دعب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دَعَب (به فتح دال و عین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای مزاح و شوخى كردن است. از مشتقات آن در
نهج البلاغه دَعابَه (به فتح دال و باء) به همان معنای پیشین می‌باشد.
دُعابَه (به ضم دال و فتح باء) به معنای مزاح و بازى و سخن مضحک است.
مَداعِب (به فتح میم و کسر عین) جمع
مَدْعَبه (به فتح میم و سکون دال و فتح عین) به معنى دعابه و مزاح است.
امام علی (علیه‌السّلام) در جواب
عمرو بن عاص و نیز خطاب به دنيا از این واژه استفاده کرده است. از اين ماده دو مورد درنهج البلاغه آمده است.
دَعَب و دَعابَه به معنای مزاح و شوخى كردن است: دَعَبَهُ دَعْباً و دَعَابَةً: مازحهُ.
دُعابَه به معنای مزاح و بازى و سخن مضحک است.
مَداعِب جمع مَدْعَبه () به معنى دعابه و مزاح است.
به امام (علیه‌السّلام) خبر رسيد كه عمرو بن عاص لعنه الله به مردم شام مى‌گويد: على بن ابی‌طالب آدم سبک و مزّاح و شوخى كننده است. در جواب وى فرمود:
«عَجَباً لاِبْنِ النَّابِغَةِ يَزْعُمُ لاَِهْلِ الشَّامِ أَنَّ فِيَّ دُعَابَةً وَأَنِّي امْرُؤٌ تِلْعَابَةٌ... لَقَدْ قَالَ بَاطِلاً، وَنَطَقَ آثِماً... أَمَا واللهِ إِنِّي لَـيَمْنَعُنِي مِنَ اللَّعِبِ ذِكْرُ الْموْتِ» «تعجب از پسر زن زناكار، به گمان اهل شام مى‌آورد كه در من شوخى و مزاح هست و من مردى كثير اللعب هستم، حقا كه باطل آورده و گناهكارانه سخن گفته است... به خدا قسم كه ياد مرگ مرا از بازيچه مانع مى‌شود.»
(شرح‌های خطبه:
)
آن حضرت خطاب به دنيا فرموده:
«أَيْنَ الْقُرُونُ الَّذِينَ غَرَرْتِهِمْ بَمَدَاعِبِكَ» «كجاست مردمانى كه با مزاح‌هايت آن‌ها را فريفتى.»
(شرح‌های نامه:
)
از اين ماده دو مورد در«نهج» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دعب»، ج۱، ص۳۸۴-۳۸۵.
