راهپیمایی مردم در تأیید دولت موقت به فرمان امام خمینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
راهپیمایی مردم در تایید دولت موقت به فرمان امام خمینی (۱۹ بهمن ۱۳۵۷ ش)، یکی از مهمترین رویدادهای سیاسی سال ۱۳۵۷ و از مقدمات استقرار
نظام جمهوری اسلامی بود که در حمایت از اولین اقدام
شورای انقلاب و تشکیل دولت موقت بازرگان، به نشانه اعتراض و مقابله با دولت بختیار صورت گرفت.
به دنبال آغاز به کار دولت موقت،
امام خمینی از مردم خواست از طریق تظاهرات آرام، نظر خود را درباره دولت موقت اعلام نمایند. پس از این درخواست،
جامعه روحانیت مبارز، مردم را به یک راهپیمایی بزرگ و همگانی در روز ۱۹ بهمن ماه دعوت نمود. در شرایطی که آمریکا همچنان از بختیار پشتیبانی می‌کرد و زمینه‌های
کودتا را در
ایران فراهم می‌کرد و مردم توسط بازمانده‌های رژیم پهلوی به قتل تهدید می‌شدند، این راهپیمایی خط بطلانی بر تمامی افکار و نقشه‌های سلطنت‌طلبان بود. در پایان این راهپیمایی سراسری، قطعنامه هفت ماده‌ای قرائت شد و نخست وزیری بازرگان مورد تایید قرار گرفت.
پس از بازگشت امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) از پاریس به ایران در بهمن ماه سال ۱۳۵۷ در حالی‌که هنوز
شاهپور بختیار خود را
نخست‌وزیر قانونی ایران می‌دانست، با پیشنهاد شورای انقلاب و حکم حضرت امام (رحمة‌الله‌علیه) در پانزدهم بهمن ۱۳۵۷
مهدی بازرگان که عضو شورای انقلاب بود به نخست‌وزیری دولت موقت تعیین و مامور تشکیل کابینه گردید.
امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) ضمن حمایت جدی از بازرگان، دولت وی را دولت شرعی معرفی کرد و از از آحاد ملت خواست تا از دولت او حمایت کنند. این در شرایطی بود که بختیار، نخست وزیر منصوب رژیم
محمدرضا پهلوی در مصدر قدرت بود. به دنبال درخواست امام، تظاهرات مردمی در حمایت از دولت موقت بازرگان، تهران و شهرستان‌ها را دربر گرفت. این تظاهرات که در حقیقت به نشانه اعتراض و مقابله با دولت بختیار صورت گرفت، نه تنها در تهران بلکه در سراسر کشور انجام شد و مردم با شعارهای کوبنده حمایت خود را از بازرگان اعلام نمودند.
مهندس بازرگان در سال ۱۲۸۷ ش در
تبریز متولد شد و پس از طی تحصیلات ابتدایی و متوسطه در تهران، برای ادامه تحصیل به
فرانسه رفت و پس از گذراندن تحصیلات خود در رشته مهندسی ترمودینامیک و بازگشت به ایران، به تدریس در دانشگاه تهران مشغول شد. وی فعّالیت سیاسی خود را در
جبهه ملّی آغاز کرد. پس از
کودتای ۲۸ مرداد از جمله مؤسسان
نهضت مقاومت ملّی بود و به همین علّت در سال ۱۳۳۴ دستگیر و زندانی شد. در سال ۱۳۴۰ به همراه
یدالله سحابی و
آیت‌الله طالقانی نهضت آزادی ایران را تاسیس کردند و در دی ماه ۱۳۴۱ نیز همراه با دیگر سران نهضت آزادی دستگیر و تا سال ۱۳۴۶ در زندان به سر برد. مهندس بازرگان در زمان اوج
انقلاب اسلامی از سوی امام خمینی به عنوان نخست وزیر دولت موقّت تعیین شد و در سال ۱۳۷۳ به دیار باقی شتافت.
امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۵۷ در یک کنفرانس مطبوعاتی در مدرسه علوی تهران در جمع خبرنگاران، با تکیه به آرای عمومی مردم، دولت موقت را شرعی و واجب الاتباع دانسته و می‌فرماید: «... ایشان (مهدی بازرگان) را که من قرار دادم واجبُ الاِْتِّباع است،
ملت باید از او اتّباع کند. یک حکومت عادی نیست، یک حکومت شرعی است؛ باید از او اتّباع کنند. مخالفت با این حکومت مخالفت با
شرع است، قیام بر علیه شرع است. قیام بر علیه حکومت شرع جزایش در قانون ما هست، در
فقه ما هست؛ و جزای آن بسیار زیاد است. من تنبه می‌دهم به کسانی که تخیل این معنی را می‌کنند که کارشکنی بکنند یا اینکه خدای نخواسته یک وقت قیام بر ضد این حکومت بکنند، من اعلام می‌کنم به آنها که جزای آنها بسیار سخت است در فقه اسلام. قیام بر ضد حکومت خدایی قیام بر ضد خداست؛ قیام بر ضد خدا
کفر است.»
پس از سخنان بازرگان، در این کنفرانس مطبوعاتی امام خمینی مجددا با شرعی خواندن دولت بازرگان از مردم می‌خواهد تا با تظاهرات آرام حمایت خود را از دولت موقت بازرگان اعلام نمایند. متن پیام امام به این شرح است: «من بعد از تشکر از ملت ایران که در این مدت طولانی رنج و زحمت بردند... مطلبی هست که می‌خواهم به عرض ملت برسانم و آن این است که نظر خودشان را درباره دولت آقای مهندس بازرگان که دولت شرعی و اسلامی است اعلام کنند؛ هم به وسیله مطبوعات، هم تظاهرات آرام در شهرها و در دهات و هر جا که مسلمان هست، نظر خودشان را راجع به دولت اسلامی آقای مهندس بازرگان اظهار کنند.»
به دنبال درخواست امام، از صبح سه‌شنبه ۱۷ بهمن‌ماه تظاهرات مردمی در حمایت از مهندس بازرگان در تهران و دیگر شهرستان‌ها برپاشد. تظاهرات کنندگان در تهران با سر دادن شعارهایی مثل "بازرگان بازرگان حکومتت مبارک"، "مهندس بازرگان نخست‌وزیر ایران"، بازرگان بازرگان مجری حکم قرآن"، "سلام بر بازرگان درود بر خمینی رهبر آزادگان"، "نخست‌وزیر بازرگان منتخب امام است" برای اعلام همبستگی، به طرف محل اقامت امام حرکت کردند.
هرچند جامعه روحانیت، روز نوزدهم بهمن را برای حمایت از خواست امام تعیین کرد، اما تظاهرات کوچک و بزرگ در تهران برپا شد و شعارهای فراوانی در حمایت از نخست‌وزیری آقای بازرگان به گوش می‌رسید.
به هرحال مردم به خواسته امام گردن نهادند و طی چند روز در روزهای ۱۷، ۱۸، ۱۹ بهمن ۱۳۵۷، میلیون‌ها نفر در سراسر کشور به راهپیمایی پرداختند و با شعار «درود بر خمینی، سلام بر بازرگان» حمایت و پشتیبانی خود را از دولت انقلاب، اعلام داشتند و با صدور قطعنامه‌ای، به همه دولت‌های جهان، اعلام کردند که از نظر ملت ایران، تنها قراردادهایی اعتبار قانونی دارد که به تصویب دولت مورد تایید ملت رسیده باشد.»
امام خمینی هم در اطلاعیه‌ای از احساسات مردم به مناسبت بازگشت‌شان تشکر کردند. در این اطلاعیه آمده است: «اینجانب از کلیه کسانی که پس از بازگشت من به ایران به وسیله تلگراف، نامه و مطبوعات تبریک گفته یا شکرگزاری و اظهار محبت، وفاداری، قدردانی و همبستگی کرده‌اند، تشکر می‌کنم و پیروزی همه را در غلبه بر دشمنان اسلام و مسلمین و برقرار ساختن جمهوری اسلامی از خداوند متعال خواستارم.»
به دنبال درخواست امام از مردم مبنی بر حمایت از دولت موقت، جامعه روحانیت مبارز تهران که در آن زمان برنامه‌ریزی راهپیمایی‌ها، سخنرانی در مساجد، تهیه شعارها، و هماهنگی و سازماندهی مبارزه ضد حکومت پهلوی را بر عهده داشت؛ در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که برای تایید مهندس بازرگان نخست‌وزیر دولت موقت روز پنج‌شنبه یک راهپیمایی عمومی در تهران و شهرستان‌ها انجام می‌گیرد و کلیه کسانی که نخست‌وزیری بازرگان را تایید می‌کنند در این راهپیمایی شرکت خواهند کرد. با فرا رسیدن ۱۹ بهمن، عظیم‌ترین راهپیمایی در سراسر کشور شکل گرفت و میلیون‌ها نفر از دولت منتخب امام خمینی حمایت کردند تمامی شهرها و حتی روستاها عرصه عظیم‌ترین راهپیمایی و تظاهرات خیابانی بود.
با دعوت جامعه روحانیت تهران و دیگر گروه‌های سیاسی، مردم ایران برای اعلام همبستگی خود با امام خمینی به طرف میدان آزادی تهران حرکت کردند و در آنجا شعارهای مذهبی و ملی سر دادند. گروه‌های مختلف مردم تهران در یک راهپیمایی بزرگ همبستگی خود را با امام خمینی اعلام کردند. پس از جمع شدن مردم در میدان آزادی قطعنامه راهپیمایی خوانده شد و تظاهرکنندگان با سر دادن شعارهای مذهبی و ملی با ابراز احساس شدید این قطعنامه را تایید و تصویب کردند. در این قطعنامه که در هفت ماده تنظیم شده بود، ضمن اعلام پشتیبانی دوباره مردم با امام خمینی، لزوم اجرای خواسته‌ها و دستورهای ایشان مورد تاکید قرار گرفت. از زیباترین صحنه‌های این تظاهرات حضور «دو هزار تن از همافران و درجه‌داران و خلبانان نیروی هوایی» بود که با لباس نظامی در راهپیمایی شرکت کرده بودند.
گروه پژوهشی ویکی فقه.
