روح‌الله کمالوند خرم‌آبادی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
روح‌الله کمالوند خرم‌آبادی (زاده ۱۳۱۹ق- متوفای ۱۳۸۳ق-۱۳۴۳ش)، مدرس، مجتهد و از روحانیون مبارز
شیعه در جریان
انقلاب اسلامی ایران که با
امام خمینی همکاری نزدیک داشت.
آیت الله کمالوند در
بروجرد و
قم علوم دینی را نزد
آیت الله بروجردی،
شیخ عبدالکریم حائری یزدی و میرزا
علی‌اکبر حکمی یزدی فرا گرفت و همزمان با تحصیل به تدریس پرداخت. به درخواست مردم
خرم آباد و امتثال امر آیت الله بروجری به خرم آباد رفته به تدریس و فعالیت در آن منطقه پرداخت. او از روحانیون مبارز و از حامیان امام خمینی و رابط بین علما و حکومت بود، چندین بار اعتراضات علما را به دربار پهلوی رساند. او سرانجام در اثر سکته در سال ۱۳۴۳ شمسی در
تهران درگذشت و در
حرم حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) دفن شد.
آیت الله کمالوند در سال
۱۳۱۹ هجری قمری در
شهر خرم آباد و در خانواده‌ای کشاورز دیده به جهان گشود. پدرش او را روح‌الله نامید.
روح‌الله کمالوند تا سال
۱۳۳۶ قمری در خرم آباد به فراگیری
علوم دینی پرداخت و از علمای آن دیار کسب فیض کرد. سپس به امید حضور در محضر استاد بزرگوار حضرت
آیت الله حاج آقا حسین بروجردی، عازم
بروجرد شد و دو سال از درس این فقیه اهل بیت استفاده برد. آنگاه به
اراک هجرت کرد، و از آیت الله حاج
شیخ عبدالکریم حائری بهره برد. با مهاجرت حضرت آیت الله حائری به
شهر قم، مرحوم کمالوند نیز در شمار علمای مهاجر به قم جای گرفت و برای استفاده بیشتر در جوار
کریمه اهل بیت (سلام‌الله‌علیها) ماوا گزید.
زمانی که حضرت آیت الله بروجردی به قم مشرف شد، در مجلس درس آن فقیه حاضر شد. آیت الله
سید حسن طاهری خرم‌آبادی از ایشان اینگونه یاد می‌کند: مرحوم حضرت آین الله حاج شیخ روح الله کمالوند از شاگردان درجه اول مرحوم آقای بروجردی بودند و جزء خوش استعدادترین شاگردان آن فقیه به شمار می‌رفتند....
از هم بحث‌های آیت الله کمالوند می‌توان به
امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) در
فلسفه و حضرت آیت الله العظمی
سید محمدرضا گلپایگانی در
فقه اشاره کرد. مرحوم کمالوند فلسفه را از محضر حضرت آیت الله میرزا
علی‌اکبر حکمی یزدی آموخت.
آیت الله کمالوند همزمان با تحصیل و کسب فیض از محضر بزرگان، خود از استادان
حوزه علمیه قم به شمار می‌رفت. او هنگام ورود آیت الله بروجردی به تدریس
کفایه و
درس خارج مشغول بود و شاگردان نمونه و بارزی به جامعه مسلمین تقدیم کرد.
آیت الله سید حسن طاهری، که خود از شاگردان آن بزرگوار است، از ویژگی‌های محفل درس آن استاد فرزانه اینگونه یاد می‌کند:
آیت الله کمالوند دارای بیانی شیرین بودند به صورتی که مشکل‌ترین مسائل علمی را با بیانی ساده بیان می‌کردند و تدریس ایشان همراه با مطالعه دقیق بود به گونه‌ای که ضعف و سستی در درس ایشان و یا بیانشان وجود نداشت هنگامی که یکی از شاگردان اشکالی را مطرح می‌کرد در کمال آرامش و متانت به وی پاسخ می‌داد....
برخی دیگر از شاگردان آیت الله کمالوند عبارتند از حجج الاسلام:
۱- دکتر
حمیدی عیدی؛
۲-
سید محمدتقی شاهرخی خرم آبادی؛
۳- شیخ
مهدی قاضی خرم آبادی؛
۴-
سید صالح طاهری خرم آبادی؛
۵-
سید یدالله صدری (مدیر فعلی مدرسه کمالیه خرم آباد)؛
۶- شیخ
عباس علی صادقی؛
در سال
۱۳۲۹ قمری گروهی از مؤمنان خرم آباد به شهر قم آمدند و از محضر آیت الله بروجردی تقاضا کردند که (آیت الله کمالوند) را به خرم آباد اعزام کند تا مردم از وجود با برکت وی بهره جویند. آیت الله بروجردی در پاسخ به دعوت دوستداران آیت الله کمالوند نامه‌ای به وی نوشت که مضمون آن چنین است: ضمن تقدیر از شما با اینکه به وجود حضرت عالی احتیاج دارم برای مصلحت اسلام و مسلمین شما را به خرم آباد می‌فرستم.
در پی فرمان آیت الله بروجردی، مرحوم کمالوند امتثال امر کرده در سال
۱۳۱۹ هجری قمری به خرم آباد بازگشت.
و مورد استقبال گرم طلاب و روحانیون خرم آبادی که در قم مشغول تحصیل بودند به وطن بازگشتند و در محفل درس او حاضر شدند. در سایه تلاش‌های آن فقیه وارسته مدرسه علمیه خرم آباد مرمت و بازسازی شد و رونق کهن خویش را بازیافت.
آیت الله کمالوند همراه خود جمعی از روحانیون فاضل را نیز به خرم آباد آورد تا یاورش باشند و امر
تبلیغ و
ارشاد مردم را رونق بخشند. حجه الاسلام و المسلمین حاج
سید احمد حبیبی شاگرد فاضل حضرت آیت الله بروجردی، یکی از این نیکان بود که سال‌های بسیار زیاد در خرم آباد به تدریس
مطّول،
قوانین،
لمعه و... مشغول بود از دیگر عزیزانی که مرحوم آیت الله کمالوند را یاری کرد، شاگردش حجه الاسلام علی عبودیت بود که مدتها در منطقه به تبین حقایق
وحی پرداخت.
مرحوم کمالوند در میان مردم خرم آباد دارای محبوبیتی خاص بود و از نفوذ سیاسی-اجتماعی یک مرجع بهره می‌برد. محبوبیت فراوان آن مجتهد وارسته تنها در سایه اخلاق و پرهیزگاری شکل گرفت.
تواضع وی در میان مردم زبان‌زد بود با آنکه از نظر علمی در مقام بالای فقهات بود، همراهی و تفقد آن مردم را بر خود لازم می‌دانست. هرگاه مجلس
عزاداری اهل بیت (علیهم‌السّلام) را برپا می‌ساخت با اخترام و ادب کنار در خانه می‌ایستاد. آن بزرگوار معتقد بود که باید حرمت عزادار اهل بیت (علیهم‌السّلام) را حفظ کرد و او را گرامی داشت.
مجتهد خرم آباد از فرصت‌های تبلیغی بهره می‌برد، آیات الهی را، با بیانی ساده و روان، برای مردم تفسیر می‌کرد. او روزهای
پنج شنبه و
جمعه در جمع طلاب حضور می‌یافت و سربازان
امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) را از
تفسیر قرآن بهره‌مند می‌ساخت.
آیت الله کمالوند اعتقاد داشت که روحانی نباید از حوادث جامعه خویش غافل باشد. با این بینش بود که، با اجازه مرحوم آیت الله بروجردی (رحمة‌الله‌علیه)، در مسایل سیاسی هم دخالت و اعمال نفوذ می‌کرد و در موقع مناسب به عذل و نصب ماموران دولتی همت می‌گماشت.
مجاهد خرم آباد در بسیج مردم علیه گروهک‌های منحرف (توده‌ای‌ها) نقش بسزایی داشت و با سخنرانی‌های بیدارکننده خویش نقشه‌های آنان را نقش بر آب می‌کرد؛ از حامیان و مریدان
امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) بود و دوشادوش آن مبارز قدم بر می‌داشت. علاوه بر این با توجه به اینکه او به واسطه یکی از بستگان نزدیکشان در دستگاه پهلوی نفوذ داشت رابط دستگاه و حضرت امام به شمار می‌رفت و رهبر گاه (هر فرزانه انقلاب مصلحت می‌دید پیام نهضت را به دستگاه
ظلم می‌رساند اعتراض به طرح سربازگیری طلاب و تذکر به شاه درباره
رفراندم و غیر قانونی خواندن آن بخشی از کوشش‌های آیت الله کمالوند در مبارزه با استعمار بود. او به شاه یادآوری کرد که، شما دولت
مصدق را به جرم اینکه می‌خواست رفراندم برگزار کند تحت تعقیب قرار دادید، اکنون چگونه خود به آن دست می‌بازید؟ شاه، برای فرار از استدلال روشن مجاهد خرم آباد، گفت: ما رفراندم برگزار نمی‌کنیم بلکه می‌خواهیم تصویب ملی انجام دهیم!!.
آن بزرگوار همچنین در جریان تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی اعلامیه‌ای اعتراض‌آمیز خطاب به نخست وزیر وقت منتشر ساخت. متن یکی از اعلامیه‌های وی چنین است:
تهران - جناب آقای نخست وزیر
مدتها است که تلگراف عدیده‌ای از طبقه روحانیون و عشایر و بازرگانان و اصناف لرستان دائر بر الغاء تصویب نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی که مطابقت با موازین شرعیه و
قانون اساسی مملکت نداشته و موجبات نگرانی مراجع و آیات عظام را فراهم نموده، متاسفانه تاکنون ترتیب اثر و جواب مثبتی به تقاضای شرعی و قانونی مردم داده نشده و چون ادامه این وضع حاکی از بی‌اعتنایی به افکار عمومی مسلمانان و رد تقاضای مشروع آنهاست مسلما عواقب نامطلوبی در بر خواهد داشت. لذا مجددا برای خیرخواهی متذکر می‌گردیم که لازم است هرچه زودتر دولت برای جلوگیری از هرگونه آشوب که در نتیجه بی‌اعتنائی به افکار مسلمین بروز خواهد کرد به الغاء تصویب نامه فوق‌الذکر اقدام تا موجبات رفع نگرانی آیات عظام و مسلمین فراهم گردد.
علاوه بر این وقتی رژیم سر سپرده پهلوی حضرت امام را دستگیر کرد و به قیطریه انتقال داد، آیت الله روح الله کمالوند همراه گروهی از علماء به تهران هجرت کرد تا رهبر نهضت را زیارت کند ولی با مخالفت رژیم روبه‌رو شد و سرانجام به خرم آباد بازگشت. او پس از این سفر در چنگال پیامدهای سکته گرفتار شد و در بستر بیماری فرو افتاد و به تهران انتقال یافت.
آیت الله کمالوند خرم آبادی در سال
۱۳۴۳ هجری قمری درگذشت.
انتشار خبر رحلت آیت الله کمالوند در خرم آباد با اندوه مردم همراه بود. البته مردم در سوگ آن مجتهد گرانقدر تنها نبودند، امام امت نیز در این مصیبت داغدار شد و در ماتم فرو رفت. فرزند رهبر فقید انقلاب اسلامی مرحوم
آقا مصطفی (رحمة‌الله‌علیه) در این‌باره فرمود:
وقتی خبر فوت آقای کمالوند را به امام دادم آنقدر امام ناراحت و غمگین شدند که من از کارم پشیمان شدم.
آیت الله طاهری خرم آبادی، در آن دوران در کنار حضرت امام بود، از آن روز اینگونه یاد می‌کند؛ وقتی امام را دیدم قیافه ایشان خیلی درهم و متاثر بود به من فرمودند وقتی بنا شد جنازه را بیاورند مرا خبر کنید.
مردم از شهرهای مختلف
استان لرستان، بخصوص خرم آباد، گروه گروه به سوی تهران حرکت کردند تا پیکر عالم شهر خویش را بر شانه‌های خود حمل کنند و برای آخرین بار را وداع گویند. از سوی حضرت امام آقایان
سعید اشراقی و مرحوم اسلامی تربتی با گروهی به استقبال پیکر آیت الله کمالوند شتافتند؛ آقای اشراقی برای مردم سخنرانی کرد و پیام همدردی حضرت امام را به جمعیت عزادار اعلام کرد. مؤمنان در تهران بر پیکر آن عالم
نماز گذاردند. آنگاه آن‌را به شهر قم انتقال دادند. در ساعت سه بعد از ظهر ۱۸ اردیبهشت ۱۳۴۳ مراسم تشییع جنازه آن مرحوم، با ابهت خاص، از مسجد امام آغاز شد. در مراسم تشییع، حضرت امام در جمع عزاداران حاضر شد؛ مراسم با شعارهایی در مدح حضرت امام و حمایت از وی، شکوهی خاص یافت و به مراسمی سیاسی تبدیل شد.
سرانجام پیکر آیت الله روح الله کمالوند در
مسجد بالاسر قم، در جوار مرقد استادش آیت الله بروجردی، به خاک سپرده شد. هم‌اکنون ۱۳۷۶ شمسی آرامگاه این عالم با یک قالیچه که روی مرقد وی قرار دارد و جملات زیر بر آن نوشته شده مشخص است:
آرامگاه خلد آشیان مرحوم آیت الله العظمی حاج آقا روح الله کمالوند خرم آبادی که در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۳ مطابق با ۲۳
ذی حجه الحرام ۱۳۸۳ قمری ارتحال یافت. واقف حسن کمالوند.
مجالس ختم یکی بعد از دیگری، در قم بر پا شد و از سوی علما از آن شخصّیت تجلیل به عمل آمد. از سوی آیت الله
سید محمدرضا گلپایگانی و حضرت امام (رحمة‌الله) مجالسی بر پا شد؛ حضرت امام (رحمة‌الله) نیز در مجالس ختم حضور یافت و از مقام مجتهد وارسته خرم آباد تقدیر کرد. مراسم چهلم آن مرحوم، که با
ماه محرم مقارن شده بود، موقعیت مناسبی برای عزاداران فراهم آورد تا با برگزاری مجالس عزاداری خاطره
قیام کربلا را احیاء و بدین‌وسیله تنفر خویش از یزیدیان زمان را اعلام کنند. بعد از مراسم مرحوم کمالوند، گروهی از مردم خرم آباد همراه حاج آقا عیسی جزایری به دیدار حضرت امام شتافتند و از حضور آن مرجع وارسته در مراحل مختلف عزاداری تشکر کردند.
•
محمدرضا حیدریان، ستارگان حرم، ج۱، برگرفته از مقاله «کمالوند خرم‌آبادی، روح‌الله»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۳/۰۵.
