سجده‌های واجب قرآن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سجده‌هاى واجب قرآن در چهار آيه است كه به محض خواندن يا شنيدن يكى از آن‌ها بلافاصله واجب است به سجده افتاد.
سجده‌هاى واجب قرآن در چهار آيه است كه به محض خواندن يا شنيدن يكى از آن‌ها بلافاصله واجب است به سجده افتاد؛ چهار آيه فوق از اين قرارند:
۱-
(إِنَّما يُؤْمِنُ بِآياتِنَا الَّذِينَ إِذا ذُكِّرُوا بِها خَرُّوا سُجَّداً وَ سَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ هُمْ لا يَسْتَكْبِرُونَ) (تنها كسانى به آيات ما ايمان مى‌آورند كه هر وقت اين آيات به آنان يادآورى شود به سجده مى‌افتند و
تسبيح و
حمد پروردگارشان را مى‌گويند و
تكبّر نمى‌كنند.)
۲-
(وَ مِنْ آياتِهِ اللَّيْلُ وَ النَّهارُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ لا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَ لا لِلْقَمَرِ وَ اسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَهُنَّ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ) (و از نشانه‌هاى او،
شب و
روز و
خورشيد و
ماه است؛ ولى براى خورشيد و ماه سجده نكنيد، بلكه براى خدايى كه آفريننده آن‌هاست سجده كنيد اگر تنها او را مى‌پرستيد.)
۳-
(فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَ اعْبُدُوا) (پس بيدار شويد و همه براى خدا سجده كنيد و او را بپرستيد.)
۴-
(كَلَّا لا تُطِعْهُ وَ اسْجُدْ وَ اقْتَرِبْ) (چنين نيست كه او مى‌پندارد او را اطاعت مكن و سجده نما و به
قرب خداوند درآى!)
طبرسى (رحمه‌اللّه) در آخر اعراف ذيل آيه
(وَ لَهُ يَسْجُدُونَ) (و تنها براى او سجده مى‌كنند)
می‌گويد: در وجوب و استحباب
سجده تلاوت اختلاف است
ابو حنيفه آن را واجب می‌داند و نزد
شافعى مستحب مؤكّد است اصحاب ما نيز چنين گفته‌اند.
از اين سخن معلوم می‌شود كه تمام سجده‌هاى قرآن در رأى
اماميّه مستحب مؤكّد است. ولى مطلب اين‌طور نيست.
در ذيل
سوره الم سجده چيزى نگفته و در ذيل
آيه ۳۷ فصّلت گويد: از ائمه ما روايت شده كه محلّ سجده
(إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ) است
و در ذيل
آيه ۶۲ نجم گويد: آيه دلالت دارد كه در اينجا سجده واجب است چنانكه اصحاب ما گفته‌اند
و در ذيل
آيه ۱۹ علق فرموده: سجده در اينجا واجب است و آن از
عزائم می‌باشد از
عبدالله بن سنان از
ابا عبداللّه (عليه‌السّلام) نقل است كه فرمود: عزائم عبارت‌اند از: الم تنزيل، حم السّجدة، و النّجم اذا هوى، اقرء باسم ربّك و در غير اين‌ها در جميع قرآن مستحب است و واجب نيست.
از كلام اخيرش به نظر می‌آيد كه مراد از كلام ذيل اعراف سجده‌هاى مستحبى قرآن است. به هر حال وجوب سجده در آن چهار آيه در
شيعه اجماعى است و روايات آن در
وسائل ابواب قرائة القرآن باب ۴۲ و ۴۳ مذكور است.
براى كثرت اطلاع به
مستمسک عروه ج ۶ ص ۴۱۱ به بعد رجوع شود
و در ۱۱ محل از قرآن سجده تلاوت مستحب است.
سيّد در عروه فصل سائر اقسام سجود در مسئله ۲ محل آن‌ها را معين كرده است
ولى شافعى همه سجده‌هاى قرآن را كه مجموعاً پانزده موضع است مستحب می‌داند و ابو‌حنيفه به وجوب همه رأى داده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سجده‌های واجب قرآن»، ج۳، ص۲۳۰-۲۳۱.
