• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رجح (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: رجح (مفردات نهج البلاغه (جلد ۱))


رَجَح (به فتح راء و جیم) و رُجُوح و رُجْحان از واژگان نهج البلاغه در اصل ميل و سنگينى ترازوست و به معنى برترى به كار مى‌رود. از مشتقات آن در نهج البلاغه مَراجيح جمع مِرْجَح به معنى حليم و وزين و مُرْجَحِنّ‌ بر وزن مقشّعر به معنای سنگين و وزين است. از اين ماده چهار مورد در «نهج البلاغه» به کار رفته است.


رَجَح
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۳۳.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۳۵۲.    
رُجُوح و رُجْحان در اصل ميل و سنگينى ترازوست. گويند: «رَجَحَ الميزانُ‌ رُجُوحاً: مال.»
[۳] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۳۵۳.    
على هذا آن به معنى برترى به كار مى‌رود. مَراجيح جمع مِرْجَح به معنى حليم و وزين است. مُرْجَحِنّ‌ بر وزن مقشّعر به معنای سنگين و وزين است. گويند: «ارْجَحَنَّ‌ الحجرُ: مال هاويا.»
[۴] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۳۵۳.    


امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره حمد خدا فرموده: «فَإِنَّهُ أَرْجَحُ ما وُزِنَ وَ أَفْضَلُ ما خُزِنَ»
[۵] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۸، خطبه۲.    
[۶] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۲، خطبه۲.    
[۷] صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۴۶، خطبه۲.    
«حمد خدا برترين و سنگين‌ترين چيزى است كه وزن شده و بهترين چيزى است كه ذخيره گشته است.»
[۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۵، خطبه۲.    
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۲.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۰] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۵.    
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۲۷۲-۲۷۳.    
[۱۲] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۷۳.    
[۱۳] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۳۲.    
)
درباره آنان كه آرزو كرده با آن‌ها باشد فرموده: «و اللهِ مَيامينُ الرَّأْيِ مَراجيحُ الْحِلْمِ مَقاويلُ بِالْحَقِّ مَتاريكُ لِلْبَغْيِ»
[۱۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۶۹-۲۷۰، خطبه۱۱۴.    
[۱۵] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۲۹، خطبه۱۱۴.    
[۱۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۷۴، خطبه۱۱۶.    
«به خدا قسم مبارک رأى، وزين عقل، گويا به حق، ترک كننده ظلم بودند.»
[۱۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۵۷، خطبه۱۱۶.    
[۱۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۹۰.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۹۱.    
[۲۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۱۵۵.    
[۲۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۹۴.    
[۲۲] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۷۷.    
)
در وصف ملائكه فرموده: «فَصِفْ جَبْرَئيلَ وَ ميكائيلَ وَ جُنودَ الْمَلائِكَةِ الْمُقَرَّبينَ في حُجُراتِ الْقُدُسِ مُرْجَحِنّينَ»
[۲۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۰۸، خطبه۱۸۲.    
[۲۴] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۲۷-۱۲۸، خطبه۱۷۰.    
[۲۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۲۶۲، خطبه۱۸۲.    
«وصف كن جبرئيل و ميكائيل و لشكريان ملائكه مقربين را كه در غرفه‌هاى قدس از عظمت خدا سر به زير و مايل به پائين هستند.»
[۲۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۰۵، خطبه۱۸۲.    
[۲۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۰۰.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۰۸-۷۰۹.    
[۲۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۵۳.    
[۳۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۳۲-۳۲۳.    
[۳۱] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۸۸-۸۹.    
)

این ماده چهار مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
[۳۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۸، خطبه۲.    
[۳۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۶۹، خطبه۱۱۴.    
[۳۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۰۸، خطبه۱۸۲.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۳۳.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۳۵۲.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۳۵۳.    
۴. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۳۵۳.    
۵. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۸، خطبه۲.    
۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۲، خطبه۲.    
۷. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۴۶، خطبه۲.    
۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۵، خطبه۲.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۲.    
۱۰. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۵.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۲۷۲-۲۷۳.    
۱۲. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۷۳.    
۱۳. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۳۲.    
۱۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۶۹-۲۷۰، خطبه۱۱۴.    
۱۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۲۹، خطبه۱۱۴.    
۱۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۷۴، خطبه۱۱۶.    
۱۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۵۷، خطبه۱۱۶.    
۱۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۹۰.    
۱۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۹۱.    
۲۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۱۵۵.    
۲۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۹۴.    
۲۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۷۷.    
۲۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۰۸، خطبه۱۸۲.    
۲۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۲۷-۱۲۸، خطبه۱۷۰.    
۲۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۲۶۲، خطبه۱۸۲.    
۲۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۰۵، خطبه۱۸۲.    
۲۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۰۰.    
۲۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۰۸-۷۰۹.    
۲۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۵۳.    
۳۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۳۲-۳۲۳.    
۳۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۸۸-۸۹.    
۳۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۸، خطبه۲.    
۳۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۶۹، خطبه۱۱۴.    
۳۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۰۸، خطبه۱۸۲.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رَجَح»، ج۱، ص۴۳۳-۴۳۴.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 114 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 182 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 2 نهج البلاغه
جعبه ابزار