زردشت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هنگامی که چند
قرن بر ورود
آریاییان به
ایران گذشت این قوم اندک‌اندک به شهرنشینی روی آوردند. در آن روزگار
انسان اصلاح‌گری بر خاست و آریاییان را که خواستار ترک
خرافات قدیم بودند، به
آیین تازه‌ای دعوت کرد. این
پیامبر مصلح که خود را فرستاده خدای خوبی و روشنایی معرفی می‌کرد، زردشت نام داشت. وی مدعی بود آیین خود را از
آهورمزدا دریافت کرده تا جهان را از تیرگی‌ها پاک کند و آن را به سوی نیکی و روشنایی رهنمون شود.
زردشتیان به نام‌هایی چون گبر و مجوسی و پارسی خوانده می‌شوند. آیین زردشت حدود یک قرن قبل از میلاد
مسیح تحول یافت و آن صورت تحول یافته را آیین مزدیسنی می‌نامند. مزدیسنا در
لغت به معنای ستایش مزداست.
دانشمندان در مورد وجود تاریخی پیامبر ایران باستان
شک دارند، اما بیشتر آنان وجود وی را نفی نمی‌کنند. زردشت، از واژه «زرثوشتر» (Zarathushtra)
می‌آید که طبق نظریه صحیح‌تر معادل زرداشتر یعنی دارنده شتر زرد است.
نام پدرش پوروشسب یعنی دارنده اسب پیر، نام مادرش دغدو یعنی دوشنده گاو ماده و نام خاندان وی سپیتمه یعنی سپیدنژاد بود. محل برانگیختگی او کوهی نزدیک دریاچه ارومیه بود. بر اساس نظریه مشهور، وی در سال ۶۶۰ قبل از میلاد به
دنیا آمد و در ۶۳۰ قبل از میلاد به پیامبری مبعوث شد. وی در سال ۵۸۳ ق. م. در آتشکده‌ای در بلخ (افغانستان) توسط لشکر قومی مهاجم به
شهادت رسید.
در آیین زردشت سه اصل عملی گفتار نیک، پندار نیک، کردار نیک وجود دارد که مانند آن را در
ادیان مختلف می‌یابیم. احترام به
آتش به عنوان یکی از مظاهر خدای روشنایی و افروخته نگه‌داشتن آن و انجام مراسمی خاص در اطراف آن در معابدی به نام آتش‌کده مشخص‌ترین ویژگی این آیین است. همچنین آبادانی، کشاورزی، دامداری و شهرنشینی مورد ستایش قرار گرفته است. احترام به حیوانات، همچنین خوش‌رفتاری با مردم نیز جای‌گاهی ویژه دارد. برخی از
آداب و رسوم سرزمین ما از قبیل مراسم چهارشنبه سوری و سوگند خوردن به روشنایی چراغ و چیزهای دیگر با تعالیم زردشتی ارتباط دارد.
کتاب آسمانی زردشتیان
اوستا نام دارد که به معنای اساس و بنیان و متن است. این کتاب به خط و زبان اوستایی نوشته شده است که به ایران باستان تعلق دارد و با زبان پهلوی و سانسکریت هم‌ریشه است. به عقیده بسیاری از محققان، خط اوستایی در دوره
ساسانیان پدید آمد و اوستا که قبلا در سینه‌ها بود، به آن خط کتابت شد.
کسی نمی‌داند گرایش زردشتیان به خدایان دو گانه (خدای نیکی و خدای بدی یا خدای روشنایی و خدای تاریکی) در چه عصری آغاز شده است. در قسمت گاتهای اوستا که به خود زردشت نسبت داده می‌شود، اهریمن در برابر
خرد مقدس صف آرایی می‌کند و نه در برابر آهورمزدا که خدای واحد و فوق پروردگاران روشنایی و تاریکی است. همچنین گروهی از زردشتیان به نام زروانیان در عصر ساسانی پدید آمدند که معتقد به خدای یکتا به نام زروان بودند و او را از خدای روشنایی و تاریکی برتر می‌شمردند. این
فرقه پیروان بسیاری در ایران آن روز داشته است.
با مطالعه در آیین زردشت معلوم می‌شود که وی در میان ایرانیان به اصلاح دینی قیام کرده و خرافات مذهب باستانی آریاییان را مورد حمله قرار می‌داده است. از جمله آنکه وی از آهور مزدا
تبلیغ می‌کرده و خدایان قوم خود را که دئوه (یعنی دیو) خوانده می‌شده‌اند، باطل می‌دانسته و آنها را خدای دروغ دوستان می‌نامیده است.
در آیین زردشت، آهور مزدا ۶ دستیار دارد که به منزله
فرشتگان ادیان ابراهیمی هستند. آن دستیاران را امشاسپندان یعنی جاویدان مقدس می‌نامند. آنها رهبری دارند به نام سپنتامئنیو یعنی خرد مقدس و نام‌های خودشان از این قرار است:
۱. وهومن (Vohuman)؛
۲. اشه وهیشته (vahishta-Asha)؛
۳. خشتره وائیریه (vairya-Xshathra)؛
۴. سپنته ارمئیتی (armaiti-Spenta)؛
۵. هئورتات (Haurvartat)؛
۶. امرتات (Ameretat).
در هزاره گرایی زردشتی (Millennialism Zoroastrean) انتظار ظهور سه منجی از نسل زردشت مطرح است. این منجیان یکی پس از دیگری
جهان را پر از
عدل و داد خواهند کرد.
۱. هوشیدر، ۱۰۰۰ سال پیش زردشت؛
۲. هوشیدرماه، ۲۰۰۰ سال پس از زردشت؛
۳. سوشیانس (یا سوشیانت)، ۳۰۰۰ سال پس از زردشت که با
ظهور او جهان پایان می‌یابد.
زردشتیان به جاودانگی
روح عقیده دارند. آنان می‌گویند روان پس از ترک جسم تا روز
رستاخیز در عالم
برزخ می‌ماند. همچنین آنان به
صراط،
میزان اعمال،
بهشت و دوزخ معتقدند. بهشت آیین زردشت چیزی مانند بهشت
اسلام است، ولی به خاطر مقدس بودن آتش، دوزخ زردشتی جایی بسیار سرد و کثیف است که انواع جانوران در آن، گناه‌کاران را آزار می‌دهند.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «زردشت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۷/۲۹.
