• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

درجه (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




دَرَجَه (به فتح دال و راء و جیم) از واژگان نهج البلاغه به معنای مرتبه كه مقامى روى مقامى و چيزى بالاى چيزى باشد است. از مشتقات آن در نهج البلاغه مُدْرَج (به ضم میم و سکون دال و فتح راء) به معنای محل رفتن می‌باشد و جمع آن مَدارِج (به فتح میم و دال و کسر راء) است. امام علی (علیه‌السّلام) درباره بهشت و نیز آنگاه كه خواست به صفين حركت كند از این واژه استفاده کرده است.



دَرَجَه به معنای مرتبه كه مقامى روى مقامى و چيزى بالاى چيزى باشد است. مُدْرَج اسم مكان است يعنى محل رفتن و جمع آن مَدارِج است.


امام (علیه‌السّلام) درباره بهشت فرمايد: «دَرَجَاتٌ مُتَفَاضِلاَتٌ وَمَنَازِلُ مُتَفَاوِتَاتٌ لاَ يَنْقَطِعُ نَعِيمُهَا وَلاَ يَظْعَنُ مُقِيمُهَا» «بهشت موعود درجاتى است برتر از يكديگر، منازلى است متفاوت، نعمتش تمام شدن ندارد، اقامت كننده‌اش به فكر كوچ نيست (اللهم ارزقنابمحمد و اله ص).» (شرح‌های خطبه: )
حضرت آنگاه كه خواست به صفين حركت كند فرمود: «اللَّهُمَّ رَبَّ السَّقْفِ الْمَرْفُوعِ وَالْجَوِّ المَكْفُوفِ... وَرَبَّ هذِهِ الاَْرْضِ الَّتي جَعَلْتَهَا قَرَاراً لِلاَْنَامِ وَمَدْرَجاً لِلْهَوَامِّ والاَْنْعَامِ» «اى الله اى پروردگار آسمان بر افراشته و فضاى نگاه داشته شده و اى پروردگار اين زمين كه آن را براى انسان‌ها قرارگاه و براى حشرات و چهارپايان مسير گردانده‌اى.» (شرح‌های خطبه: )
امام به معاويه مى‌نويسد: «فَقَدْ سَلَكْتَ مَدَارِجَ أَسْلاَفِكَ بِادِّعَائِكَ الاَْباطِيلَ وَإقْحَامِكَ غُرُورَ الْمَيْنِ وَالاَْكَاذِيبِ» «با ادعاى اباطيل و با وارد شدن به فريب، دروغ و جعليات راه‌هاى گذشتگانت را رفتى.» (شرح‌های نامه: )


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۸۰.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۳۰۰.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۱۸۹.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۶۶، خطبه۸۴.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۴۶، خطبه۸۳.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۱۶، خطبه۸۵.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۶۳، خطبه۸۵.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۸۷.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۸۷-۵۹۰.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۴۹۹-۵۰۲.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۱۹-۱۲۲.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۴۸.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۷۹، خطبه۱۷۱.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۰۱-۱۰۲، خطبه۱۶۶.    
۱۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۴۵، خطبه۱۷۱.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۷۷، خطبه۱۷۱.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۹۹-۶۰۰.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۰۰-۶۰۱.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۴۷۵-۴۷۷.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۲۲-۱۲۴.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۳۰۱.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۴۹، نامه۶۵.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۳۷، نامه۶۵.    
۲۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۵۵-۴۵۶، نامه۶۵.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۱۳، نامه۶۵.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۵۵.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۵۶-۳۵۷.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۱، ص۲۹۰-۲۹۱.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۳۸۰.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۲۲.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «درجه»، ج۱، ص۳۸۰-۳۸۱.    






جعبه ابزار