۰. ↑ مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱.    
۱۰۱. ↑ مؤمنون/سوره۲۳، آیه۲.    
۱۰۲. ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۵.    
۱۰۳. ↑ . مؤید برداشت مزبور روایت امام باقر و امام صادق علیهما السلام است که فرمودند: (مقصود از آیه) گروهی‌اند که هنگام فرا رسیدن نماز تجارت را ترک کرده، به سوی نماز می‌روند. مجمع البیان، ج۷ - ۸، ص۲۲۷ - ۲۲۸.
۱۰۴. ↑ تفسیر نورالثقلین، ج۳، ص۶۱۰، ح ۱۹۳.
۱۰۵. ↑ نور/سوره۲۴، آیه۳۷.    
۱۰۶. ↑ . مؤید این برداشت، عمل امام صادق علیه‌السّلام است. تفسیر نورالثقلین، ج۳، ص۸۴، ح ۲۲۰ - ۲۲۱.
۱۰۷. ↑ نحل/سوره۱۶، آیه۹۸.    
۱۰۸. ↑ . امام صادق علیه‌السّلام فرمودند: مقصود از آیه، مستی خواب است. الکافی، ج۳، ص۳۷۱، ح ۱۵.
۱۰۹. ↑ تفسیر عیاشی، ج۱، ص۲۴۲، ح ۱۳۴ و ۱۳۷.
۱۱۰. ↑ تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۴۸۳، ح ۲۶۰ - ۲۶۴.
۱۱۱. ↑ نساء/سوره۴، آیه۴۳.    
۱۱۲. ↑ . بنا بر قولی، این آیه می‌تواند دلیل باشد بر اثبات اذان به نص قرآن الکشاف، ج۱، ص۶۵۰ و از ظاهر آیه استفاده می‌شود اذان گفتن هنگام نماز از سنتهای رایج بین مسلمانان بوده است و این امر حداقل ظهور در استحباب دارد.
۱۱۳. ↑ مائده/سوره۵، آیه۵۸.    
۱۱۴. ↑ . مقصود از «اذا نودی للصلوة» اذان می‌باشد. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۴۳۴.
۱۱۵. ↑ الکشاف، ج۴، ص۵۳۰.
۱۱۶. ↑ جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    
۱۱۷. ↑ نساء/سوره۴، آیه۴۳.    
۱۱۸. ↑ . از آیه مذکور استدلال شده بر اینکه، تارک نماز با اعتقاد به جواز آن مرتد و کشتن وی واجب است. زبدة البیان، ص۱۶۳.
۱۱۹. ↑ توبه/سوره۹، آیه۵.    
۱۲۰. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۳.    
۱۲۱. ↑ . بنا بر قولی، نماز «طرفی النهار» شامل نماز صبح، ظهر، عصر و نماز «زلفا من اللیل» شامل نماز مغرب و عشا می‌شود. مجمع البیان، ج۵ - ۶، ص۳۰۶.
۱۲۲. ↑ هود/سوره۱۱، آیه۱۱۴.    
۱۲۳. ↑ . آیه یاد شده جامع نمازهای پنجگانه است، زیرا نماز به هنگام زوال خورشید شامل نماز ظهر و عصر و «غسق اللیل» شامل نماز مغرب و عشا می‌شود و مقصود از «قرآن الفجر» نماز صبح است. مجمع البیان، ج۵ - ۶، ص۶۶۷.
۱۲۴. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    
۱۲۵. ↑ . بنا بر قولی، مراد از تسبیح در آیه، نماز است. زبدة البیان، ص۹۶.
۱۲۶. ↑ طه/سوره۲۰، آیه۱۳۰.    
۱۲۷. ↑ . از ابن عباس سؤال شد: آیا نمازهای پنجگانه را در قرآن می‌یابی؟ گفت: آری، و آیه یاد شده را قرائت نمود، بنابراین مقصود از تسبیح در «حین تمسون» نماز مغرب و عشا است و در «حین تصبحون» نماز صبح می‌باشد و در «عشیا» نماز عصر و «حین تظهرون» نماز ظهر است. زبدة البیان، ص۹۶.
۱۲۸. ↑ روم/سوره۳۰، آیه۱۷.    
۱۲۹. ↑ روم/سوره۳۰، آیه۱۸.    
۱۳۰. ↑ ق/سوره۵۰، آیه۳۹.    
۱۳۱. ↑ ق/سوره۵۰، آیه۴۰.    
۱۳۲. ↑ . بنا بر روایت وارده از امام باقر و امام صادق علیهما السلام مقصود از «الوسطی» نماز ظهر است و بنا بر قولی مراد از آن نماز عصر است و روایتی از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم هم بر آن دلالت دارد. زبدة البیان، ص۸۱ - ۸۲.
۱۳۳. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    
۱۳۴. ↑ . مراد از امر به محافظت بر نمازها، خواندن آنها در اوقات آن و مداومت نمودن بر آن است. زبدة البیان، ص۸۱.
۱۳۵. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    
۱۳۶. ↑ . مراد از «قرآن الفجر» نماز فجر (صبح) است و جمله «کان مشهودا» اشاره دارد بر تاکید و مبالغه نمودن خواندن نماز صبح در اول وقت. زبدة البیان، ص۹۲.
۱۳۷. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    
۱۳۸. ↑ . مراد از «غسق اللیل» تاریکی زیاد و شدید است که عبارت از نصف و نیمه شب است و آیه یاد شده دلالت دارد بر اینکه آخر وقت نماز عشا نصف شب است. این مطلب از امام باقر و امام صادق علیهما السلام روایت شده است. کنزالعرفان، ج۱، ص۶۷.
۱۳۹. ↑ کنزالعرفان، ج۱، ص۷۲.
۱۴۰. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    
۱۴۱. ↑ . «اقم الصلوة لذکری» یعنی اگر نماز فوت شد و آن را فراموش کردی هرگاه یادت آمده انجامش بده. زبدة البیان، ص۱۶۲ این برداشت را روایت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم که فرمود: کسی که نماز را فراموش کرد هرگاه یادش آمد انجام دهد، زیرا خدای تعالی فرمود: «اقم الصلوة لذکری» سنن ابن ماجه، ج۱، ص۲۲۷، ح ۶۹۷.
۱۴۲. ↑ مجمع البیان، ج۷ - ۸، ص۱۱ تایید می‌کند.
۱۴۳. ↑ طه/سوره۲۰، آیه۱۴.    
۱۴۴. ↑ . امام صادق علیه‌السّلام فرمود: هر چه (از نماز) در شب فوت شد در روز قضایش را انجام بده. خدای متعال فرمود: «و هو الذی...» مقصود این است آنچه از انسان در شب فوت شده در روز انجامش دهد و آنچه در روز فوت شده در شب قضایش را انجام دهد. تفسیر نورالثقلین، ج۴، ص۲۶، ح ۸۸.
۱۴۵. ↑ فرقان/سوره۲۵، آیه۶۲.    
۱۴۶. ↑ . آیه درباره نماز علی علیه‌السّلام نازل شده که حضرت در رکوع صدقه داد و نماز را هم ادامه داد. الکشاف، ج۱، ص۶۴۹ بنابراین معلوم می‌شود کارهای کوچک خللی به نماز وارد نمی‌کند. کنزالعرفان، ص۱۴۳.
۱۴۷. ↑ مائده/سوره۵، آیه۵۵.    
۱۴۸. ↑ ماعون/سوره۱۰۷، آیه۴.    
۱۴۹. ↑ ماعون/سوره۱۰۷، آیه۶.    
۱۵۰. ↑ نساء/سوره۴، آیه۴۳.    
۱۵۱. ↑ مائده/سوره۵، آیه۶.    
۱۵۲. ↑ . آیه اشعار دارد بر لزوم همراهی ماموم با امام در رکوع. زبدة البیان، ص۱۸۳.
۱۵۳. ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۳.    
۱۵۴. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۴۳.    
۱۵۵. ↑ . احتمال دارد که این آیه اشاره داشته باشد به تحقق جماعت با درک رکوع امام در نماز. زبدة البیان، ص۱۸۳.
۱۵۶. ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۳.    
۱۵۷. ↑ . نقل شده که برخی از مسلمانان، در هنگام نماز جماعت صحبت می‌کردند. آیه نازل شد و دستور داد که در حال نماز به قرائت امام جماعت گوش فرا دهند. زبدة البیان، ص۱۸۶.
۱۵۸. ↑ اعراف/سوره۷، آیه۲۰۴.    
۱۵۹. ↑ . اولی و سزاوار آن است که امر در آیه (وارکعوا الراکعین) حمل بر نماز جماعت شود، در این صورت این امر رجحان را می‌رساند که در نماز جمعه و عیدین واجب می‌باشد و در نمازهای پنجگانه یومیه مستحب است بنا به نظر اکثر مسلمین. زبدة البیان، ص۱۸۳.
۱۶۰. ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۳.    
۱۶۱. ↑ . آیه یاد شده دلالت دارد بر ارجحیت نماز جماعت، زیرا امر شده که (حتی) در حال خوف بر آن محافظت گردد. کنزالعرفان، ص۱۷۱.
۱۶۲. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
۱۶۳. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    
۱۶۴. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۴۳.    
۱۶۵. ↑ . برخی احتمال داده‌اند که مقصود از «وارکعوا مع الراکعین» نمازهایی باشد که خواندن آنها به صورت جماعت واجب است، مثل نماز جمعه. زبدة البیان، ص۱۸۳.
۱۶۶. ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۳.    
۱۶۷. ↑ جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    
۱۶۸. ↑ جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    
۱۶۹. ↑ . بنا بر یک احتمال، مقصود از «ترکوک قائما» این است که تو در حال خواندن خطبه بودی و آنها به هر سوی و سمت رفتند، بنابراین احتمال آیه دلالت دارد بر شرطیت قیام در خطبه نماز جمعه. کنزالعرفان، ص۱۵۷.
۱۷۰. ↑ جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    
۱۷۱. ↑ جمعه/سوره۶۲، آیه۱۱.    
۱۷۲. ↑ جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    
۱۷۳. ↑ . از جمله «ترکوک قائما» فهمیده می‌شود که خطبه را باید خود امام جمعه بخواند.
۱۷۴. ↑ جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    
۱۷۵. ↑ جمعه/سوره۶۲، آیه۱۱.    
۱۷۶. ↑ جمعه/سوره۶۲، آیه۹.    
۱۷۷. ↑ جمعه/سوره۶۲، آیه۱۱.    
۱۷۸. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
۱۷۹. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    
۱۸۰. ↑ . ظاهر «فلیس علیکم جناح» بر جواز دلالت دارد، لیکن چون مطلق است، می‌توان از آن برداشت وجوب کرد و روایت امام باقر علیه‌السّلام نیز مؤید این برداشت است. من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۲۷۸، ح ۱.
۱۸۱. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
۱۸۲. ↑ . مراد از «فاذا سجدوا» سجده دوم در رکعت اول است مجمع البیان، ج۳ - ۴، ص۱۵۶ و این حکم در صورتی است که جنگجویان بخواهند به صورت دو گروه با یک امام، نماز جماعت به جا آورند.
۱۸۳. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
۱۸۴. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    
۱۸۵. ↑ . هرگاه انسان در حال جنگ و یا خوف و ترس از دشمن بود در این حالت لازم نیست تمام شرایط نماز از قبیل سکون، قبله و تمام خواندن و... رعایت شود و می‌توان به هر صورتی که ممکن است نماز خواند و به این نماز در اصطلاح، نماز خوف گفته می‌شود.
۱۸۶. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    
۱۸۷. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۹.    
۱۸۸. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    
۱۸۹. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    
۱۹۰. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۹.    
۱۹۱. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
۱۹۲. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    
۱۹۳. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    
۱۹۴. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
۱۹۵. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۳.    
۱۹۶. ↑ . «من» در آیه برای تبعیض است که مراد از تبعض، مخصوص و مقام فعلی (ابراهیم) می‌باشد و از آیه وجوب (خواندن) دو رکعت نماز طواف در آن مقام فهمیده می‌شود. زبدة البیان، ص۳۶۸.
۱۹۷. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۲۵.    
۱۹۸. ↑ . برخی احتمال داده‌اند که مقصود از «وارکعوا مع الراکعین» نمازهایی باشد که خواندن آنها به صورت جماعت واجب است، مثل عیدین. زبدة البیان، ص۱۸۳.
۱۹۹. ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۳.    
۲۰۰. ↑ . بنا بر قولی از آیه، صدقه (زکات) فطره و نماز عید اراده شده است و این برداشت هم بر اساس روایت منقول از امام صادق علیه‌السّلام می‌باشد. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۷۲۲.
۲۰۱. ↑ اعلی/سوره۸۷، آیه۱۴.    
۲۰۲. ↑ اعلی/سوره۸۷، آیه۱۵.    
۲۰۳. ↑ . برخی گفته‌اند: مقصود از «فصل لربک» نماز عید (قربان) است و این آیه دلیلی بر وجوب آن است. زبدة البیان، ص۱۳۶.
۲۰۴. ↑ کوثر/سوره۱۰۸، آیه۲.    
۲۰۵. ↑ . از امام باقر علیه‌السّلام درباره چگونگی و مقدار نماز در سفر سؤال شد: حضرت با تمسک به آیه وجوب تقصیر، شکسته شدن نماز در سفر را استدلال فرمود. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۱۷۴.
۲۰۶. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.    
۲۰۷. ↑ . براساس روایت منقول از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم مقصود از «وادبار السجود» دو رکعت نماز پس از مغرب است. مجمع البیان، ج۹-۱۰، ص۲۲۵.
۲۰۸. ↑ ق/سوره۵۰، آیه۴۰.    
۲۰۹. ↑ . در روایت امام باقر علیه‌السّلام «و ادبار النجوم» به نافله صبح تفسیر شده است. مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۲۵۷.
۲۱۰. ↑ طور/سوره۵۲، آیه۴۹.    
۲۱۱. ↑ . در برخی روایات با استناد به آیه مزبور آمده است که در نماز مستحبی هنگام سفر توجه به قبله واجب نیست تفسیر عیاشی، ج۱، ص۵۶، ح ۸۰.
۲۱۲. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۱۵.    
۲۱۳. ↑ . بنابر قولی، آیه مذکور درباره خواندن نماز مستحبی برای مسافر در حال حرکت نازل شده است. مجمع البیان، ج۱-۲، ص۳۶۳.
۲۱۴. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۱۵.    
۲۱۵. ↑ . بنابرقولی، مقصود از «من اللیل فتهجد...» نماز شب است. زبدة البیان، ص۹۹.
۲۱۶. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۷۹.    
۲۱۷. ↑ ق/سوره۵۰، آیه۴۰.    
۲۱۸. ↑ طور/سوره۵۲، آیه۴۹.    
۲۱۹. ↑ مزمل/سوره۷۳، آیه۱ - ۴.    
۲۲۰. ↑ مزمل/سوره۷۳، آیه۶.    
۲۲۱. ↑ مزمل/سوره۷۳، آیه۲۰.    
۲۲۲. ↑ انسان/سوره۷۶، آیه۲۶.    
۲۲۳. ↑ . در روایت منقول از امام صادق علیه‌السّلام «والمستغفرین بالاسحار» به نماز شب تفسیر شده است. مجمع البیان، ج۱-۲، ص۷۱۴.
۲۲۴. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۱۷.    
۲۲۵. ↑ سجده/سوره۳۲، آیه۱۵.    
۲۲۶. ↑ سجده/سوره۳۲، آیه۱۶.    
۲۲۷. ↑ ذاریات/سوره۵۱، آیه۱۷.    
۲۲۸. ↑ ذاریات/سوره۵۱، آیه۱۸.    
۲۲۹. ↑ مزمل/سوره۷۳، آیه۲۰.    
۲۳۰. ↑ توبه/سوره۹، آیه۸۴.    
۲۳۱. ↑ توبه/سوره۹، آیه۸۴.    
۲۳۲. ↑ . ازاین آیه بر وجوب تکبیرة الاحرام استدلال شده است. زبدة البیان، ص۱۲۵.
۲۳۳. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۱۱۱.    
۲۳۴. ↑ . مشهور از این آیات بر وجوب تکبیرة الاحرام، استدلال نموده‌اند. زبدة البیان، ص۱۲۵.
۲۳۵. ↑ مدثر/سوره۷۴، آیه۳.    
۲۳۶. ↑ . این آیه دلالت می‌کند که رکوع، واجب است. زبدة البیان، ص۱۸۲ـ ۱۸۳.
۲۳۷. ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۳.    
۲۳۸. ↑ . «الراکعون» کسانی‌اند که در نماز واجب، رکوع را به جا می‌آورند. مجمع البیان، ج۵-۶، ص۱۱۴.
۲۳۹. ↑ توبه/سوره۹، آیه۱۱۲.    
۲۴۰. ↑ . امر به رکوع و سجود مفید وجوب آنها است و ممکن است مقصود از «وارکعوا...» نماز باشد و علت تعبیر از نماز به رکوع این است که رکوع از اعظم اجزای نماز است. کنزالعرفان، ج۱، ص۱۲۴ و ۱۲۶.
۲۴۱. ↑ حج/سوره۲۲، آیه۷۷.    
۲۴۲. ↑ . از «ارکعوا» یعنی صلوا (نماز بخوانید). مجمع البیان، ج۹ - ۱۰، ص۶۳۶.
۲۴۳. ↑ روح المعانی، ج۱۶، جزء ۲۹، ص۳۰۷ وجه تعبیر نماز به رکوع این است که رکوع از واجبات نماز و از ارکان آن است.
۲۴۴. ↑ مرسلات/سوره۷۷، آیه۴۸.    
۲۴۵. ↑ . نقل شده: هنگامی که آیه یاد شده نازل شد، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمود: آن را در رکوع تان قرار دهید. تفسیر نورالثقلین، ج۵، ص۲۲۵، ح ۷۶ - ۷۸.
۲۴۶. ↑ واقعه/سوره۵۶، آیه۷۴.    
۲۴۷. ↑ . بنا بر روایتی وقتی که آیه «فسبح باسم ربک العظیم» نازل شد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمود: آن را در رکوع تان قرار دهید. تفسیر نورالثقلین، ج۵، ص۵۵۴، ح ۹.
۲۴۸. ↑ من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۱۵.
۲۴۹. ↑ حاقه/سوره۶۹، آیه۵۲.    
۲۵۰. ↑ . «الساجدون» کسانی‌اند که در نماز واجب سجده به جا می‌آورند. مجمع البیان، ج۵-۶، ص۱۱۴.
۲۵۱. ↑ توبه/سوره۹، آیه۱۱۲.    
۲۵۲. ↑ . مقصود از «ساجدین» مصلین‌اند. مجمع البیان، ج۵-۶، ص۵۳۴ بنا بر این می‌توان فهمید که سجده از اجزاء مهم نماز است.
۲۵۳. ↑ حجر/سوره۱۵، آیه۹۸.    
۲۵۴. ↑ . مقصود از آیه این است که در شب برای پروردگارشان بیتوته می‌کنند و نماز شب می‌خوانند و در آن سجده به جا می‌آورند. مجمع البیان، ج۷-۸، ص۲۷۹ بنابراین می‌شود استفاده کرد که سجده از اجزای واجب در نماز است.
۲۵۵. ↑ حج/سوره۲۲، آیه۷۷.    
۲۵۶. ↑ فرقان/سوره۲۵، آیه۶۴.    
۲۵۷. ↑ . مراد از «تقلبک فی الساجدین»، «مصلین» است. مجمع البیان، ج۷ - ۸، ص۳۲۲ و می‌شود از چنین تعبیری وجوب سجده در نماز را فهمید.
۲۵۸. ↑ شعراء/سوره۲۶، آیه۲۱۹.    
۲۵۹. ↑ زمر/سوره۳۹، آیه۹.    
۲۶۰. ↑ . امر به سجود، مفید وجوب آنها است. کنزالعرفان، ج۱، ص۱۲۴ و ۱۲۶.
۲۶۱. ↑ قلم/سوره۶۸، آیه۴۳.    
۲۶۲. ↑ . بنا بر قولی، مقصود از «المساجد» اعضای هفت گانه انسان را است که به وسیله آنها سجده می‌شود و این قول به واسطه سخن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تایید می‌گردد که فرمود: مامور شدم که با هفت عضو سجده کنم. زبدة البیان، ص۱۲۶.
۲۶۳. ↑ جن/سوره۷۲، آیه۱۸.    
۲۶۴. ↑ . روایت شده هنگامی که آیه یاد شده نازل شد، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمود: آن را در سجده قرار دهید. تفسیر نورالثقلین، ج۵، ص۵۵۴، ح ۹.
۲۶۵. ↑ اعلی/سوره۸۷، آیه۱.    
۲۶۶. ↑ . ظاهر «صلوا» دال بر وجوب است و احتمال دارد مقصود از این وجوب (صلوات) همان صلواتی باشد که جزء تشهد است. زبدة البیان، ص۱۳۱.
۲۶۷. ↑ احزاب/سوره۳۳، آیه۵۶.    
۲۶۸. ↑ . «قرآن الفجر» مفعول «اقم» و عطف به «الصلاة» است لذا همان گونه که نماز، متعلق امر و واجب است، قرائت هم متعلق همان امر و واجب است و مؤید این برداشت، سخن بعضی از مفسران است که گفته‌اند: «قرآن الفجر» دلالت دارد بر اینکه نماز جز با قرائت محقق نمی‌شود، زیرا در آن امر شده که اقامه نماز همراه با قرائت باشد و حتی به نماز (صبح) قرائت اطلاق شده است. مجمع البیان، ج۵-۶، ص۶۷۰.
۲۶۹. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    
۲۷۰. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۱۱۰.    
۲۷۱. ↑ . نقل شده: برخی مسلمانان، هنگام نماز جماعت صحبت می‌کردند آیه شریفه نازل شد و دستور داد که در حال نماز به قرائت امام جماعت گوش فرادهند. زبدة البیان، ص۱۸۶.
۲۷۲. ↑ اعراف/سوره۷، آیه۲۰۴.    
۲۷۳. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    
۲۷۴. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۴۲.    
۲۷۵. ↑ انعام/سوره۶، آیه۱۶۲.    
۲۷۶. ↑ . ذکر «و یقیموا الصلوة» بعد از «لیعبدوا الله مخلصین» از باب ذکر خاص پس از عام است و اخلاص در آن جریان دارد.
۲۷۷. ↑ بینه/سوره۹۸، آیه۵.    
۲۷۸. ↑ . از این آیه استدلال شده است به وجوب قیام در نماز. مجمع البیان، ج۱ - ۲، ص۶۰۰.
۲۷۹. ↑ کنزالعرفان، ج۱، ص۱۱۵.
۲۸۰. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    
۲۸۱. ↑ . روایتی از امام باقر علیه‌السّلام است که فرمود: مقصود از «الذین یذکرون الله قیاما»[۱۹۵]     سالم است که باید نماز را به صورت ایستاده بخواند، مؤید این برداشت است. الکافی، ج۳، ص۴۱۱، ح ۱۱.
۲۸۲. ↑ تفسیر عیاشی، ج۱، ص۲۱۱، ح ۱۷۴۵.
۲۸۳. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۱.    
۲۸۴. ↑ . احتمال داده شده که «فاذکروا الله» به این معنا باشد که نماز را در حال صحت و سلامت، ایستاده بخوانید. زبدة البیان، ص۱۷۹.
۲۸۵. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۰۳.    
۲۸۶. ↑ . «الله» اشاره بر وجوب نیت در نماز دارد. کنزالعرفان، ج۱، ص۱۱۵.
۲۸۷. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۸.    


فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم نماز»    



جعبه ابزار