• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خلف بن محمد واسطی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: خلف بن محمد واسطی


خلف بن محمد واسطی (م ۴۰۱ هـ.ق) از محدثان و علمای قرن چهارم و اوایل قرن پنجم (هجری قمری) بود.
او اصالتاً اهل واسط بود و در همان‌جا حدیث را نزد عبداللّه بن محمد بن عثمان مزنی فرا گرفت.
برای فراگیری حدیث به شهرهای مختلف سفر کرد و از علما حدیث آموخت.
مدتی در بغداد به تدریس پرداخت، اما در اواخر عمر به تجارت روی آورد.
از آثار او کتاب اطراف الصحیحین است.
وی در سال ۴۰۱ (هجری قمری) در بغداد درگذشت.


ابومحمد خلف بن محمد بن علی حافظ واسطی
[۱] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
[۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۲.    
[۳] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
[۴] ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۰.    
[۵] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱.    
[۶] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۵۷۵.    
[۷] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
[۸] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۴۴.    
[۹] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۱۰۷.    
اهل واسط بود.
برای کسب دانش بیشتر به شهرهای بغداد، گرگان، اصفهان، نیشابور، مرو، هرات، مصر و شام سفر کرد.
[۱۰] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
[۱۱] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
[۱۲] ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۱.    
[۱۳] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۴۴.    
[۱۴] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۱۰۷.    

سپس به عراق مراجعت کرد و در بغداد ساکن گردید.
[۱۵] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
[۱۶] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
[۱۷] ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۱.    
[۱۸] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۸۰.    

او در عصر خود مردی فاضل، ادیب، حافظ و راوی حدیث و مدرس به شمار می‌آمد.
[۱۹] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
[۲۰] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۵۷۵.    
[۲۱] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    

وی مدت کوتاهی به تدریس و نقل حدیث پرداخت.


ابومحمد در واسط از عبداللّه بن محمد بن عثمان مُزنی حدیث شنید.
[۲۲] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    

در سفرهای علمی که داشت از بزرگانی چون ابوالفتح بن ابی الفوارس،
[۲۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۳.    
[۲۴] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
[۲۵] ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۰.    
[۲۶] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
احمد بن جعفر قطیعی
[۲۷] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۳.    
[۲۸] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
[۲۹] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
[۳۰] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
و دیگران حدیث آموخت.


حافظ شاگردان و راویانی داشت که از آن میان می‌توان به افرادی همچون؛ حاکم ابوعبداللّه حافظ،
[۳۱] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
ابوالحسن علی بن محمد حنّائی دمشقی
[۳۲] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
و شماری دیگر، از شاگردان وی بودند.


ابن محمد در اواخر عمرش تدریس و مطالعه علمی را کنار گذارد
[۳۳] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۷.    
[۳۴] ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۱.    
[۳۵] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
[۳۶] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۴۴.    
و ساکن محله رَمْلَة در بغداد گردید
[۳۷] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۳.    
[۳۸] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
[۳۹] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۷.    
[۴۰] ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۱.    
و در آن‌جا به تجارت اشتغال ورزید.
[۴۱] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۷.    
[۴۲] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
[۴۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۳.    
[۴۴] ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۱.    
[۴۵] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
[۴۶] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۴۴.    



خلف بن محمد کتاب اطراف الصحیحین بخاری و مسلم را نگاشته است.
[۴۷] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۳.    
[۴۸] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
[۴۹] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
[۵۰] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱.    
[۵۱] ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۱.    
[۵۲] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۵۷۵.    
[۵۳] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
[۵۴] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۴۴.    
[۵۵] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۱۰۷.    



واسطی سرانجام در سال ۴۰۱ (هجری قمری) در ناحیه رمله بغداد از دنیا رفت.
[۵۶] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۳۰.    
[۵۷] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۳.    
[۵۸] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۷.    
[۵۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱.    
[۶۰] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۱۰۷.    

(دیگر منابع:
[۶۱] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۵۷۵.    
[۶۲] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
[۶۳] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۴۴.    
[۶۴] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱.    
[۶۵] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۱۰۷.    
)


۱. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۲.    
۳. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
۴. ↑ ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۰.    
۵. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱.    
۶. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۵۷۵.    
۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
۸. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۴۴.    
۹. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۱۰۷.    
۱۰. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
۱۱. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
۱۲. ↑ ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۱.    
۱۳. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۴۴.    
۱۴. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۱۰۷.    
۱۵. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
۱۶. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
۱۷. ↑ ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۱.    
۱۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۸۰.    
۱۹. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
۲۰. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۵۷۵.    
۲۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
۲۲. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
۲۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۳.    
۲۴. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
۲۵. ↑ ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۰.    
۲۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
۲۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۳.    
۲۸. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
۲۹. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
۳۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
۳۱. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
۳۲. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
۳۳. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۷.    
۳۴. ↑ ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۱.    
۳۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
۳۶. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۴۴.    
۳۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۳.    
۳۸. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
۳۹. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۷.    
۴۰. ↑ ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۱.    
۴۱. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۷.    
۴۲. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
۴۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۳.    
۴۴. ↑ ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۱.    
۴۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
۴۶. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۴۴.    
۴۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۳.    
۴۸. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۲۹.    
۴۹. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۶.    
۵۰. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱.    
۵۱. ↑ ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۸۱.    
۵۲. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۵۷۵.    
۵۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
۵۴. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۴۴.    
۵۵. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۱۰۷.    
۵۶. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۳۰.    
۵۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۲۳.    
۵۸. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۷، ص۱۷.    
۵۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱.    
۶۰. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۱۰۷.    
۶۱. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۵۷۵.    
۶۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۱۷۹.    
۶۳. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۳۴۴.    
۶۴. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱.    
۶۵. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۱۰۷.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «خلف بن محمد واسطی»، ج۳، ص۱۵۲.


رده‌های این صفحه : ادیبان قرن 4 (قمری) | ادیبان قرن 5 (قمری) | درگذشتگان سال 401 (قمری) | شخصیت‌های قرن 4 (قمری) | شخصیت‌های قرن 5 (قمری) | علمای قرن 4 (قمری) | علمای قرن 5 (قمری) | مؤلفان قرن 4 (قمری) | مؤلفان قرن 5 (قمری) | محدثان قرن 4 (قمری) | محدثان قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار