سدّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَدّ (به فتح سین و تشدید دال) از
واژگان نهج البلاغه به معنای بستن و اصلاح كردن است.
سَد (به فتح سین) به معناى سدّ معروف و حايل ميان دو چيز است.
سَدِيد (به فتح سین و کسر دال) به معنای قول صواب و محكم كه باطل را در آن راهى نيست است.
سَدَاد (به فتح سین و دال) به معنای رشاد و هدايت است.
سَدَّد (به فتح سین و دال) بر وزن شرف به معنای راستى و استقامت است.
تَّسْدِيد (به فتح تاء و سکون سین) به معناى استقامت دادن و مستقيم كردن است. این کلمه نوزده بار در
نهج البلاغه آمده است.
سَدّ به معنای بستن و اصلاح كردن است. «سَدَّ الثلمةَ: اصلحها و وثَّقها» «سدّ» (به فتح و ضمّ اول) به معناى سدّ معروف و حايل ميان دو چيز است. در
مفردات و
اقرب گويد: اگر سدّ طبيعى و فعل
خدا باشد به ضمّ اوّل است و اگر كار انسان باشد به فتح آن.
چنان كه مردم به ذوالقرنين گفتند:
(قالُوا يا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِنَّ يَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ) «سديد» به معنای قول صواب و محكم كه باطل را در آن راهى نيست است. «سداد» (به فتح اول) به معنای رشاد و هدايت است. «سدد» بر وزن شرف به معنای راستى و استقامت است، را گويند: «سَدَّ الشيءُ: استقام»
حضرت علی (علیه‌السلام) در مقام موعظه فرموده: «فاعملوا... قبل أن... ينقطع المهل و ينقضى الاجل و يسدّ باب التوبة و تصعد الملائكة» «عمل كنيد پيش از آن كه مهلت قطع شود و مدت تمام شود و باب توبه مسدود گردد و ملائكه كاتبان اعمال به
آسمان روند.»
(شرح‌های خطبه: )
به بعضى از عماّلش در يک تشبيه عجيب مى‌نويسد: «فانّك ممّن استظهر به على اقامة الدين... و اسدّ به لهاة الثغر المخوف» «لهاة» زبان كوچكى است كه از خلق انسان آويخته است آن حضرت دهان را به مرز تشبيه كرده و فرموده: «تو از كسانى هستى كه در اقامه
دين به تو اعتماد دارم و به وسيله تو زبان اين مرز مخوف را مى‌بندم گويا منظور آن است كه اطراف اين زبان را مى‌گيرم تا راهى به درون نباشد.»
(شرح‌های نامه: )
درباره تقوى فرموده: «فان تقوى الله مفتاح سداد و ذخيره معاد و عتق من كل ملكة نجاة من كل هلكة»
(شرح‌های خطبه: )
در وقت عزيمت به صفيّن به درگاه حق تعالى عرض كرد: «اللهم رب السقف المرفوع... ان اظهرتنا على عدّونا فجنّبنا البغى و سدّدنا للحقّ» ()
(شرح‌های خطبه: )
به آن شخص كه گفت: چرا شما را با وجود حق بودن از مقامتان كنار كردند فرمود: «يا اخا بنى اسد انك لقلق الوضين ترسل فى غير سدد و لك بعد ذماته الصهر و حق المسئلة» سدد بر وزن شرف به معنى استقامت و استوارى است. معنى اين كلام در «اسد» يا «رسل» و يا در «ذمم» گذشت.
(شرح‌های خطبه: )
«اسداد» جمع سدّ است.
(شرح‌های خطبه: )
آمده: «السدد المضروبة» «آن به معنى ابواب و درهاست مفردش سدّه است.»
(شرح‌های خطبه: )
این کلمه نوزده بار در نهج البلاغه آمده است.
•
برگرفته از مقاله «»،
