• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تکبّر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



خود بزرگ بینی را تکبّر گویند. کبر یکی از صفات رذیله می‌باشد که شخص دارای آن خود را برتر و بزرگ‌تر از دیگران می‌پندارد و دیگر افراد را خوار و حقیر می‌شمارد. از این عنوان به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، حج و جهاد سخن رفته است.




کبر از صفات نکوهیدۀ نفسانی است که شخص متّصف به آن- که متکبّر‌ نامیده می‌شود- خود را در برابر دیگران بزرگ می‌بیند و دیگران را خوار و حقیر می‌شمارد.



در آیات و روایات متعدّد از تکبّر به شدّت نکوهش و جایگاه متکبّر، دوزخ دانسته شده است. ضمن آنکه روایات، متکبّران را دورترین مردم به خداوند و بیشترین ساکنان دوزخ برشمرده‌اند.



کبرورزی و غرور در برابر خداوند، آیات او، انبیا، جانشینان ایشان، عالمان ربّانی و مؤمنان، حرام و از گناهان بزرگ است.
[۳] الفقه ج۹۳، ص۳۲۱.




تکبّر در برابر جبّاران و زورگویان، کافران و بدعت‌گذاران، عملی پسندیده است و فروتنی در برابر آنان کراهت شدید دارد.
[۵] کشف الغطاء ج۱، ص۳۲۳.




اظهار کبر در میدان جنگ با دشمن، جایز و مطلوب است؛ ازاین‌رو پوشیدن لباس فخر، مانند حریر و دیباج در جنگ جایز می‌باشد.



اهانت‌ کنندۀ به مقدّسات از روی تکبّر، محکوم به کفر است.



از پوشیدن لباس یا بروز رفتار به شیوۀ متکبّران که انسان را شبیه و همسان با آنان می‌سازد در روایات متعدّد نهی شده است.



در ذیل به برخی نمونه‌ها که در کتابهای فقهی ذکر شده است اشاره می‌شود.

۸.۱ - دوری کردن نمازگزار از کار منافی با خشوع


مستحب است نمازگزار از آنچه منافی با خشوع است و نیز هر عملی که رنگ و بوی کبر دارد اجتناب ورزد.
[۹] العروة الوثقی ج۱، ص۶۱۳.


۸.۲ - توشّح در نماز


توشّح (پوشیدن لباس به شیوه‌ای خاص) در نماز- از آن جهت که شیوۀ متکبّران است- منهیّ و مکروه است.

۸.۳ - پوشیدن لباس متکبران در نماز


همچنین پوشیدن لباس متکبّران در نماز کراهت دارد.
[۱۱] العروة الوثقی ج۱، ص۵۷۳.


۸.۴ - دست بر کمر نهادن در نماز


دست بر کمر نهادن به روش متکبران در حال قیام، کراهت دارد.
[۱۲] جامع عباسی، ص۴۷.


۸.۵ - نهادن پاها بر روی یکدیگر و مشی متکبرانه


نهادن پاها بر روی یکدیگر در حال نشستن- از آن جهت که شیوۀ متکبّران است- و راه رفتن متکبّرانه، کراهت دارد.


 
۱. وسائل الشیعة ج۱۵، ص۳۷۴.    
۲. جواهر الکلام ج۱۳، ص۳۱۲.    
۳. الفقه ج۹۳، ص۳۲۱.
۴. الأقطاب الفقهیة، ص۱۰۰.    
۵. کشف الغطاء ج۱، ص۳۲۳.
۶. تذکرة الفقهاء ج۲، ص۴۷۲.    
۷. نهایة الإحکام ج۱، ص۳۷۶.    
۸. جواهر الکلام ج۲، ص۵۲.    
۹. العروة الوثقی ج۱، ص۶۱۳.
۱۰. جواهر الکلام ج۸، ص۲۳۹.    
۱۱. العروة الوثقی ج۱، ص۵۷۳.
۱۲. جامع عباسی، ص۴۷.
۱۳. وسائل الشیعة ج۱۱، ص۴۵۶-۴۵۷.    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۵۸۹-۵۹۰.    



جعبه ابزار