• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خلط (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




خَلْط (به فتح خاء و سکون لام) از واژگان قرآن کریم به معنای آمیختن است. از مشتقات این کلمه در قرآن مجید اِخْتلاط به معنى امتزاج و آميخته شدن است.



خَلْط به معنای آميختن است. راغب‌ می‌گويد: خَلْط آن است كه ميان اجزاء دو چيز يا بيشتر را جمع كنند اعمّ از آن كه هر دو مايع باشند يا جامد يا يكى مايع و ديگرى جامد و آن از مزج اعمّ است. اقرب الموارد می‌گويد: مزج آميختنى است كه جدا كردن آن ممكن نباشد مثل آميختن مايعات. و خَلْط اعمّ از آن است. على هذا مزج اخصّ و خَلْط اعمّ است ولى طبرسی در مجمع ذيل آيه ۲۲۰ سوره بقره می‌گويد: مخالطه آميخته شدنى است كه جدا شدن آن ممكن نباشد. ناگفته نماند قول راغب و اقرب الموارد كه خلط را اعمّ گفته‌اند با استعمال قرآن بهتر می‌سازد.


(وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْيَتامى‌ قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ وَ إِنْ‌ تُخالِطُوهُمْ‌ فَإِخْوانُكُمْ) منظور از مخالطه چنان‌كه طبرسى گفته آميختن مال يتيم با مال خود است. يعنى: «تو را از يتامى می‌پرسند بگو: اصلاح براى آن‌ها (اصلاح اموال) خوب است، و اگر اموال آن‌ها را با اموال خود آميختيد آن‌ها برادران شمايند.» مخالطه را معاشرت نيز گفته‌اند.
(وَ آخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ‌ خَلَطُوا عَمَلًا صالِحاً وَ آخَرَ سَيِّئاً) «و ديگران كه به گناهان خويش اعتراف كرده عمل شايسته‌اى را با عمل بد ديگر آميخته‌اند.» يعنى هم عمل صالح و هم عمل طالح انجام داده‌اند.
(وَ اضْرِبْ لَهُمْ مَثَلَ الْحَياةِ الدُّنْيا كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ) (زندگى دنیا را براى آنان به آبى تشبيه كن كه از آسمان فرو مى‌فرستيم؛ و بوسيله آن، گياهان زمين سرسبز مى‌شود و درهم فرو مى‌رود.) اختلاط به معنى امتزاج و آميخته شدن است، تا آب نباشد املاح زمین و گازهاى هوا قابل امتزاج نيست آب باران است كه آميخته با گازهاى مخصوص از هوا به زمين می‌ريزد و آن‌گاه املاح خاک را حلّ كرده و قابل تغذيه گياه می‌كند. گمان می‌كنم منظور از نبات در آيه موادّى است كه گياه را تشكيل می‌دهند و آن‌ها به واسطه آب به هم آميخته‌ و ممتزج می‌شوند و به صورت گياه در می‌آيند. على هذا باء در «به» براى سببيّت است. ممكن است باء را براى تعديه گرفت يعنى گياه زمين با آب آميخته شد.
(وَ إِنَّ كَثِيراً مِنَ‌ الْخُلَطاءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلى‌ بَعْضٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ) داود گفت: «به يقين او با درخواست ميش تو براى افزودن آن به ميش‌هايش، بر تو ستم نموده؛ و بسيارى از شريكان و دوستان به يكديگر ستم مى‌كنند، مگر كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند.» خَلْطاء جمع خليط و آن به معنى رفيق و همسايه و شريک است مراد از آن در آیه شريفه شركاء است كه مال خود را با مال شريک خود مى‌آميزند.


۱. قرشی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۲۸۱.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دار القلم، ص۲۹۳.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۴، ص۲۴۶.    
۴. ابن فارس، معجم مقائیس اللغة‌، ج۲، ص۲۰۸.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۸۸.    
۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۸۰.    
۷. بقره/سوره۲، آیه۲۲۰.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۱۹۸.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲، ص۲۹۶.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیرمجمع البیان، ج۲، ص۸۲.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۳۰۱.    
۱۲. توبه/سوره۹، آیه۱۰۲.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۷۶.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۵۱۱.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۱۵.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۹۹.    
۱۷. کهف/سوره۱۸، آیه۴۵.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۲۹۸.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۳۱۸.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۴۴۲.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۳۵۱.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۷۲.    
۲۳. ص/سوره۳۸، آیه۲۴.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۵۴.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۱۹۳.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۲۹۳.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۳۵۲.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۸۸.    



قرشی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «خلط»، ج۲، ص۲۸۱ ۲۸۳    






جعبه ابزار