رمح (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رُمْح (به ضم راء و سکون میم) از
واژگان نهج البلاغه به معنای نيزه است.
رِماح (به کسر راء) جمع آن است.
أَرْماح (به همزه مفتوح و سکون راء) همچنین جمع است.
چهار مورد از اين ماده در
نهج البلاغه آمده است.
رُمْح به معنای نيزه است.
رِماح و
أَرْماح جمع آن می‌باشند.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) به قشونى كه براى دفع دشمن مى‌فرستاد فرمود:
«وَ إِذا غشيكُمُ اللَّيْلُ فاجْعَلوا الرِّماحَ كِفَّةً، وَ لا تَذوقوا النَّوْمَ إِلاّ غِراراً أَوْ مَضْمَضَةً» یعنی: «و چون شب شما را احاطه كرد، نيزه‌ها را مانند كفّه ترازو قرار دهيد (در اطرافتان باشند و شما را مانند كفّه ترازو احاطه كنند) خواب را خفيف قرار بدهيد (نچشيد خواب را مگر كمى).»
(شرح‌های نامه:
) يا به‌طور خوابيدن و بيدار شدن (خواب مضمضه آن است كه انسان به‌طور تناوب بخوابد و بيدار شود، گویى آب را در دهان مضمضه مى‌كند و به زودى بيرون مى‌ريزد.)
در تعليم آداب جنگ به ياران فرموده:
«وَ عَضّوا عَلى الاَْضْراسِ فَإِنَّهُ أَنْبى لِلسُّيوفِ عَنِ الْهامِ، وَ الْتَووا في أَطْرافِ الرِّماحِ فَإِنَّهُ أَمْوَرُ لِلاَْسِنَّةِ» یعنی: «دندان‌ها را بر دندان بفشاريد كه آن شمشيرها را از سرها كند كننده‌تر است و در اطراف نيزه‌ها بگرديد كه آن متحرّک‌تر كننده سنان‌هاى نيزه‌هاست.»
(شرح‌های خطبه:
) اگر انسان دندان بر دندان بفشارد سرش مقاومتر مى‌شود و در نتيجه شمشير دشمن را كند مى‌كند و اگر در اطراف نيزه بگردد و آن را به حركت آورد سنان آن بيشتر حركت كرده و بر بدن دشمن نافذتر مى‌شود، اين ترجمه مطابق
شرح ابن میثم و
ابن ابی الحدید است،
محمد عبده خلاف آن را گفته است.
چهار مورد از اين ماده در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رمح»، ج۱، ص۴۶۸.
