خب‌ء (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَبْء (به فتح خاء وسکون باء) از
واژگان قرآن کریم و به معنی
پوشيده و
نهان است.
خَبْء به معنی پوشيده و نهان است.
راغب گويد: هر ذخيره شده پوشيده را خبأ گويند.
«خَبَأَ الشّيْ‌ءَ خَبْأً:سَتَرَهُ». اين كلمه در اصل مصدر است كه به معناى مفعول می‌آيد.
در
نهج البلاغه حكمت ۵ آمده:
««وَ الْمُسَالَمَةُ خَبْ‌ءُ الْعُيُوبِ».» «تسالم پوشيدن عيب‌ها است.»
و در
حكمت ۱۴۸ هست:
««الْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ».» «مرد زير زبانش پنهان است يعنى چون سخن گويد قدرش معلوم می‌شود.»
(أَلَّا يَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي يُخْرِجُ الْخَبْ‌ءَ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ يَعْلَمُ ما تُخْفُونَ وَ ما تُعْلِنُونَ) «
شيطان اعمالشان را بر آنان آراسته تا خدایى را كه در آسمان‌ها و زمين نهان را آشكار می‌كند و آن‌چه پنهان می‌كنيد و آشكار می‌داريد می‌داند،
سجده نكنند.»
اين ترجمه بنا بر آن است كه «الّا» را در اوّل
آيه مشدّد بخوانيم.
ظاهر قرآن آن است كه اين آيه سخن
هدهد است كه خطاب به
سليمان در باره
قوم سباء گفته است ولى كلمه‌اى عجيب و قابل دقّت است.
نهان را آشكار ميكند يعنى چه؟ نا گفته نماند: برق در ميان ذرّات
ابر و
عسل و
شير در
گل‌ها و
علف‌ها نهان است
خداوند به وسيله تخليه الكتريكى برق نهان را از ميان ابرها آشكار می‌كند و به وسيله
زنبور عسل و گاو، عسل و شير نهان را ظاهر می‌سازد. و ايضا تمام
حبوبات و ميوه‌ها و غيره در گازهاى هوا و املاح
دريا و
خاک و
آب، پنهان و نهان‌اند خداوند به وسيله گل‌ها و گياهان و
درختان آن‌ها را هر سال به اندازه معيّن آشكار می‌سازد و در اختيار مردم قرار می‌دهد و نيز نسل‌هاى آينده بشر و
حيوانات و
حشرات همه در عالم مخفى و مستوراند و به تدريج آشكار می‌شوند و به وجود خود ادامه می‌دهند.
سبحان اللّه چه واقعيّتى است؟!! درک هدهد چه درک عجيبى است؟! و شايد معنى آيه
(وَ إِنْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِلَّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ) (و هيچ چيز نيست، مگر آنكه خزاين آن نزد ماست. ولى ما جز به اندازه معيّنى آن رانازل نمى‌كنيم.)
همين باشد.
•
قرشی بنایی، علی اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «خب‌ء»، ج۲، ص۲۱۷-۲۱۸. واژه شناسی واژگان حکمت ۵ نهج البلاغهواژه شناسی واژگان حکمت ۱۴۸ نهج البلاغه
