• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خضد (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




خَضْد (به فتح خاء و سکون ضاد) از واژگان قرآن کریم به معنی خم کردن شاخه نرم است. اين كلمه در قرآن مجید فقط يک دفعه آمده است.



خَضْد به معنای خم كردن شاخه نرم‌ است.


(وَ أَصْحابُ الْيَمِينِ ما أَصْحابُ الْيَمِينِ فِي سِدْرٍ مَخْضُودٍ وَ طَلْحٍ مَنْضُودٍ) «اصحاب یمین چه اصحاب يمين در كنار درخت سدر مخصوصى‌اند كه شاخه‌اش از كثرت ميوه خم شده و درخت مخصوصى كه ميوه آن بالاى هم ديگر است.»
در مجمع البیان می‌گويد: اصل خضد خم كردن چوب نرم است.
در نهایه آورده: اصل خضد شكستن شى‌ء نرم است به طوری كه از محل جدا نشود و گاهى به معنى قطع باشد. در صحاح نيز خم كردن گفته است. در قاموس و اقرب يكى از معانى آن را شكستن بدون جدا شدن از محل گفته است.
على هذا مراد از (مَخْضُودٍ) در آیه شريفه خم شده از كثرت ميوه است.
راغب آن را به معنى قطع گرفته و مخضود را مكسور الشوك (بى‌خار) معنى كرده است. در مجمع با آن كه اصل خضد را خم كردن گفته ولى مخضود را درختی كه خارش قطع شده (بى‌خار) تفسير نموده است. کشاف نيز آن را درختی كه خار ندارد معنى كرده است.
بیضاوی احتمال داده كه مراد بى‌خار و يا خم شده از كثرت بار باشد. احتمال دوّم در کشاف از مجاهد نقل شده است و محمد عبده در نهج البلاغه خطبه ۱۰۳ كه در وصف دنیا فرموده‌: ««قَدْ صَارَ حَرَامُهَا عِنْدَ أَقْوَامٍ بِمَنْزِلَةِ السِّدْرِ الْمَخْضُودِ»» نيز هر دو احتمال را داده است.


اين كلمه در كلام‌اللَّه مجيد فقط يک دفعه آمده است.


۱. قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۲۵۶.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۲۸۵.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت حسینی، ج۳، ص۴۳.    
۴. واقعه/سوره۵۶، آیه۲۷-۲۹.    
۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۲۳.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۲۱۱-۲۱۲.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۶۳-۳۶۴.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۱۵۰-۱۵۱.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۶۲.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۱۴۸.    
۱۱. ابن‌اثیر، مجدالدین، النهایه فی غریب الحدیث والاثر، ج۲، ص۳۹.    
۱۲. الجوهری، أبو نصر، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، ج۲، ص۴۶۸.    
۱۳. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۱، ص۲۹۱.    
۱۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۶۳.    
۱۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۲۸۵.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۶۲.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی ج۲۴، ص۱۴۸.    
۱۸. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۴، ص۴۶۱.    
۱۹. بیضاوی، ناصرالدین عبدالله، تفسیر البیضاوی (انوار التنزیل واسرار التاویل)، ج۵، ص۲۸۶.    
۲۰. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۴، ص۴۶۱.    
۲۱. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعه استقامه، ص۲۰۰، خطبه ۱۰۳.    
۲۲. واقعه/سوره۵۶، آیه۲۸.    



قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «خضد»، ج۲، ص۲۵۶.    






جعبه ابزار