• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ساعت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ساعت مقدارى از زمان می‌باشد که در دو معنای ساعت عرفی و ساعت نجومی استعمال شده است و در روایات و به مناسبت در کلمات فقها کاربرد دارد.




مراد از ساعتى که در مفهوم زمان به کار مى‏رود یکى از دو معناى عرفی و نجومی است.

۱.۱ - ساعت عرفی


مراد ساعت عرفی بخشى کوتاه از زمان است که در عرف، بویژه پیش از اختراع ساعتِ متداول امروزه، رواج داشت، مثل آنکه گفته مى‏شد: ساعتى صبر کن یا ساعتى نزد من بمان.

۱.۲ - ساعت نجومی


ساعت نجومی به دو نوع؛ ساعت مستوی (مستقیم؛ معتدل‏) و ساعت معوج تقسیم مى‏شود.

۱.۲.۱ - ساعت مستوی


مراد از ساعت مستوى یک بیست و چهارم از مجموع ۲۴ ساعت شبانه روز است.

۱.۲.۲ - ساعت معوج


و مراد از ساعت معوج یک دوازدهم ساعات شب یا روز است، که هر کدام جدا گانه به دوازده بخش تقسیم مى‏شود که هر بخش یک ساعت محسوب مى‏گردد.

۱.۲.۳ - تفاوت ساعت مستوی و ساعت معوج در فصول سال


البته در روزها و شبهای غیر معتدل که اوج آن در اوائل تابستان و زمستان خواهد بود، ساعت معوج با مستوى تفاوت مى‏کند. به عنوان مثال، در شبهاى بلند و روزهاى کوتاه، یک ساعت معوج شب از ساعت مستوى آن بیشتر و یک ساعت معوج روز از ساعت مستوى آن کمتر خواهد بود.
[۱] لغت نامه دهخدا.




ساعت در روایات هم به ساعت عرفی و هم به ساعت نجومی اطلاق شده است که در ذیل به بعضی از موارد آن اشاره می‌شود.

۲.۱ - ساعت عرفی در روایات


عنوان ساعت، گاه در روایات بر ساعت عرفى؛ یعنى بخشى کوتاه از شب یا روز که اختصاص به حکم یا حالتى دارد، اطلاق شده است.
[۲] بحار الأنوار ج۸۹، ص۱۷۳.
مانند اینکه در روایتى بر بین طلوع فجر و طلوع خورشید و نیز بین مغرب و عشا، ساعت اطلاق شده است. یا در روایتى دیگر، در ازدواج موقت تعیین زمان به یک یا دو ساعت صحیح دانسته نشده که فقها آن را به ساعت عرفى -که مدت زمان آن معلوم نیست- حمل کرده‏اند. بنابر این، چنانچه زمان آن با ساعت متداول امروزى که دقیق و منضبط است تعیین شود، عقد صحیح خواهد بود.
[۵] مرآة العقول ج۱۲، ص۱۹۰.
[۶] ملاذ الأخیار ج۱۲، ص۶۱.


۲.۲ - ساعت نجومی در روایات


در روایات، ساعت به ساعت نجومى و تقسیم شبانه روز به ۲۴ ساعت نیز اطلاق شده است، از جمله از امام صادق علیه السّلام نقل شده که ساعات هر یک از شب و روز دوازده ساعت و بهترین ساعت شبانه روز، اوقات نماز است.
[۹] الخصال، ص۴۸۸.
به گفته برخى، مراد از ساعت در این روایت بر حسب ظاهر، ساعت نجومى معوج است.
[۱۱] بحار الأنوار ج۸۹، ص۱۷۳.
[۱۲] بحار الأنوار ج۸۲، ص۲۵۹.




 
۱. لغت نامه دهخدا.
۲. بحار الأنوار ج۸۹، ص۱۷۳.
۳. الحدائق الناضرة ج۱۰، ص۱۳۸.    
۴. مستند الشیعة ج۶، ص۱۲۳.    
۵. مرآة العقول ج۱۲، ص۱۹۰.
۶. ملاذ الأخیار ج۱۲، ص۶۱.
۷. وسائل الشیعة ج۲۱، ص۵۸.    
۸. جواهر الکلام ج۳۰، ص۱۷۷.    
۹. الخصال، ص۴۸۸.
۱۰. وسائل الشیعة ج۷، ص۶۶.    
۱۱. بحار الأنوار ج۸۹، ص۱۷۳.
۱۲. بحار الأنوار ج۸۲، ص۲۵۹.




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۳۴۹-۳۵۰.    




جعبه ابزار