• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خدد (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: مفردات نهج البلاغه (جلد ۱)

خَدَّ (به فتح خاء و دال مشدد) از واژگان نهج البلاغه و به معنی شكافتن و نيز به معنى رخسار و چهره است. از اين ماده يازده مورد در نهج البلاغه ديده مى‌شود.


خَدَّ
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۲۷.    
[۲] ذطریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۴۲.    
به معنی شكافتن است. «خَدَّ الارضَ‌: شقَّها»
[۳] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۲۳.    
و نيز به معنى رخسار و چهره آيد.
[۴] الزبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۸، ص۵۲.    


امام علی (علیه‌اسلام) در رابطه با خلقت زمين فرموده: «أَرْسَى أَوْتَادَهَا، وَضَرَبَ أَسْدَادَهَا، وَاسْتَفَاضَ عُيُونَهَا، وَخَدَّ أَوْدِيَتَهَا»
[۵] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۲۸، خطبه ۱۸۶.    
[۶] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۴۷، خطبه ۱۸۱.    
[۷] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۷۵، خطبه ۱۸۶.    
«ميخ‌هاى زمين را ثابت كرد و سدّهاى (كوه‌ها) آن را زد، و چشمه‌هايش را جارى ساخت و دره‌هايش را شكافت.»
[۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۲۷، خطبه ۱۸۶.    
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۶۷.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۰] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۰۶-۳۰۷.    
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۷، ص۲۲۴.    
[۱۲] هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۰۹-۱۱۰.    
[۱۳] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۸۷.    
)
درباره بى‌وفایى دنيا فرموده: «وَإِنَّمَا حَظُّ أَحَدِكُمْ مِنَ الاَْرْضِ، ذَاتِ الطُّولِ وَالْعَرْضِ، قِيدُ قَدِّهِ، مُتَعَفِّراً عَلى خَدِّهِ!»
[۱۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ۱۶۲-۱۶۳، خطبه ۸۲.    
[۱۵] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۴۴، خطبه ۸۱.    
[۱۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۱۴، خطبه ۸۳.    
«بهره هر يک از شما از زمين در طول و عرض آن، مقدار طول انسان است در حالی‌كه چهره‌اش بر خاک است.»
[۱۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۶۱، خطبه ۸۳.    
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۶۵.    
(منظور قبر است) (شرح‌های خطبه:
[۱۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۶۷.    
[۲۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۳، ص۴۵۴-۴۵۵.    
[۲۱] هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۶۹.    
[۲۲] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۷۵.    
)
ایشان در كمال ناراحتى به اصحابش فرمود: من مى‌دانم چه چيز شما را اصلاح مى‌كند و اعوجاجتان را راست مى‌نمايد ولى نمى‌خواهم شما را با فساد خودم اصلاح كنم: «أَضْرَعَ اللهُ خُدُودَكُمْ، وَأَتْعَسَ جُدُودَكُمْ!»
[۲۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۲۹، خطبه ۶۸.    
[۲۴] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۱۴، خطبه ۶۷.    
[۲۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۹۹، خطبه ۶۹.    
«خدا چهره‌هايتان را ذلیل كند، بهره‌هايتان را ساقط گرداند.»
[۲۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۳۳، خطبه ۶۹.    
[۲۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۰۶.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۱۱.    
[۲۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۳، ص۱۴۳.    
[۳۰] هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۲۴.    
[۳۱] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۰۳.    
)

از اين ماده يازده مورد در نهج البلاغه ديده مى‌شود.
[۳۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغ، ت الحسون، ص۴۲۸، خطبه ۱۸۶.    
[۳۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۶۳، خطبه ۸۲.    
[۳۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۲۹، خطبه ۶۸.    


۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۲۷.    
۲. ↑ ذطریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۴۲.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۲۳.    
۴. ↑ الزبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۸، ص۵۲.    
۵. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۲۸، خطبه ۱۸۶.    
۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۴۷، خطبه ۱۸۱.    
۷. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۷۵، خطبه ۱۸۶.    
۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۲۷، خطبه ۱۸۶.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۶۷.    
۱۰. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۰۶-۳۰۷.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۷، ص۲۲۴.    
۱۲. ↑ هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۰۹-۱۱۰.    
۱۳. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۸۷.    
۱۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ۱۶۲-۱۶۳، خطبه ۸۲.    
۱۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۴۴، خطبه ۸۱.    
۱۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۱۴، خطبه ۸۳.    
۱۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۶۱، خطبه ۸۳.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۶۵.    
۱۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۶۷.    
۲۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۳، ص۴۵۴-۴۵۵.    
۲۱. ↑ هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۶۹.    
۲۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۷۵.    
۲۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۲۹، خطبه ۶۸.    
۲۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۱۴، خطبه ۶۷.    
۲۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۹۹، خطبه ۶۹.    
۲۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۳۳، خطبه ۶۹.    
۲۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۰۶.    
۲۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۱۱.    
۲۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۳، ص۱۴۳.    
۳۰. ↑ هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۲۴.    
۳۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۰۳.    
۳۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغ، ت الحسون، ص۴۲۸، خطبه ۱۸۶.    
۳۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۶۳، خطبه ۸۲.    
۳۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۲۹، خطبه ۶۸.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خدد»، ج۱، ص۳۲۷.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 186 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 68 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 82 نهج البلاغه
جعبه ابزار