• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سریه محمد بن مسلمه به ذی القصه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


در سریه محمد بن مسلمه به ذی القصه، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به همراه ده تن در ربیع‌الآخر سال ششم هجری به سوی قبایل «بَنی‌ثَعلَبة» و «بَنی‌عَوال» که در «ذِی‌القَصّه» زندگی می‌کردند، اعزام نمودند.


«سریه» به گروهی از سپاه گفته می‌شود که به دستور رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به سوی مکانی و برای انجام ماموریتی اعزام می‌شدند، بدون آن که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) همراه آنان باشد.
[۱] ‌اندلسی‌، ابن عبدالبر، الدرر فی اختصار المغازی و السیر، قاهره‌، وزارت اوقاف مصر، ۱۴۱۵ه.ق.، چاپ اول، ص۹۵.    
[۲] البیهقی، احمد بن الحسین، دلائل النبوة، تحقیق عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۰۵ه.ق.، چاپ اول، ج۳، ص۵.    
[۳] المقریزی، تقی الدین احمد بن علی، امتاع الاسماع، تحقیق محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۰ه.ق.، چاپ اول، ج۸، ص۳۳۰.    


(دلیلی در مورد علت اعزام محمد بن مسلمه به این سریه، در کتب تاریخی ذکر نشده است.) رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) "مُحَمد بن مُسلِمه" را به همراه ده تن
[۴] الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
[۵] الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
[۶] ابن الجوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲، چاپ دوم، ج۳، ص۲۵۴.    
در ربیع‌الآخر سال ششم هجری
[۷] الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
[۸] الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
[۹] البلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، انساب الاشراف، تحقیق محمد حمیدالله، مصر، دارالمعارف، ۱۹۵۹، ج۱، ص۳۷۷.    
به سوی قبایل «بَنی‌ثَعلَبة» و «بَنی‌عَوال» که در «ذِی‌القَصّه» (آبی است که متعلق به «بَنِی‌طُرَیْف» ‌بوده و در «اجا» واقع شده است. در قول دیگری آمده است که این مکان در بیست و چهار میلی مدینه و در راه «رَبَذه» واقع شده است.)
[۱۰] حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله‌، معجم البلدان، بیروت‌، دارصادر، ۱۹۹۵، چاپ دوم، ج۴، ص۳۶۶.    
زندگی می‌کردند، اعزام نمودند. مُحَمد بن مُسلِمه به همراه یارانش حرکت کرد و به هنگام شب به سرزمین بَنی‌ثَعلَبة و بَنی‌عَوال رسید و در آنجا توقف کرد.
[۱۱] الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
[۱۲] الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
[۱۳] ابن الجوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲، چاپ دوم، ج۳، ص۲۵۴.    
[۱۴] ابوالفتح محمد بن سید الناس‌، عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، تعلیق، ابراهیم محمد رمضان، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۴ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۱۴۲.    


دشمن که از حرکت مسلمانان آگاه شده بودند، به سراغ آنان آمده و در کمین ایشان نشستند. تا زمانی که مُحَمد بن مُسلِمه و یارانش به استراحت پرداخته و خوابیدند. افراد بَنی‌ ثَعلَبة و بَنی عَوال که تعداد آنان به صد نفر می‌رسید،
[۱۵] الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
[۱۶] الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
آنان را محاصره کردند؛ اما مسلمانان تا زمانی که تیراندازی نشده بود، متوجه حضور آنان نشدند. مُحَمد بن مُسلِمه که کمانش همراهش بود، از جای خود برخاست و به یاران خود فرمان داد تا سلاح خود را برداشته و آماده شوند. یاران او هم آماده شدند و تا ساعتی از شب به تیراندازی به یکدیگر مشغول بودند. پس از آن دشمنان با نیزه به مسلمانان حمله کردند و سه نفر از آنان را کشتند. یاران مُحَمد بن مُسلِمه نیز دور او جمع شده و یک نفر از دشمن را کشتند و دشمن دوباره به مسلمانان حمله کرده و بقیه مسلمانانی که باقی مانده بودند را نیز به شهادت رساندند. در این میان محمد بن مسلمه هم زخمی شده و به زمین افتاد و چون پاشنه‌هایش زخمی شده بود، قادر به حرکت نبود. دشمنان هم جامه‌های مسلمانان را از تن آنان درآورده و رفتند.
[۱۷] الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
[۱۸] الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    


پس از این ماجرا مردی بر کشتگان مسلمانان عبور کرد و با دیدن کشتگان مسلمانان «اِنَّا لِلَّهِ وَ اِنَّا اِلَیْهِ راجعون»
[۱۹] بقره/سوره۲، آیه۱۵۶.    
«الَّذینَ اِذا اَصابَتْهُمْ مُصیبَةٌ قالُوا اِنَّا لِلَّهِ وَ اِنَّا اِلَیْهِ راجِعُونَ؛ آنها که هرگاه مصیبتی به ایشان می‌رسد، می‌گویند: «ما از آنِ خداییم و به سوی او بازمی‌گردیم!» گفت. در این هنگام، مُحَمد بن مُسلِمه صدای او را شنید و دانست که او مسلمان است و برای آن که به آن شخص بفهماند که زنده است، تکانی به خود داده و حرکتی کرد. آن مرد نیز به مُحَمد بن مُسلِمه آب و خوراک داده و او را با خود به مدینه برد.
[۲۰] الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
[۲۱] الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
[۲۲] ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲، چاپ دوم، ج۳، ص۲۵۵.    
[۲۳] ابوالفتح محمد بن سید الناس‌، عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، تعلیق، ابراهیم محمد رمضان، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۴ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۱۴۲.    


پس از آن، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) "ابوعبیده جراح ابو عُبَیده جَراح" را به همراه چهل نفر به محل کشته شدن مسلمانان اعزام فرمود؛ اما ابو‌ عُبَیده کسی را نیافت و چند شتری را که یافته بود به غنیمت گرفت و به مدینه آمد.
[۲۴] الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
[۲۵] الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
[۲۶] ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲، چاپ دوم، ج۳، ص۲۵۵.    
[۲۷] ابوالفتح محمد بن سید الناس‌، عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، تعلیق، ابراهیم محمد رمضان، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۴ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۱۴۲.    

اسامی افرادی که در این سریه به همراه محمد بن مسلمه به سوی ذِی القَصّه رفتند، عبارت بودند از: "اَبونائله"، "حارث بن اوس"، "ابو عبس بن جبر"، "نعمان بن عصر"، "مَحیّصَة بن مسعود"، "حُوَیّصه"، "ابو بَردَة بن نیار" و دو مرد از «مُزَینِه» و مردی از «غَطفان». دو مرد مُزنی و مرد غَطفانی کشته شدند.
[۲۸] الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    


۱. ↑ ‌اندلسی‌، ابن عبدالبر، الدرر فی اختصار المغازی و السیر، قاهره‌، وزارت اوقاف مصر، ۱۴۱۵ه.ق.، چاپ اول، ص۹۵.    
۲. ↑ البیهقی، احمد بن الحسین، دلائل النبوة، تحقیق عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۰۵ه.ق.، چاپ اول، ج۳، ص۵.    
۳. ↑ المقریزی، تقی الدین احمد بن علی، امتاع الاسماع، تحقیق محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۰ه.ق.، چاپ اول، ج۸، ص۳۳۰.    
۴. ↑ الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
۵. ↑ الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
۶. ↑ ابن الجوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲، چاپ دوم، ج۳، ص۲۵۴.    
۷. ↑ الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
۸. ↑ الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
۹. ↑ البلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، انساب الاشراف، تحقیق محمد حمیدالله، مصر، دارالمعارف، ۱۹۵۹، ج۱، ص۳۷۷.    
۱۰. ↑ حموی بغدادی، یاقوت بن عبدالله‌، معجم البلدان، بیروت‌، دارصادر، ۱۹۹۵، چاپ دوم، ج۴، ص۳۶۶.    
۱۱. ↑ الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
۱۲. ↑ الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
۱۳. ↑ ابن الجوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲، چاپ دوم، ج۳، ص۲۵۴.    
۱۴. ↑ ابوالفتح محمد بن سید الناس‌، عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، تعلیق، ابراهیم محمد رمضان، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۴ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۱۴۲.    
۱۵. ↑ الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
۱۶. ↑ الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
۱۷. ↑ الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
۱۸. ↑ الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
۱۹. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۵۶.    
۲۰. ↑ الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
۲۱. ↑ الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
۲۲. ↑ ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲، چاپ دوم، ج۳، ص۲۵۵.    
۲۳. ↑ ابوالفتح محمد بن سید الناس‌، عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، تعلیق، ابراهیم محمد رمضان، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۴ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۱۴۲.    
۲۴. ↑ الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
۲۵. ↑ الهاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
۲۶. ↑ ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲، چاپ دوم، ج۳، ص۲۵۵.    
۲۷. ↑ ابوالفتح محمد بن سید الناس‌، عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، تعلیق، ابراهیم محمد رمضان، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۴ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۱۴۲.    
۲۸. ↑ الواقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «سریه محمد بن مسلمه به ذی القصه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۸/۹.    



جعبه ابزار