رعى (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَعْی ( به فتح راء و سکون عین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای مراقبت، مراعات و چريدن است. از اين ماده موارد زيادى در
نهج البلاغه آمده است.
راعى (به فتح الف) يعنى والى و حاكم كه مراعات کننده، مراقبت كننده و تدبير كننده قوم است، جمع آن
رُعاة (به ضم راء) است.
رَعيّت (به فتح راء) به معنى اشخاص مراعات و مراقبت شده است.
اِسْتِرعاء (به کسر الف و سکون سین و کسر تاء) براى طلب است.
مَرْعى (به فتح میم و سکون راء) به معنی چراگاه و
مُراعاة (به ضم میم) به معنی مراقبت است.
رَعْی به معنای مراقبت، مراعات و چريدن است.
راغب گويد: اصل رعى حفظ حيوان است به واسطه غذا يا دفع دشمن.
در
مجمع البيان فرموده: هر كه بر قومى ولايت داشته باشد راعى آن قوم است.
راعى يعنى تدبير كننده قوم.
امام (صلوات‌الله‌علیه) به
معاويه مى‌نويسد:
«وَ رَعَيْتَ غَيْرَ سَائِـمَتِكَ، وَ طَلَبْتَ أَمْراً لَسْتَ مِنْ أَهْلِهِ» يعنى: «چرانيدى غير چهارپايان خويش را و طلبيدى حكومتى را كه اهل آن نيستى.»
(شرح‌های نامه:
) در اینجا رعى به صورت فعل متعدى آمده است.
در مقام دقت و تأمّل فرموده:
«اعْقِلوا الْخَبَرَ إِذا سَمِعْتُموهُ عَقْلَ رِعايَة لاَ عَقْلَ رِوايَة، فَإِنَّ رُواةَ الْعِلْمِ كَثِيرٌ، وَ رُعاتَهُ قَلِيلٌ» یعنی: «
خبر را چون شنيديد تعقل كنيد تعقّل رعايت و مراقبت و فهم نه تعقل الفاظ و نقل به ديگران چون راويان علم بسيارند و عمل كنندگان به آن كم!»
(شرح‌های حکمت:
)
در مقام ناليدن از مردم فرموده:
«وَ لَقَدْ أَصْبَحَتِ الاُْمَمُ تَخافُ ظُلْمَ رُعاتِها، وَ أَصْبَحْتُ أَخافُ ظُلْمَ رَعِيَّتي» «امّت‌ها از ظلم حكومت‌هاى خود مى‌ترسند ولى من از ظلم رعيت خود مى‌ترسم.»
(شرح‌های خطبه:
) اين سخن در حكمت ۲۶۱ نيز آمده است.
درباره
دنيا فرموده:
«يا أيُّها النّاسُ، مَتاعُ الدُّنْيا حُطامٌ مُوبىءٌ فَتَجَنَّبوا» یعنی: «مردم متاع دنيا، خاشاک آميخته به
وبا است از چراگاه آن اجتناب كنيد.»
(شرح‌های حکمت:
)
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رعی»، ج۱، ص-۴۵۵-۴۵۶.
