• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ذلک (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: ذلکم (مفردات‌قرآن).

ذلِک (به الف روی ذال و کسر لام) از واژگان قرآن کریم که از اسماء اشاره است و معمولا برای اشاره به بعید استفاده می‌شود؛ گرچه در مواردی برای اشاره به شیء حاضر و یا اشاره به مطلب گذشته در کلام نیز به کار برده می‌شود.



ذلِک: اسم اشاره براى بعيد است لام آن براى افاده دورى و كاف آن براى خطاب است و خطاب نسبت به كسى است كه كلام بر او القا می‌شود. طبرسی فرموده: لام آن براى تأکید است شايد مراد تأكيد دورى است.


«ذلِک» در آیات قرآن به معانی مختلفی استفاده شده است، از جمله:

۲.۱ - اشاره به بعید

(ذلِكَ‌ جَزاؤُهُمْ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِآياتِنا)(اين کیفر آنهاست، به‌خاطر اين‌كه نسبت به آيات ما کافر شدند).

۲.۲ - اشاره به حاضر

گاهى با آن به شیء حاضر اشاره می‌شود و مراد از آن نشان دادن علوّ رتبه آن شئى است، مثل‌: (ذلِكَ‌ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ)(اين کتاب با عظمتى است كه هيچگونه شكى در آن نيست و مايه هدایت پرهيزكاران است). مراد از كتاب قرآن است و به جهت بلندى مقام آن با «ذلک» اشاره شده. اين وجه بهتر از وجوه عديده‌اى است كه درباره «ذلک» در اين آیه گفته‌اند.

۲.۳ - اشاره به مطلب گذشته

و نيز با اين كلمه به مطلب گذشته در كلام، كه چندان هم دور نيست اشاره می‌شود، مثل‌: (لا فارِضٌ وَ لا بِكْرٌ عَوانٌ بَيْنَ‌ ذلِكَ‌)(نه پیر و از كار افتاده باشد، و نه بکر و جوان؛ بلكه ميان اين دو باشد).


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۲.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۳۴.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۱، ص۱۵۴.    
۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۱۱۶.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۵۷.    
۶. اسراء/سوره۱۷، آیه۹۸.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۹۲.    
۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۲۰۹.    
۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۲۹۰.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۶۸۲.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۲۱۶.    
۱۲. بقره/سوره۲، آیه۲.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲.    
۱۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۴۳.    
۱۵. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱، ص۶۹.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۱۱۸.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۵۷.    
۱۸. بقره/سوره۲، آیه۶۸.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۰.    
۲۰. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۲۰۲.    
۲۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱، ص۳۰۵.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۲۷۴.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۲۱۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ذلک»، ج۳، ص۲.    






جعبه ابزار